"વીતાવી જિંદગી જે આસ પર એ રસ્તા વળી ગયા.
જો લાગ્યો જરા લાગણીશીલ અમને ધુતારા ગળી ગયાં.
કોની વાર્તા કહું, મારી કે તારી ઓ જિંદગી!
લાગણીની થપાટે સંબંધ બળી બળી ગયા."
- મૃગતૃષ્ણા
__________________
૭. કેટાકોમ્બ્ઝ
અજંપે વિતેલ લાંબી રાત હળવેથી ધીમાં પગલે ચાલી નીકળી અને બીજા દિવસની સવાર એક નવી અનિશ્ચિતતા લઈને આવી.
કેટાકોમ્બ્ઝનું નામ જ સૅમના મનમાં એક અજીબ ભય અને કુતૂહલ જગાવી રહ્યું હતું. પેરિસની ધરતી નીચે, લાખો આત્માઓની વચ્ચે, એમના પિતાના રહસ્યનો બીજો પડાવ હતો.
વ્યોમ રૉયે કેટાકોમ્બ્ઝના પ્રવાસી માર્ગો અને (જેટલી માહિતી ઉપલબ્ધ હતી તેટલા) બિનસત્તાવાર નકશાઓનો અભ્યાસ કર્યો હતો. "આપણે પ્રવાસીઓ સાથે જ અંદર જઈશું, જેથી કોઈને શંકા ન જાય. પણ એકવાર અંદર પહોંચ્યા પછી, આપણે પેલું ખોપરી અને છોડવાળું પ્રતીક શોધવું પડશે અને એ માર્ગે જવું પડશે," દાદુએ યોજના સમજાવી.
તેમણે જરૂરી સામાન ભેગો કર્યો: શક્તિશાળી ટોર્ચ, પાણીની બોટલો, પ્રાથમિક સારવારની કીટ, અને અલબત્ત, પેલી વિચિત્ર આકારની ધાતુની ચાવી અને ચર્મપત્રનો ટુકડો. સૅમે પોતાના જેકેટના અંદરના ખિસ્સામાં સર્પ વીંટી સુરક્ષિત રીતે મૂકી દીધી.
કેટાકોમ્બ્ઝનો પ્રવેશદ્વાર કોઈ સામાન્ય ઇમારત જેવો જ હતો, પણ જેવી સાંકડી, ગોળાકાર સીડીઓ ઉતરીને તેઓ નીચે પહોંચ્યા, વાતાવરણ એકદમ બદલાઈ ગયું. હવા ઠંડી અને ભેજવાળી હતી, અને પથ્થરની દિવાલો પરથી પાણી ટપકવાનો અવાજ ગુંજી રહ્યો હતો. પ્રકાશ ઓછો હતો, અને એક વિચિત્ર, દબાયેલી શાંતિ હતી.
ગાઈડના નેતૃત્વમાં તેઓ આગળ વધ્યા. બંને બાજુ દિવાલો પર, કલાત્મક રીતે ગોઠવાયેલી માનવ ખોપરીઓ અને હાડકાંના ઢગલા હતા. લાખો લોકોના અવશેષો, સદીઓ જૂના. એ દ્રશ્ય ભયાનક હોવા છતાં એક અજીબ આકર્ષણ ધરાવતું હતું. સૅમ કલ્પના કરવાનો પ્રયત્ન કરી રહ્યો હતો કે આ હાડકાં પાછળ કેવા જીવન હશે, કેવી કહાણીઓ હશે.
તેઓ મુખ્ય માર્ગ પર ચાલતા રહ્યા, એમની નજર દિવાલો પર પેલા વિશિષ્ટ પ્રતીકને શોધી રહી હતી. ઘણી બધી સામાન્ય ખોપરીઓ અને હાડકાંઓની વચ્ચે એ પ્રતીક શોધવું ઘાસની ગંજીમાંથી સોય શોધવા જેવું હતું.
"આપણે આ રીતે તો ક્યારેય શોધી નહીં શકીએ," સૅમે ધીમેથી દાદુના કાનમાં કહ્યું અને ઉમેર્યું,
"આ ભુલભુલામણીમાં ક્યાંય પણ હોઈ શકે છે."
"ધીરજ રાખ, સૅમ," દાદુએ કહ્યું. "પપ્પાએ સંકેત આપ્યો છે, તો એ અહીં જ ક્યાંક હોવો જોઈએ." એમણે ધીરેથી સૅમનો હાથ ધરી આશા રાખવા કહ્યું.
થોડે આગળ ચાલ્યા પછી, ગાઈડે એક જગ્યાએ ઉભા રહીને એક ખાસ ગોઠવણી વિશે માહિતી આપવાનું શરૂ કર્યું. મોટાભાગના પ્રવાસીઓનું ધ્યાન ગાઈડ તરફ હતું.
એ જ સમયે, થોડા હતાશ થઈ ગયેલા સૅમની નજર એક બાજુની, ઓછી પ્રકાશવાળી ગેલેરી તરફ ગઈ. એ ગેલેરી મુખ્ય માર્ગથી થોડી અલગ પડતી હતી, અને ત્યાં કોઈ જઈ રહ્યું નહોતું. કુતૂહલવશ એણે એ તરફ ડોકિયું કર્યું.
