પ્રકરણ ૬: ૪૦ લાડુનો પડાવ અને ભયંકર ‘હેડકી’
રાતના ૧૧ વાગ્યા હતા. અંબા-મોજ ગામના આકાશમાં ચંદ્ર પૂરેપૂરો ખીલેલો હતો, પણ સરપંચના આંગણામાં સૌની નજર બીજા ચંદ્ર પર હતી - છગનના પેટ પર, જે હવે પૃથ્વીના ગોળાની જેમ ગોળમટોળ થઈ ગયું હતું.
૩૮ લાડુ પૂરા થયા હતા. થાળીમાં હવે ૧૨ લાડુ બાકી હતા.
સામાન્ય ગણિતની દ્રષ્ટિએ જોઈએ તો ૧૨ લાડુ કંઈ મોટી વાત નહોતી, પણ અત્યારે છગન જે પરિસ્થિતિમાં હતો, તેના માટે એક લાડુ પણ હિમાલય ચડવા જેવો હતો. છગનની હાલત એવી હતી જાણે કોઈએ કોથળામાં ક્ષમતા કરતા વધારે અનાજ ભરી દીધું હોય અને હવે સીવણ તૂટવાની તૈયારીમાં હોય.
તેણે ૩૯મો લાડુ હાથમાં લીધો. તેનો હાથ ધ્રૂજતો હતો. આ ધ્રુજારી ડરની નહોતી, પણ સ્નાયુઓના થાકની હતી. જડબાં દુખી ગયા હતા. ચાવી ચાવીને દાંત પણ જાણે હડતાલ પર ઉતરી ગયા હતા.
"મહારાજ..." છગન ધીમેથી બબડ્યો, "હવે ચવાતું નથી. મોઢું ખૂલતું નથી."
બટુક મહારાજે મગનિયા સામે જોયું. મગનિયો તરત જ સમજદારીપૂર્વક આગળ આવ્યો અને છગનની પીઠ પર હળવેથી હાથ ફેરવવા લાગ્યો.
"હિંમત રાખ વાઘ!" બટુક મહારાજે કહ્યું. "ચાવવાની જરૂર નથી, બસ ગળી જા. કઢીનો રસ્તો ખુલ્લો છે."
છગને આંખ બંધ કરી અને ૩૯મો લાડુ ગળા નીચે ઉતાર્યો. તે લાડુ અન્નનળીમાંથી પસાર થયો ત્યારે છગનને છાતીમાં એક ભારે પથ્થર સરકતો હોય તેવું લાગ્યું.
"ઓહ..." તે કણસી ગયો.
૪૦મો લાડુ.
૪૦મો લાડુ થાળીમાંથી ઉપાડ્યો ત્યારે આખા મંડપમાં 'પીન-ડ્રોપ સાયલન્સ' (સોપો) હતો. જો કોઈ સોય પડે તો પણ તેનો અવાજ આવે. ટપુભાએ પોતાની કીટલી પર ચા બનાવવાનું બંધ કરી દીધું હતું. મણીકાકીએ ભજિયાં તળવાનું રોકી દીધું હતું. ગોવિંદ કાકા ખુરશીની ધાર પર બેઠા હતા.
છગને ૪૦મો લાડુ મોઢામાં મૂક્યો. ખૂબ જ મુશ્કેલીથી તેણે ગળ્યો.
જેવો લાડુ પેટમાં ગયો, લોકોએ તાળીઓનો ગડગડાટ કર્યો. "ચાર દશક પૂરા! ૪૦ રન!"
પણ આ ખુશી લાંબો સમય ટકી નહીં.
અચાનક, છગનનું આખું શરીર એક ઝાટકા સાથે હલી ગયું.
"હડક...!"
એક મોટો, વિચિત્ર અવાજ તેના ગળામાંથી નીકળ્યો.
બધા શાંત થઈ ગયા.
ફરીથી અવાજ આવ્યો. "હડક...!"
આ ઓડકાર નહોતો. આ એનાથી પણ ખરાબ હતું. આ હતી ‘હેડકી’…..
જ્યારે પેટમાં અન્નનો ભરાવો હદ બહાર થઈ જાય અને ડાયાફ્રામ (ઉરોદરપટલ) પર દબાણ આવે, ત્યારે શરીર બળવો પોકારે છે.
