"ક્યારેક અંધાર તો ક્યારેક પ્રકાશમય છે.
આ જિંદગીનાં રસ્તા કેટલાં રહસ્યમય છે.
તાગ મેળવવો અઘરો કંઈકેટલાંય ભય છે.
અદ્રશ્ય રહી દ્રશ્ય થતાં સમયે સમય છે."
- મૃગતૃષ્ણા
_____________________
૬. સર્પ વીંટી
રાત્રિના અંધકારમાં, Champ de Mars એપાર્ટમેન્ટનો સ્ટડી રૂમ જાણે કોઈ રહસ્યમય પ્રયોગશાળામાં ફેરવાઈ ગયો હતો. ટેબલ પર પિતાની ડાયરી, લુવ્રમાંથી મળેલો ચર્મપત્ર, ચાંદીની ડબ્બી, પેલી જૂની ચાવી અને સર્પ આકારની વીંટી – આ બધી વસ્તુઓ એક અદ્રશ્ય કડીથી જોડાયેલી હતી, જે સૅમને એના પરિવારના ભૂતકાળ અને એક પ્રાચીન રહસ્ય તરફ દોરી રહી હતી.
"સર્પની આંખો જ્યાં પથ્થરના રક્ષકને જુએ છે..." વ્યોમ રૉય આ પંક્તિ વારંવાર મનમાં બોલી રહ્યા હતા.
"પેરિસમાં પથ્થરના રક્ષકો તો ઘણા છે. નોત્રે ડેમના ગાર્ગોઈલ્સ, વિવિધ ચોક પર ઉભેલી પ્રતિમાઓ, કબ્રસ્તાનમાં આવેલી મૂર્તિઓ..."
સૅમ પેલી સર્પ વીંટીને ફેરવી રહ્યો હતો. એના લાલ રત્ન મંદ પ્રકાશમાં પણ ચમકી રહ્યા હતા.
"દાદુ, કદાચ આ વીંટી પોતે જ કોઈક દિશા સૂચવે છે? જેમ કે, જો આપણે આ વીંટીને કોઈ ચોક્કસ રીતે પકડીએ અને કોઈ પ્રતિમા સામે ધરીએ, તો આ લાલ રત્નો કોઈક રીતે પ્રકાશિત થાય કે કોઈક દિશા બતાવે?"
"રસપ્રદ વિચાર છે, સૅમ," દાદુએ કહ્યું. "આપણે પ્રયત્ન કરી શકીએ. પણ કઈ પ્રતિમા? પેરિસમાં હજારો પ્રતિમાઓ છે. આપણે ક્યાંથી શરૂઆત કરીશું?"
એ સમયે સૅમનું ધ્યાન ચર્મપત્ર પર દોરેલા એક નાના, ઝાંખા પ્રતીક પર ગયું, જે તેણે પહેલાં ધ્યાનથી જોયું નહોતું. એ પ્રતીક એક ઢાલ અને બે તલવારોનું હતું, જે કોઈક યોદ્ધા કે રક્ષકનું ચિહ્ન હોય એવું લાગતું હતું.
"દાદુ, આ જુઓ," સૅમે ચર્મપત્ર દાદુને બતાવ્યું. "આ પ્રતીક... 'પથ્થરના રક્ષક' સાથે આનો કોઈ સંબંધ હોઈ શકે?"
વ્યોમ રૉયે એ પ્રતીક ધ્યાનથી જોયું. એમની ભ્રમરો સંકોચાઈ. "આ... આ મને જોન ઓફ આર્ક (Joan of Arc) ની યાદ અપાવે છે. એ ફ્રાન્સની રાષ્ટ્રીય નાયિકા હતી, એક યોદ્ધા. પેરિસમાં એની ઘણી પ્રતિમાઓ છે."
"જોન ઓફ આર્ક!" સૅમના મનમાં એક ઝબકારો થયો. "Place des Pyramides પર એની એક પ્રખ્યાત, સોનેરી પ્રતિમા છે, ઘોડા પર સવાર. એ પ્રતિમા લુવ્રથી બહુ દૂર પણ નથી."
"હા, એ શક્ય છે," દાદુએ ઉત્સાહિત થતાં કહ્યું. "અને એ પ્રતિમાના હાથમાં ઢાલ અને તલવાર પણ છે! આ સંકેત એના તરફ જ ઈશારો કરતો હોય એવું લાગે છે."
હવે એમની પાસે એક ચોક્કસ સ્થળ હતું. બીજે દિવસે સવારે, તેઓ Place des Pyramides પહોંચ્યા. ચોકની મધ્યમાં, ઊંચા પ્લેટફોર્મ પર, જોન ઓફ આર્કની ભવ્ય, સુવર્ણ પ્રતિમા ગૌરવભેર ઉભી હતી. એના ચહેરા પર દ્રઢતા અને હિંમતનો ભાવ હતો.