અને ત્યાં... દિવાલ પર, લગભગ છૂપાયેલું, એણે જોયું! એક ખોપરી, જેની આંખની એક ખાલી જગ્યામાંથી એક નાનકડો, પથ્થરમાં કોતરેલો છોડ બહાર નીકળી રહ્યો હતો! એ જ પ્રતીક!
"દાદુ!" સૅમે ઉત્તેજના દબાવતાં કહ્યું અને ઈશારો કર્યો.
વ્યોમ રૉયે જોયું, અને એમની આંખોમાં સમજણની ચમક આવી. "આ જ રસ્તો છે."
જ્યારે ગાઈડ અને બીજા પ્રવાસીઓ આગળ વધ્યા, ત્યારે સૅમ અને દાદુ ધીમેથી પેલા અંધારા માર્ગ તરફ સરકી ગયા. જેવો એમણે મુખ્ય માર્ગ છોડ્યો, વાતાવરણ વધુ શાંત અને ભયાનક બની ગયું. અહીં અંદરની તરફ કોઈ કૃત્રિમ પ્રકાશ નહોતો, ફક્ત એમની ટોર્ચનો પ્રકાશ જ માર્ગ બતાવી રહ્યો હતો.
આ ગેલેરી સાંકડી અને નીચી હતી. ઠેકઠેકાણેથી પાણી ટપકતું હતું, અને હવામાં માટી અને સડાની વિચિત્ર ગંધ ભળેલી હતી. વાતાવરણ ભયાનક હતું, જગ્યા અટપટી અને રહસ્યમય હતી. સૅમના મનમાં વારંવાર એક વાત ગુંજતી હતી, "પડછાયાઓથી સાવધાન...". એ દાદુનો હાથ પકડીને ચાલી રહ્યો હતો. આ અજાણ્યા, ભયાનક સ્થળે એ બંને જ એકબીજાના સથવારા હતાં. થોડે આગળ ચાલ્યા પછી, રસ્તો બે ભાગમાં વહેંચાઈ ગયો.
"હવે કઈ તરફ?" સૅમે પૂછ્યું.
દાદુએ પેલી વિચિત્ર આકારની ચાવી કાઢી. "કદાચ આ ચાવી કોઈક દિશા બતાવે." એમણે ચાવીને હવામાં ફેરવી, જાણે કોઈ હોકાયંત્ર હોય. પણ કંઈ ન થયું.
પછી સૅમને એક વિચાર આવ્યો. "દાદુ, પપ્પાએ ડાયરીમાં લખ્યું હતું કે કેટલાક માર્ગો બંધ છે. કદાચ આ ચાવી કોઈક બંધ દરવાજાની છે?"
એમણે બંને રસ્તાઓ ધ્યાનથી જોયા. ડાબી બાજુનો રસ્તો થોડો પહોળો અને વધુ ચાલવા યોગ્ય લાગતો હતો, જ્યારે જમણી બાજુનો રસ્તો સાંકડો હતો અને આગળ જતાં જાણે પૂરો થઈ જતો હોય એવું લાગતું હતું. પણ ત્યાં, જમણી બાજુના રસ્તાની છેલ્લી દિવાલ પર, સૅમે ટોર્ચનો પ્રકાશ ફેંક્યો. ઝીણવટપૂર્વક અવલોકન કરતાં દિવાલ પર, હાડકાં અને ખોપરીઓની વચ્ચે, એક જગ્યાએ પથ્થરોની ગોઠવણ થોડી અલગ લાગી. જાણે કોઈક દરવાજો છુપાવ્યો હોય. થોડા પથ્થરો આમ તેમ કરતાં, એ પથ્થરોની બરાબર વચ્ચે, એક નાનકડું, ધાતુનું તાળું દેખાયું, જેનો આકાર પેલી વિચિત્ર ચાવી સાથે બરાબર મળતો આવતો હતો!
"મળી ગયું!" સૅમે ઉત્સાહથી કહ્યું.
એમણે ઝડપથી ચાવી તાળામાં નાખી. થોડી મહેનત પછી, કાટ ખાધેલા તાળાનો કર્કશ અવાજ આવ્યો અને તાળું ખૂલી ગયું. એમણે પથ્થરના એ ભાગને ધક્કો માર્યો. એ ભારે હતો, પણ ધીમે ધીમે એ અંદર તરફ ખસ્યો, અને એક સાંકડો, અંધારો માર્ગ ખુલ્યો.
આ માર્ગ પહેલાંના માર્ગ કરતાં પણ વધુ ભયાનક હતો. હવા વધુ દબાણવાળી અને ગૂંગળામણભરી હતી. અહીં હાડકાં અને ખોપરીઓ આડેધડ વિખરાયેલા પડ્યા હતા, જાણે કોઈએ ઉતાવળમાં ફેંકી દીધા હોય. થોડી હિંમત કરીને બંને આગળ વધ્યા.
