"श्रीसूक्त"
"ऋचा ६"
आदित्यवर्णे तपसोऽधिजातो वनस्पतिस्तववृक्षोथ बिल्वः | तस्य फलानि तपसानुदन्तु मायान्तरायाश्च बाह्या अलक्ष्मीः ||६||
अर्थ:--हे आदित्यर्णे,बालसुर्याप्रमाणे किंचिदारक्त वर्ण आहे जिचा,जिचे मुखमण्डल अरुण वर्णाने शोभत आहे अशा, हे लक्ष्मी! तव-तुझ्या ,तापसोधिजात:-तुझ्या उग्र तापश्चर्येमुळेच,बिल्बवृक्ष नावाची वनस्पती निर्माण झाली,बिल्ब वृक्षाला वनस्पती असे म्हंटले कारण हा केवळ फळे देणारा वृक्ष आहे म्हणून निव्वळ फळे देणाऱ्या वृक्षाला वनस्पती ही संज्ञा आहे"अपुष्पा:फलवंतो ये ते वनस्पतय:
स्मृता"तास्य म्हणजे त्या बिल्ब वृक्षाची
फलानी,परिपक्व फले,आंतरा:बाह्या म्हणजे अंतर आणि बाह्य आशा उभय विध इंद्रिया कडून घडून येणारे,अज्ञान कार्य आणि पातके (दारिद्र) नुदान्तु -तुझ्या कृपेने नाहीसे होवोत.
शंकराच्या आराधानेसाठी विष्णूला ज्या
वेळी बिल्बदळे कमी पडू लागली त्या वेळी लक्ष्मीने तप:प्रभावाने बिल्ब वृक्ष निर्माण करून,बिल्ब दळे उपलब्ध करून दिली.बिल्ब वृक्षाला "श्रीवृक्ष'असे म्हणतात.बिल्ब वृक्षाची फळे लक्ष्मीला अतिप्रिय आहेत बिल्ब फलाला "लक्ष्मीफल" असे म्हणतासत.
