સાબરમતી નદીનો પ્રવાહ હંમેશની જેમ શાંત હતો, પણ રીનાના મનમાં એક અજાણ્યો ગડમથલ ચાલતો હતો. લલિતાબેનનો આદેશ હજુ તેના કાનમાં ગુંજતો હતો: "લાઇબ્રેરી જવાનું બંધ કર." પણ રીનાના પગ આજે પણ લાઇબ્રેરી તરફ વળી ગયા. તેના હાથમાં ‘ગુજરાતની લોકકથાઓ’નું પુસ્તક હતું, જે આરીફે તેને આપ્યું હતું. તેને પરત કરવાનું બહાનું હતું, પણ સાચું કારણ એ હતું કે તે આરીફની વાતોના જાદુથી દૂર રહી શકતી નહોતી.લાઇબ્રેરીના દરવાજે પહોંચતાં રીનાનું હૃદય ધડકવા લાગ્યું. શું આરીફ આજે પણ એટલો જ શાંત અને મીઠો લાગશે? કે નીતાની ચેતવણી અને માની વાતો તેના મનમાં શંકાનો પડછાયો નાખશે? તેણે ઊંડો શ્વાસ લીધો અને અંદર પ્રવેશી.આરીફ કાઉન્ટર પાછળ બેઠો હતો, એક જૂના પુસ્તકના પાનાં ફેરવતો. તેના ચશ્માં નાકના ટેરવે ઝૂલતા હતા, અને ચહેરા પર એક હળવું હાસ્ય રમતું હતું. રીનાને જોતાં જ તેની આંખોમાં ચમક આવી."અરે, રીના! આજે ફરી આવી?" આરીફે ઉત્સાહથી કહ્યું. "લાગે છે ગુજરાતની લોકકથાઓએ તને પકડી લીધી!"રીનાએ હળવું હસીને પુસ્તક આગળ ધર્યું. "હા, ખૂબ સરસ છે. ખાસ કરીને એ વાર્તા, જેમાં રાજકુમારીએ પોતાના પ્રેમ માટે બધું જ છોડી દીધું.""ઓહ, એ વાર્તા!" આરીફે ખુરશી પર થોડું આગળ ઝૂકીને કહ્યું. "એમાં રાજકુમારીની હિંમત ગજબની હતી, નહીં? એણે સમાજની સીમાઓ તોડી, પણ પ્રેમનો રસ્તો પસંદ કર્યો."રીનાના મનમાં એક ઝટકો લાગ્યો. આરીફના શબ્દોમાં એક ઊંડાણ હતું, જાણે તે તેના હૃદયની વાત કરી રહ્યો હોય. પણ તરત જ નીતાનો અવાજ ગુંજ્યો: "એ તને ફસાવશે." તેણે વિષય બદલવાનો પ્રયાસ કર્યો."આરીફ, આ લોકકથાઓ તો સરસ છે, પણ આજે કંઈ નવું સજેસ્ટ કરો ને," રીનાએ થોડી ઉતાવળથી કહ્યું.આરીફે તેની સામે જોયું, જાણે તેના મનની ગૂંચ ઓળખી ગયો હોય. "ઠીક છે, એક મિનિટ." તે ઊભો થયો અને શેલ્ફની વચ્ચે ગયો. થોડી વારમાં તે એક નાનકડું પુસ્તક લઈને પાછો આવ્યો. ‘સાબરમતીની સંતવાણી’ એ પુસ્તકનું નામ હતું."આ વાંચજે," આરીફે પુસ્તક તેની સામે ધરતાં કહ્યું. "આમાં નદીના કિનારે રહેતા સંતોની વાતો છે. એમનું કહેવું હતું કે પ્રેમ અને સત્ય એ બે નદીઓ છે, જે એક દિવસ મળી જ જાય છે."રીના ચૂપ રહી. આરીફના શબ્દોમાં એક એવી શક્તિ હતી, જે તેના મનની શંકાઓને ઓગાળી રહી હતી. પણ તેના હૃદયમાં ડર પણ હતો. શું આ બધું એક રમત હતી? તેણે હિંમત કરીને પૂછ્યું, "આરીફ, તું આવી વાતો ક્યાંથી શીખ્યો? એટલે, તને આ બધું આટલું સમજાય છે?"