"હેડકી આવી!" ગોવિંદ કાકા ઉછળી પડ્યા. તેમના ચહેરા પર વિજયનું સ્મિત આવી ગયું. "ખલાસ! ખેલ ખતમ! હેડકી આવી એટલે સમજવું કે હવે પેટના દરવાજા બંધ. હવે એક દાણો પણ અંદર નહીં જાય. જો પરાણે નાખશે તો બધું બહાર આવશે!
બટુક મહારાજના હોશ ઉડી ગયા. હેડકી? અત્યારે? આ તો દુશ્મનના સૈન્ય કરતા પણ ખતરનાક હતું. હેડકી આવે ત્યારે માણસ પાણી પણ માંડ પી શકે, તો લાડુ ક્યાંથી ખાવાનો?
છગનનું શરીર દરેક હેડકી સાથે ઉછળતું હતું. "હડક... હડક..." તેને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થઈ રહી હતી. તેની આંખો પહોળી થઈ ગઈ હતી.
ગામના વૈદ્યો જાગ્યા.
હવે પ્રેક્ષકોમાંથી સલાહકારો ફૂટી નીકળ્યા. દરેક ગુજરાતીમાં એક ડોક્ટર છુપાયેલો હોય છે, તે આજે બહાર આવ્યો.
"એને પાણી પીવડાવો!" એક કાકા બોલ્યા.
બટુક મહારાજ તાડૂક્યા, "મૂર્ખ છો? પાણી પીશે તો લાડુ માટે જગ્યા ક્યાં રહેશે?"
"એનું નાક બંધ કરી દો અને શ્વાસ રોકવા કહો!" કાશીબાએ બૂમ પાડી.
મગનિયાએ પ્રયત્ન કર્યો. તેણે છગનનું નાક દબાવ્યું. બિચારો છગન!
મોઢામાં લાડુનો સ્વાદ, પેટમાં ભારેખમ ભોજન અને ઉપરથી નાક બંધ! તે ગૂંગળાવા લાગ્યો. તેણે ઝાટકા સાથે મગનિયાનો હાથ હટાવી દીધો. "હડક...!" હેડકી ચાલુ જ હતી.
"કોઈ એને ડરાવો! અચાનક બીક લાગે તો હેડકી જતી રહે!" ટપુભાએ નવો નુસ્ખો આપ્યો.
આ સાંભળીને મગનિયાને જોશ આવ્યો. તે છગનની પાછળ ગયો અને જોરથી બૂમ પાડી, "ભૂ...ત!"
છગન સહેજ પણ ડર્યો નહીં, ઉલટાનું તેણે મગનિયા સામે એવી નજરે જોયું જાણે કહેતો હોય, 'તું ગાંડો છે?'. હેડકી બંધ ન થઈ.
ગોવિંદ કાકા ખુરશીમાં આરામથી અઢેલીને બેઠા. તેમણે ખિસ્સામાંથી સોપારી કાઢી અને મોઢામાં મૂકી.
"બટુક," તેમણે શાંતિથી કહ્યું, "સ્વીકારી લે. કુદરત પણ તારી વિરુદ્ધ છે. ૪૦ લાડુ બહુ કહેવાય. હારમાં પણ ઈજ્જત છે. છોકરાનો જીવ લઈશ કે શું?"
બટુક મહારાજ અસમંજસમાં હતા. છગનની હાલત ખરેખર ખરાબ હતી. હેડકીને કારણે તેનું આખું શરીર ધ્રૂજતું હતું. ચહેરો લાલ થઈ ગયો હતો. આંખમાંથી પાણી નીકળતા હતા. શું ખરેખર બંધ કરવું જોઈએ?
પણ ત્યારે જ એક ચમત્કાર થયો.
ભીડમાંથી એક નાનકડી છોકરી આગળ આવી. તે બટુક મહારાજની પૌત્રી ‘પિન્કી’ હતી. તેના હાથમાં એક નાનકડી ડબ્બી હતી.
તે દોડીને છગન પાસે ગઈ.
"છગનકાકા!" તે બોલી.
છગને "હડક..." કરતા તેની સામે જોયું.
પિન્કીએ ડબ્બી ખોલી અને તેમાંથી એક ચપટી ભરીને કાળી ભૂકી છગનની જીભ પર મૂકી દીધી.
