પ્રકરણ ૫: કઢીનો કમાલ અને ૩૫ રન પર સંકટ
સરપંચના આંગણામાં અત્યારે એક વિચિત્ર શાંતિ હતી. ૨૫ લાડુ પૂરા થયા પછી છગનનું મોઢું સિવાઈ ગયું હતું. ગળપણ હવે તેને ઝેર જેવું લાગતું હતું. મોતીચૂરના લાડુમાં રહેલી ખાંડ હવે તેના ગળામાં કાંટાની જેમ વાગતી હતી.
"ખારું... કંઈક ખારું આપો..." છગન કરગરતો હતો.
ત્યાં જ રસોડામાંથી મગનિયો એક મોટી સ્ટીલની ડોલ અને ડોયો લઈને આવ્યો. તેમાંથી વરાળ નીકળતી હતી અને સાથે એક તીખી, ખાટી અને તીવ્ર સુગંધ આવતી હતી. આ સુગંધમાં લીમડો હતો, લવિંગ હતું, તજ હતા અને દેશી ગોળની હળવી મીઠાશ સાથે છાસની ખટાશ હતી.
આ હતી બટુક મહારાજની સ્પેશિયલ ગુજરાતી કઢી.
બટુક મહારાજે એક ઊંડો વાટકો લીધો અને તેમાં ગરમાગરમ કઢી ભરી. કઢીનો રંગ સફેદ અને પીળાશ પડતો હતો, અને ઉપર રાઈ-મેથીના વઘારના કાળા દાણા તરતા હતા. લીલા મરચાંના ટુકડા તેમાં તરતા હતા જે ચેતવણી આપી રહ્યા હતા કે "અમે તીખા છીએ!"
"લે દીકરા," બટુક મહારાજે વાટકો છગન સામે ધર્યો. "આ કઢી નથી, આ સંજીવની છે. લક્ષ્મણને જેમ જડીબુટ્ટીએ જીવડાવ્યો હતો, એમ આ કઢી તારી ભૂખને ફરી જીવતી કરશે."
ગોવિંદ કાકા તરત ઉભા થયા. "ઓબ્જેક્શન! (વાંધો છે!)" તેમણે બૂમ પાડી. "શરત લાડુ ખાવાની હતી, કઢી પીવાની નહીં! આ તો ચીટીંગ છે. કઢી પીને લાડુ ઉતારે, એ ન ચાલે."
સરપંચે ચશ્માં સરખા કર્યા. "ગોવિંદભાઈ, ક્રિકેટમાં પ્લેયર થાકી જાય તો પાણી કે એનર્જી ડ્રિંક પીવે છે ને? એમ આ ખાવાની મેચ છે. આમાં કઢી એ એનર્જી ડ્રિંક છે. વાંધો ફગાવી દેવામાં આવે છે."
ગામલોકોએ તાળીઓ પાડી. "વાહ સરપંચ વાહ!"
છગને કઢીનો વાટકો હાથમાં લીધો. ગરમ વાટકાની હૂંફ તેના ઠંડા પડી ગયેલા હાથને મળી. તેણે ૨૬મો લાડુ લીધો, પણ આ વખતે મોઢામાં ન મૂક્યો. તેણે લાડુને કઢીના વાટકામાં ડુબાડ્યો.
લાડુ કઢીમાં પલળ્યો. ઘી અને ચાસણી કઢીની ગરમીમાં ઓગળ્યા.
છગને એ પલળેલો, નરમ થઈ ગયેલો લાડુ મોઢામાં મૂક્યો.
અને પછી જે ચમત્કાર થયો!
ગળપણની સામે ખટાશ ટકરાઈ. ઘીની ચીકાશ સામે લીલા મરચાંની તીખાશ ટકરાઈ. છગનની જીભ, જે બહેર મારી ગઈ હતી, તે અચાનક ઝણઝણી ઉઠી. તેના મગજના બંધ દરવાજા ખૂલી ગયા.
"હાશ!" છગનના મોઢામાંથી અવાજ નીકળ્યો. "આને કહેવાય સ્વાદ! મહારાજ, આ તો જલસો પડી ગયો."
હવે છગનની ગાડી ફરી પાટા પર ચડી. પણ હવે સ્ટાઇલ બદલાઈ ગઈ હતી.
એક લાડુ... કઢીની ચૂસકી.
બીજો લાડુ... કઢીનો ઘૂંટડો.
૨૬... ૨૭... ૨૮... ૨૯... ૩૦!
ગાડી સડસડાટ ચાલી રહી હતી. કઢીના પ્રતાપે લાડુ ગળામાંથી લપસીને સીધા હોજરીમાં પહોંચી જતા હતા.
ગોવિંદ કાકાનો ચહેરો હવે સાવ ઉતરી ગયો હતો. તે વારેવારે મગનિયા સામે ગુસ્સાથી જોતા હતા, જાણે મગનિયો કઢી નથી લાવ્યો, પણ ગોવિંદ કાકાનું મોત લાવ્યો હોય.
"આ કઢી નથી," ગોવિંદ કાકા બબડ્યા, "આ તો લાડુ ઓગાળવાનું તેજાબ છે!"