આરીફે હળવું હસીને કહ્યું, "રીના, હું નાનો હતો ત્યારે મારા દાદી લોકકથાઓ સંભળાવતાં. એમાંથી એક વાત મને હંમેશા યાદ રહી – પ્રેમ એ નદી છે, જે કોઈના રોકાણથી નથી રોકાતી. અને સત્ય? એ તો નદીનો કિનારો છે, જે હંમેશા સાથે રહે છે."રીના થોડી ખચકાઈ. "પણ આજે આવી વાતો કરવી સરળ નથી, આરીફ. શહેરમાં... લોકો ઘણું બોલે છે."આરીફનો ચહેરો ગંભીર થયો. "હું જાણું છું, રીના. શહેરમાં અફવાઓની આગ ફેલાઈ રહી છે. પણ હું એક જ વાત કહીશ – તું તારા હૃદયની વાત સાંભળ. બાકીનું બધું એક દિવસ શાંત થઈ જશે."રીના કંઈ બોલી નહીં. તેનું મન બે નદીઓની વચ્ચે ફસાયું હતું – એક તરફ આરીફની શાંત વાતો, બીજી તરફ શહેરની અફવાઓ અને પરિવારનું દબાણ. તેણે પુસ્તક લીધું અને બહાર નીકળી ગઈ.ઘરે પહોંચતાં રીનાની માતા લલિતાબેન બારણે ઊભાં હતાં. "રીના, આટલી વાર ક્યાં હતી?" તેમનો અવાજ ગંભીર હતો."મા, લાઇબ્રેરીએ ગઈ હતી. પુસ્તક બદલવું હતું," રીનાએ શાંતિથી જવાબ આપ્યો, પણ તેના હાથમાંનું પુસ્તક જોઈને લલિતાબેનની ભવાઈ ચડી."ફરી લાઇબ્રેરી? રીના, મેં તને કહ્યું હતું ને, એ આરીફથી દૂર રહે! આ બધું શું ચાલે છે?" લલિતાબેનનો અવાજ ગુસ્સાથી ધ્રૂજતો હતો."મા, એવું કંઈ નથી. હું ફક્ત પુસ્તક લેવા ગઈ હતી," રીનાએ દલીલ કરી, પણ તેનો અવાજ નબળો હતો."બેટા, તું નથી સમજતી," લલિતાબેન નજીક આવ્યાં. "આ લોકો મીઠી વાતો કરે, પછી આપણી દીકરીઓને ફસાવે. શહેરમાં વાતો ફેલાઈ રહી છે – લવ જેહાદની. હું તને આવી રમતમાં ફસાવા નહીં દઉં."રીના ચૂપ રહી. તેના હૃદયમાં બળવો થતો હતો, પણ તે જાણતી હતી કે માતાની ચિંતા પાછળ પ્રેમ હતો. તેણે શાંતિથી કહ્યું, "મા, હું સમજું છું. હું સાવધ રહીશ."લલિતાબેનનો ગુસ્સો થોડો શાંત થયો, પણ તેમની આંખોમાં ચિંતા હજુ દેખાતી હતી. "જો, રીના, આપણે આપણી સંસ્કૃતિ નથી ભૂલવાની. આ પુસ્તકો રાખ, પણ એ છોકરાથી દૂર રહે."રીના પોતાના રૂમમાં ગઈ. તેણે ‘સાબરમતીની સંતવાણી’ ખોલ્યું. પહેલા પાને એક વાક્ય લખેલું હતું: "સત્ય એ નદી છે, જે અફવાઓના પથ્થરોને ઓગાળી દે છે." રીનાના હોઠ પર હળવું હાસ્ય આવ્યું. આરીફની વાતો અને આ શબ્દો તેના મનમાં ગુંજતા હતા.તેણે ડાયરી ખોલી અને લખ્યું: "શું આરીફ સત્ય છે, કે અફવાઓની આગમાં હું બળી જઈશ? હું શોધીશ, પણ મારા હૃદયનો રસ્તો મને ક્યાં લઈ જશે?"