છગન કંઈ સમજે તે પહેલાં જ તેના મોઢામાં એક વિસ્ફોટ થયો.
મીઠું અને કાળા મરી!
તીખાશ સીધી તેના તાળવે ચોંટી. તેના મગજની નસો ખેંચાઈ ગઈ. તેને જોરથી છીંક આવી.
"છીંક....!"
આખું ગામ જોઈ રહ્યું.
એક છીંક... બીજી છીંક...
અને પછી શાંતિ.
હેડકી ગાયબ!
કાળા મરીના તીખા ઝાટકાએ હેડકીનું ધ્યાન ભટકાવી દીધું હતું. ડાયાફ્રામ શાંત થઈ ગયો હતો.
છગને ઊંડો શ્વાસ લીધો. ફેફસામાં હવા ભરાઈ.
"જતી રહી..." તે ધીમેથી બોલ્યો. "હેડકી જતી રહી!"
ગામલોકોએ પિન્કી માટે તાળીઓ પાડી. "વાહ પિન્કી વાહ!" બટુક મહારાજે પિન્કીને ઉંચકી લીધી. "મારી શેરની! તું તો મારા કરતા પણ મોટી વૈદ્ય નીકળી!"
ગોવિંદ કાકાના મોઢામાંથી સોપારી પડી ગઈ. "આ... આ તો ચીટીંગ છે! બહારની દવાનો ઉપયોગ ન ચાલે!"
સરપંચે ફરી દરમિયાનગીરી કરી. "આ દવા નથી, આ ઘરગથ્થુ ઉપચાર છે. મરી-મસાલા તો રસોડાનો જ ભાગ છે. મેચ ચાલુ રહેશે!"
છગને આંસુ લૂછ્યા. હેડકી બંધ થવાથી તેને થોડી રાહત મળી હતી, પણ પેટનું દબાણ તો એમનું એમ જ હતું. હજી ૧૦ લાડુ બાકી હતા. અને આ ૧૦ લાડુ હવે માઉન્ટ એવરેસ્ટના છેલ્લા ૧૦૦ મીટર જેવા હતા - જ્યાં ઓક્સિજન ઓછો હોય અને દરેક ડગલે મોતનો ડર હોય.
બટુક મહારાજે છગનની પીઠ થાબડી. "જોયું? ઈશ્વર આપણી સાથે છે. આ નાની બાળકીમાં સાક્ષાત અન્નપૂર્ણા આવી હતી. હવે તારે પાછું નથી પડવાનું. ઉઠાવ ૪૧મો લાડુ!"
છગને થાળી સામે જોયું. ૧૦ લાડુ તેને ઘૂરી રહ્યા હતા.
"મહારાજ," છગને કરડાકીમાં કહ્યું, "હવે સ્વાદ ગયો તેલ લેવા. હવે તો બસ 'થોક જથ્થાબંધ' કામકાજ થશે. પણ એક શરત..."
"શું?" મહારાજે પૂછ્યું.
"હવે હું બેસીને નહીં ખાવું. હવે હું ઉભા થઈને ખાઈશ. બેસવાથી પેટ દબાય છે. ઉભા રહીશ તો ગુરુત્વાકર્ષણ મદદ કરશે."
બટુક મહારાજ હસી પડ્યા. "જેવી તારી મરજી! તું શીર્ષાસન કરીને ખા તોય વાંધો નથી. બસ ખા!"
છગન ધીમેથી, ટેકો લઈને ઉભો થયો. તેણે પોતાની ધોતી સહેજ ઢીલી કરી. પગ પહોળા કર્યા. અને ૪૧મો લાડુ ઉપાડ્યો.
હવે યુદ્ધ અંતિમ તબક્કામાં હતું. રાત ઘેરી બની હતી, પણ અંબા-મોજ ગામમાં કોઈને ઊંઘ નહોતી આવતી. મંદિરના પૂજારીએ પણ હવે ભગવાનને પ્રાર્થના શરૂ કરી દીધી હતી - વરસાદ માટે નહીં, પણ છગનની પાચનશક્તિ માટે!
(ક્રમશઃ - ભાગ ૭: ૪૫ લાડુ અને છેલ્લી પાંચ મિનિટનું ટેન્શન...)
