સાત પગલાં આકાશમાં આ નામની બહુ પહેલા એક સીરીયલ આવતી હતી. મારી મમ્મી આ સીરીયલ ખૂબ ધ્યાનથી જોતી હું પણ તેની સાથે સાથે જોતી.મને માત્ર તેમાંથી એક જ શબ્દ યાદ રહેતો અને એ હતો "અમારી વસુધા થાથી તે થાથી" મને તેમાં બહુ મજા પડતી. એમાં આવતા એક ડોશીમા તેની વહુ ને આવી રીતે ખીજાતા અને મને બહુ જ હસવું આવતું પણ મને ત્યારે એ સીરીયલનો હાર્દ સમજમાં ન આવતો અને શું કહેવા માંગે છે એ સમજમાં નહોતું આવતું પણ જેમ જેમ હું મોટી થઈ વાંચન પ્રત્યેની મારી રુચિ વધતી ગઈ .તેમ તેમ મને જે તે વાર્તા ના લેખકોના જીવન ઉપર રસ પડતો ગયો અને કઈ પરિસ્થિતિમાં તેઓ આ વાર્તા લખે છે અને તે શું સમજાવવા માંગે છે. એ જાણતી ગઈ ત્યારે મને આ સીરીયલ નો હાર્ડ સમજમાં આવ્યો .એ પછી તો મેં કુંદનિકાજીને જાણવા માટે નંદીગ્રામની પણ મુલાકાત લીધેલી પણ ત્યારે કુન્દનિકાજી આ દુનિયામાં હાજર ન હતા.
તેમણે પોતાનું લગ્ન જીવન બહુ મોટી ઉંમરે શરૂ કર્યું એટલે તે લોકો આધ્યાત્મિકતાના સ્ટેજ ઉપર પહોંચી ગયા હતા ત્યારે મકરંદ દવે સાથે લગ્ન કરવાનું વિચાર્યું. મારું માનવું છે ત્યાં સુધી મકરંદ દવે કુંદનિકાજીથી બહુ મોટા... અને મકરંદ દવે પણ એક જાણીતા કવિ હતા. લેખનની શરૂઆત સાથે સાથે લગ્નજીવન ની શરૂઆત તે બંને આદ્યાત્મિકતા થી શરૂ કરી. આ નંદીગ્રામનો પણ ઉપદેશ એટલો જ હતો કે કુંદનિકાજી પ્રકૃતિના ખોળે પોતાનું લેખનકાર્ય સરળતાથી કરી શકે. આવા વિચારો તો ભાગ્યે જ ક્યાંક મળે.. મને પણ ધ્યાન યોગા શ્વાસોશ્વાસની ક્રિયાઓ ખૂબ જ ગમે હું પણ વરસમાં એકાદ વખત નંદીગ્રામ જઈ આવું બધા જ સંબંધોથી પર પ્રકૃતિના ખોળામાં ત્રણ ચાર દિવસ રિચાર્જ છે આવું છું માણસને પણ જીવનમાં રિચાર્જ થવું પડે છે જેમ દિવસમાં એક કે બે વખત મોબાઇલને રિચાર્જ કરવો પડે છે તેમ વર્ષમાં એકાદ વખત તો માણસને પણ રિચાર્જ થવું જ પડે છે રોજની ઘરેડમાં ફસાતો માનવી બધું જ છોડીને એક વખત પોતાની બેટરી ચાર્જ કરવા માટે નીકળી જવું પડે...
આજે જે કુંદનિકાજીનો મેં ફોટો અપલોડ કર્યો છે ને તે સાત પગલાં આકાશમાં આવતી નાયિકા જેવો લાગે છે .મને તે નાયિકાનું નામ નથી આવડતું પણ એ વસુધા યાદ છે. એ વસુધાના જીવનનો સંઘર્ષ યાદ છે. એમ વસુધાનુ આત્મસન્માન યાદ છે અને એટલે જ મને સ્ત્રીઓ વિશે લખવા પ્રેરે છે.
*શબ્દોના સેતુ રચનારી આધ્યાત્મિક સાધિકા*
ગુજરાતી સાહિત્યના એક અગ્રણી અને પ્રભાવશાળી લેખિકા હતા. તેમની રચનાઓએ ફક્ત સાહિત્યિક જગતને જ નહીં, પરંતુ વાચકોના જીવન અને વિચારધારાને પણ ઊંડી રીતે પ્રભાવિત કર્યા છે. તેઓ માત્ર નવલકથાકાર, વાર્તાકાર કે નિબંધકાર જ નહોતા, પરંતુ એક આધ્યાત્મિક સાધિકા અને જીવનના ઊંડા રહસ્યોને સમજાવનારા ગુરુ પણ હતા.