સૅમે ખિસ્સામાંથી સર્પ વીંટી કાઢી. એણે પ્રતિમાની આંખોમાં જોયું, અને પછી વીંટીને એવી રીતે પકડી કે જેથી વીંટી પરના સર્પની લાલ રત્નજડિત આંખો સીધી પ્રતિમાની આંખો તરફ તાકે.
થોડી ક્ષણો માટે કંઈ ન થયું. સૅમ નિરાશ થવા જતો હતો, ત્યાં જ... વીંટી પરના લાલ રત્નોમાંથી એક આછો, લાલ પ્રકાશ નીકળ્યો અને પ્રતિમાના નીચેના ભાગમાં, જ્યાં ઘોડાના પગ પથ્થરના પ્લેટફોર્મને સ્પર્શતા હતા, ત્યાં એક ચોક્કસ બિંદુ પર કેન્દ્રિત થયો.
"દાદુ! જુઓ!" સૅમ લગભગ ચીસ પાડી ઉઠ્યો.
વ્યોમ રૉયે પણ એ દ્રશ્ય જોયું. એમની આંખો આશ્ચર્યથી પહોળી થઈ ગઈ. લાલ પ્રકાશ જ્યાં કેન્દ્રિત થયો હતો, ત્યાં પથ્થર પર એક નાનું, લગભગ અદ્રશ્ય ખાંચું દેખાયું. એ ખાંચું કોઈક ચાવી માટે હોય એવું લાગતું હતું.
"આ... આ અકલ્પનીય છે!" દાદુ ગણગણ્યા.
સૅમે પોતાની પાસે રહેલી પેલી જૂની, ચાંદીની ચાવી કાઢી, જે એને ચર્ચના પાછળના ભાગમાંથી મળેલી ડબ્બીમાંથી મળી હતી. એ ચાવીનું કદ અને આકાર પેલા ખાંચામાં બરાબર બંધબેસતું હતું!
"આ... આ જ પહેલી ચાવી છે?" સૅમે અવિશ્વાસ સાથે પૂછ્યું.
"લાગે તો એવું જ છે," દાદુએ કહ્યું, એમનો અવાજ ઉત્તેજનાથી ભરાયેલો હતો. "પણ અહીં, આટલા બધા લોકોની વચ્ચે, આપણે આ તાળું કઈ રીતે ખોલી શકીએ?"
સૅમે આસપાસ જોયું. ચોકમાં ઘણા પ્રવાસીઓ અને સ્થાનિક લોકો ફરી રહ્યા હતા. કોઈનું ધ્યાન એમના તરફ નહોતું.
"આપણે રાત્રે આવવું પડશે," સૅમે નિર્ણય લીધો. "જ્યારે અહીં ઓછી ભીડ હોય. અને આપણે ખૂબ સાવચેત રહેવું પડશે."
એ રાત્રે, ચંદ્રના આછા અજવાળામાં, Place des Pyramides સૂમસામ લાગતું હતું. સૅમ અને વ્યોમ રૉય ફરી એકવાર જોન ઓફ આર્કની પ્રતિમા પાસે ઉભા હતા. આસપાસની શાંતિમાં એક અજાણ્યો ડર પણ ભળેલો હતો. "પડછાયાઓ જોઈ રહ્યા છે..." એ શબ્દો સૅમના મનમાં પડઘાઈ રહ્યા હતા.
સૅમે ધ્રુજતા હાથે ચાવી પેલા ખાંચામાં નાખી. એક ક્ષણ માટે એને ડર લાગ્યો કે જો ચાવી તૂટી ગઈ તો? પણ પછી એણે હિંમત ભેગી કરી અને ચાવી હળવેથી ફેરવી.
એક મંદ, ધાતુનો 'ક્લચ' અવાજ આવ્યો, અને પ્લેટફોર્મનો એ ભાગ, જ્યાં ચાવી લગાવી હતી, તે સહેજ અંદર તરફ દબાયો. પછી, ધીમે ધીમે, પથ્થરનો એક ચોરસ ટુકડો નીચે તરફ સરકવા લાગ્યો, અને એક નાનકડી, અંધારી જગ્યા ખુલી.
સૅમે મોબાઈલની ફ્લેશલાઈટ ચાલુ કરી એમાં જોયું. અંદર એક નાનકડી, લાકડાની પેટી પડી હતી. પેલી બે પેટીઓ કરતાં આ નાની હતી, અને એના પર કોઈ તાળું નહોતું.
સૅમે ઝડપથી પેટી બહાર કાઢી. દાદુ સાવચેતીથી આસપાસ નજર રાખી રહ્યા હતા. સૅમે પેટી ખોલી. અંદર, મખમલના ગાદી પર, એક વિચિત્ર આકારની, ધાતુની બીજી ચાવી અને એક નાનો, વાળી દીધેલો ચર્મપત્રનો ટુકડો પડ્યો હતો.