"પપ્પાએ સાચું જ કહ્યું હતું... જીવતા જોખમો..." સૅમ ગભરાટ સાથે ગણગણ્યો.
તેઓ ખૂબ જ સાવધાનીથી આગળ વધી રહ્યા હતા. દરેક પગલું સાવચેતીથી મુકતા હતા. અચાનક, સૅમને કોઈક અવાજ સંભળાયો. પાછળથી, કોઈકના પગરવનો અવાજ.
"જીવતાં જોખમો..." એ અવાજ એનાં માનસપટ પર ગુંજ્યો.
એણે તરત ટોર્ચ બંધ કરી દીધી અને દાદુને ઈશારો કર્યો. બંને જણ એક ક્ષણ માટે શ્વાસ રોકીને ઉભા રહી ગયા. અંધારામાં એમની આંખો ટેવાઈ રહી હતી.
પગરવનો અવાજ નજીક આવી રહ્યો હતો. કોણ હોઈ શકે? શું "પડછાયાઓ" એમનો પીછો કરી રહ્યા હતા?
એક આકૃતિ અંધારામાંથી ઉભરી આવી. એ ઊંચો અને પડછંદ માણસ હતો, એણે કાળા કપડાં પહેર્યા હતા, અને એનો ચહેરો અંધારામાં સ્પષ્ટ દેખાતો નહોતો. એના હાથમાં પણ એક ટોર્ચ હતી, જેનો પ્રકાશ આમતેમ ફરી રહ્યો હતો.
"કોણ છે ત્યાં?" પેલી આકૃતિનો ભારે, કર્કશ અવાજ ગુંજ્યો.
સૅમ અને દાદુ ચૂપ રહ્યા. સૅમનું હૃદય જોરથી ધબકી રહ્યું હતું.
પેલી આકૃતિ ધીમે ધીમે એમના તરફ આગળ વધી.
"મને ખબર છે કે તમે અહીં છો. બહાર આવો, નહીંતર પરિણામ સારું નહીં આવે." એ પડછંદ અવાજે ચેતવણી આપી.
વ્યોમ રૉયે સૅમનો હાથ પકડ્યો. "ભાગવાની કોશિશ ન કરતો. આપણે એનો સામનો કરવો પડશે."
જ્યારે પેલી આકૃતિ બિલકુલ નજીક આવી, ત્યારે એણે પોતાની ટોર્ચનો પ્રકાશ સીધો સૅમ અને દાદુના ચહેરા પર ફેંક્યો. એક ક્ષણ માટે એમની આંખો અંજાઈ ગઈ.
"તો તમે જ છો એ... રૉય પરિવારના વારસદારો," પેલો માણસ તિરસ્કારભર્યા અવાજે બોલ્યો. એના ચહેરા પર એક ક્રૂર સ્મિત હતું. "તમારા પિતાની જેમ તમે પણ નાક ખોસવા આવી ગયા છો, જ્યાં તમારે ન આવવું જોઈએ." એ એકદમ સૅમના ચહેરા નજીક આવી બોલી રહ્યો હતો.
"તમે કોણ છો?" સૅમે હિંમત ભેગી કરીને પૂછ્યું. "અને મારા પિતા વિશે તમે શું જાણો છો?"
"હું એ છું જેની સાથે તારા પિતાએ દુશ્મની વહોરી હતી. અને હવે તમે પણ એ જ રસ્તે છો." પેલા માણસે કમરમાંથી એક નાની છરી કાઢી, જેનો અણીદાર ભાગ ટોર્ચના પ્રકાશમાં ચમકી રહ્યો હતો.
"'સર્પેન્ટ્સ હાર્ટ' અમારું છે. એના પર ફક્ત અમારો અધિકાર છે." પેલો માણસ કરડાકીથી બોલ્યો.
"તમે... તમે 'ગાર્ડિયન્સ ઓફ શેડોઝ' (પડછાયાઓના રક્ષકો) માંથી છો?" વ્યોમ રૉયે પૂછ્યું,
એમના અવાજમાં આશ્ચર્ય અને થોડો ભય હતો. એમણે આ ગુપ્ત સમાજ વિશે સાંભળ્યું હતું, જેઓ પ્રાચીન કલાકૃતિઓ અને જ્ઞાન પર પોતાનો એકાધિકાર જમાવવા માંગતા હતા.
"હોશિયાર છો, વૃદ્ધ માણસ," પેલો માણસ હસ્યો. "હા, અમે જ છીએ. અને અમે કોઈને પણ અમારા માર્ગમાં આવવા નહીં દઈએ."
અને એ માણસ સૅમ તરફ ધસ્યો. વ્યોમ રૉયે સૅમને પાછળ ધકેલ્યો અને પોતે આગળ આવ્યા. પણ એ માણસ વધુ શક્તિશાળી અને ઝડપી હતો. એણે દાદુને ધક્કો માર્યો, અને દાદુ દિવાલ સાથે અથડાઈને નીચે પડી ગયા.
"દાદુ!" સૅમ ચીસ પાડી ઉઠ્યો.
(ક્રમશઃ)