કુન્દનિકા કાપડીઆનો જન્મ ૧૧ જાન્યુઆરી, ૧૯૨૭ના રોજ લીમડી, ગુજરાતમાં થયો હતો. તેમણે મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાંથી રાજકારણ અને ઇતિહાસ વિષયમાં બી.એ.ની પદવી મેળવી હતી. તેમના લગ્ન ગુજરાતી સાહિત્યના જાણીતા લેખક અને સંપાદક મકરંદ દવે સાથે થયા હતા. મકરંદ દવે સાથેનું તેમનું જીવન અને તેમની આધ્યાત્મિક યાત્રા એકબીજા સાથે વણાયેલી હતી.
કુન્દનિકા કાપડીઆએ ૧૯૬૦ના દાયકાથી લખવાનું શરૂ કર્યું. તેમની શરૂઆતની વાર્તાઓ અને નવલકથાઓમાં નારી અસ્તિત્વ, સંબંધોના તાણાવાણા અને સામાજિક મૂલ્યોનું ઊંડાણપૂર્વક નિરૂપણ જોવા મળે છે.
૧. સાત પગલાં આકાશમાં (૧૯૮૪):
આ કુન્દનિકા કાપડીઆની સૌથી પ્રખ્યાત અને ગુજરાતી સાહિત્યની માઈલસ્ટોન ગણાતી નવલકથા છે. આ નવલકથાએ સ્ત્રી મુક્તિ, સ્વતંત્રતા અને આત્મસન્માનના નવા આયામો ખોલ્યા. પરંપરાગત સમાજમાં સ્ત્રીની સ્થિતિ, તેના સપના અને સંઘર્ષોને આ નવલકથામાં અત્યંત સંવેદનશીલતાથી રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. આ કૃતિએ ગુજરાતી મહિલાઓને પોતાના અસ્તિત્વ વિશે વિચારતા કર્યા અને સાહિત્યમાં નારીવાદના વિષયને કેન્દ્રમાં લાવ્યો.
'પરમ સમીપે'એ લાખો વાચકોને જીવનના ગૂઢ રહસ્યો સમજવામાં અને આંતરિક શાંતિ પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરી છે. આ પુસ્તક આજે પણ ઘણી વ્યક્તિઓ માટે જીવન માર્ગદર્શનનું કાર્ય કરે છે.
આ તેમની અન્ય એક નોંધપાત્ર નવલકથા છે, જે પ્રેમ, વિરહ અને માનવીય સંબંધોની જટિલતાઓને રજૂ કરે છે.
તેમણે અનેક વાર્તાસંગ્રહો આપ્યા છે જેમ કે 'પ્રેમની ઈમારત', 'કાગળની હોડી', 'વમળ અને વાદળ', 'ધ્રુવપદ' વગેરે. તેમના નિબંધો અને પ્રેરણાદાયક લેખો પણ ખૂબ વખણાયા છે, જેમાં 'અક્ષર ધૂતારા', 'ઝાંઝવાં અને સૂરજ' જેવા પુસ્તકોનો સમાવેશ થાય છે. તેમની રચનાઓમાં ભાષાની સરળતા, ઊંડાણપૂર્વકના વિચારો અને સંવેદનશીલતા જોવા મળે છે.
કુન્દનિકા કાપડીઆ અને મકરંદ દવેએ ૧૯૮૫માં વલસાડ નજીક વાંસદામાં 'નંદીગ્રામ' નામનો એક આધ્યાત્મિક આશ્રમ સ્થાપ્યો હતો. તેમનો હેતુ આધ્યાત્મિક શાંતિ અને પ્રકૃતિની નજીક રહીને જીવન જીવવાનો હતો. નંદીગ્રામ આધ્યાત્મિક સાધના, ધ્યાન અને સાદગીભર્યા જીવનનું પ્રતીક બન્યું. અહીં રહીને તેમણે અનેક પુસ્તકો લખ્યા અને અનેક લોકોને આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શન આપ્યું.
કુન્દનિકા કાપડીઆને તેમના સાહિત્યિક યોગદાન બદલ અનેક પુરસ્કારો અને સન્માન મળ્યા છે,
૩૦ એપ્રિલ, ૨૦૨૦ના રોજ કુન્દનિકા કાપડીઆનું અવસાન થયું, પરંતુ તેમનો સાહિત્યિક અને આધ્યાત્મિક વારસો અમર છે. તેમણે પોતાની કલમ દ્વારા મહિલાઓને આત્મસન્માનથી જીવવાની પ્રેરણા આપી અને આધ્યાત્મિક જ્ઞાનના દીપક પ્રગટાવ્યા. તેમની રચનાઓ આજે પણ વાચકોને જીવનના ઊંડા અર્થો સમજવામાં અને આંતરિક શાંતિ મેળવવામાં મદદરૂપ થાય છે. કુન્દનિકા કાપડીઆ એક એવી લેખિકા હતા જેમણે શબ્દોને માત્ર કાગળ પર નહોતા ઉતાર્યા, પરંતુ તેમને જીવનમાં ઉતારીને જીવી બતાવ્યા.