આ ચાવી પેલી ચાંદીની ચાવી કરતાં ઘણી અલગ હતી. એનો આકાર કોઈક પ્રાચીન પ્રતીક જેવો હતો, અને એના પર અજાણી ભાષામાં કંઈક કોતરેલું હતું. ચર્મપત્રના ટુકડા પર ફક્ત એક જ શબ્દ લખેલો હતો, એ પણ પેલી જ પ્રાચીન લિપિમાં: "CATACUMBAE".
"કેટાકોમ્બ્ઝ?" સૅમે ધીમેથી વાંચ્યું. "પેરિસના કેટાકોમ્બ્ઝ? એ ભૂગર્ભ કબ્રસ્તાન?"
વ્યોમ રૉયે માથું હલાવ્યું. "હા. પેરિસની નીચે માઈલો સુધી ફેલાયેલું, લાખો માનવ ખોપરીઓ અને હાડકાંઓથી બનેલું એ ભુલભુલામણી જેવું સ્થળ. 'ત્રણ પરીક્ષાઓ' માંથી આ પહેલી પરીક્ષા હતી, અને આ બીજી ચાવી અને સંકેત આપણને બીજી પરીક્ષા તરફ દોરી રહ્યા છે."
"પણ કેટાકોમ્બ્ઝ આટલા વિશાળ છે. ત્યાં આપણે કઈ રીતે શોધીશું?" સૅમ ચિંતિત થયો. કેટાકોમ્બ્ઝ વિશે એણે જે સાંભળ્યું હતું, તે ભયાનક અને ગૂંચવાડાભર્યું હતું.
"પેલી નવી ચાવી," દાદુએ પેલી વિચિત્ર આકારની ચાવી તરફ ઈશારો કરતાં કહ્યું. "એનો આકાર જો. કદાચ એ કેટાકોમ્બ્ઝના કોઈક ચોક્કસ દરવાજા કે તાળા સાથે સંબંધિત હોય. અને ચર્મપત્ર પર બીજું કંઈક છે?"
સૅમે ચર્મપત્રના ટુકડાને ધ્યાનથી જોયો. "CATACUMBAE" શબ્દની નીચે, ખૂબ જ ઝાંખું, એક નાનું પ્રતીક દોરેલું હતું. એ પ્રતીક એક ખોપરીનું હતું, જેની આંખની એક ખાલી જગ્યામાંથી એક નાનો છોડ ઉગી રહ્યો હોય એવું દેખાતું હતું. મૃત્યુ અને પુનર્જીવનનું મિશ્રણ.
"આ પ્રતીક... આ આપણને કેટાકોમ્બ્ઝમાં સાચી જગ્યા શોધવામાં મદદ કરશે," સૅમે કહ્યું. એના અવાજમાં હવે થોડો આત્મવિશ્વાસ હતો.
પહેલી પરીક્ષા પાર થઈ ગઈ હતી, પણ આગળનો માર્ગ વધુ ભયાવહ અને અજાણ્યો હતો. પેરિસના ભૂગર્ભમાં, હાડકાં અને ખોપરીઓના મૌન સાક્ષી વચ્ચે, એમની બીજી પરીક્ષા રાહ જોઈ રહી હતી. અને "પડછાયાઓ" પણ કદાચ એમનો પીછો કરી રહ્યા હતા, એ વાતની સભાનતા એમના મનમાંથી ખસતી નહોતી.
એમણે ઝડપથી બધું સમેટી લીધું અને ત્યાંથી નીકળી ગયા. જોન ઓફ આર્કની પ્રતિમા ચંદ્રના પ્રકાશમાં મૌન ઉભી રહી, જાણે એમના સાહસની સાક્ષી પૂરી રહી હોય.
એપાર્ટમૅન્ટમાં પાછા ફરી, સૅમે પિતાની ડાયરી ફરી ખોલી. શું કેટાકોમ્બ્ઝ વિશે એમાં કોઈ ઉલ્લેખ હતો? કોઈ ચેતવણી?
થોડીવાર પછી, એને એક પાનું મળ્યું. આદિત્ય રૉયે લખ્યું હતું:"કેટાકોમ્બ્ઝ... એક ભયાનક સ્થળ, પણ રહસ્યોથી ભરેલું. ત્યાંના રસ્તાઓ ભુલભુલામણી જેવા છે, અને ખોવાઈ જવાનો ભય સતત રહે છે. કેટલાક માર્ગો સામાન્ય પ્રવાસીઓ માટે બંધ છે, અને ત્યાં જ ગુપ્ત સમાજોની બેઠકો થતી હોવાની વાતો છે. જો 'સર્પેન્ટ્સ હાર્ટ' ની શોધ મને ત્યાં લઈ જાય, તો મારે ખૂબ જ સાવધ રહેવું પડશે. ત્યાં ફક્ત હાડકાં જ નથી, જીવતા જોખમો પણ હોઈ શકે છે."
સૅમના શરીરમાંથી એક ઠંડું લખલખું પસાર થઈ ગયું. જીવતા જોખમો? એના પિતા શું કહેવા માંગતા હતા?
(ક્રમશઃ)