૩૫ પર બ્રેકડાઉન
૩૫ લાડુ પૂરા થયા. થાળીમાં હવે માત્ર ૧૫ લાડુ બાકી હતા. પણ અહીં આવીને કઢીએ પણ કામ આપવાનું બંધ કરી દીધું.
છગનનું પેટ હવે ભયજનક રીતે ફૂલી ગયું હતું. તે સીધો બેસી પણ શકતો નહોતો. તેનો શ્વાસ ટૂંકો થઈ રહ્યો હતો. પરસેવો તેના કપાળ પરથી નદીની જેમ વહી રહ્યો હતો.
તેણે ૩૬મો લાડુ હાથમાં લીધો, પણ તેનો હાથ ધ્રૂજવા લાગ્યો. લાડુ તેના હાથમાંથી છટકીને થાળીમાં પડી ગયો.
"નહીં..." છગન હાંફતા હાંફતા બોલ્યો, "નહીં મહારાજ... હવે નહીં... હવે એક દાણો પણ અંદર ગયો તો મારું પેટ ફાટી જશે. બસ કરો."
મંડપમાં સોપો પડી ગયો. શું છગન હારી ગયો? શું ૩૫ પર ખેલ ખતમ?
ગોવિંદ કાકાના ચહેરા પર ફરી રોનક આવી ગઈ. તે ઉભા થઈ ગયા. "જોયું? મેં કીધું હતું ને! માણસ છે, કોઈ કોઠી થોડી છે કે ભર્યે જ જાવ? બટુક, સ્વીકારી લે તારી હાર. મૂકી દે કડછી હેઠી!"
બટુક મહારાજનો ચહેરો ફિક્કો પડી ગયો. તેમની આંખોમાં ભય હતો. શું તેમની સાત પેઢીની આબરૂ ધૂળમાં મળી જશે? શું તે કાલથી ગામમાં મોઢું બતાવવા લાયક નહીં રહે?
તેઓ ધીમેથી છગનની પાસે ગયા. છગન આંખો બંધ કરીને હાંફી રહ્યો હતો. બટુક મહારાજે છગનના માથા પર હાથ ફેરવ્યો.
"છગન..." તેમનો અવાજ ભીનો હતો. "બેટા, તને યાદ છે જ્યારે તું નાનો હતો અને તારી મા ગુજરી ગઈ હતી?"
છગને ધીમેથી આંખ ખોલી.
"ત્યારે તું રડતો રડતો મારી પાસે આવ્યો હતો અને કહેતો હતો કે 'કાકા ભૂખ લાગી છે'. મેં તને ખોળામાં બેસાડીને પૂરી-શાક ખવડાવ્યા હતા. યાદ છે?"
છગને હકારમાં માથું હલાવ્યું.
"આજે એ કાકાની ઈજ્જત દાવ પર લાગી છે દીકરા. આ ગોવિંદિયો કાલ સવારે આખા ગામમાં ઢંઢેરો પીટશે કે બટુકના લાડુ કોઈ ખાઈ ન શક્યું. શું તું તારા કાકાને હારવા દઈશ?"
આ ‘ઈમોશનલ અત્યાચાર’ હતો. પણ તે કામ કરી ગયો. છગનની આંખોમાં એક અલગ ચમક આવી. તેને લાગ્યું કે આ લાડુ નથી, પણ તેના કાકાનું સન્માન છે.
તેણે ઊંડો શ્વાસ લીધો. પોતાના બંને હાથ પેટ પર મૂક્યા અને પેટને થોડું દબાવ્યું. ગડ... ગડ... અવાજ આવ્યો અને થોડી હવા બહાર નીકળી.
"લાવો..." છગન ધીમેથી બોલ્યો. "લાવો એ ૩૬મો લાડુ! હું જોઈ લઉં છું એને!"
ગોવિંદ કાકા પાછા ખુરશીમાં ફસડાઈ પડ્યા. "આ મરશે! નક્કી આજે આ અહીં જ મરશે!"
છગને ૩૬મો લાડુ ઉપાડ્યો. પણ આ વખતે તેણે આખો લાડુ ન ખાધો. તેણે લાડુનો ભૂકો કર્યો. તેને કઢીમાં નાખ્યો. તેનું ‘ચૂરમું’ બનાવ્યું. અને ચમચીથી ખાવાનું શરૂ કર્યું.
ગામલોકોના શ્વાસ થંભી ગયા હતા. હવે લડાઈ ભૂખની નહોતી, હવે લડાઈ જીદની હતી. એક તરફ એક રસોઈયાનું અભિમાન હતું, બીજી તરફ એક ટીકાકારનો અહંકાર હતો, અને વચ્ચે પિસાઈ રહ્યું હતું - છગનનું બિચારું પેટ!
૩૬... ૩૭... ૩૮...
ગતિ સાવ ધીમી હતી, કીડીની જેમ. પણ ગાડી અટકી નહોતી.
શું છગન ૫૦ સુધી પહોંચી શકશે? કે પછી ૪૦ પર આવીને એન્જિન હંમેશ માટે બંધ થઈ જશે?
(ક્રમશઃ - ભાગ ૬: ૪૦ લાડુનો પડાવ અને ગામની પ્રાર્થના...)
