ભાગ ૧૦: છેલ્લું સ્પર્શ — જે શ્વાસ બની રહ્યો
⬇️
🔹"છેલ્લું સ્પર્શ — જે શ્વાસ બની રહ્યો" એ શીર્ષક દર્શાવે છે કે ક્યારેક કઈક જતું રહે છે, પણ એની ભૂમિકા, એની સંગત, અને એમાં રહેલી લાગણી આપણાં જીવનનો એક અવિભાજ્ય હિસ્સો બની જાય છે. કંઈક આપણે છોડીએ છીએ, પણ એ છૂટતું નથી. એ આપણાં શ્વાસોમાં, દિલની ધબકારમાં રહી જાય છે.
📖 "જ્યાં ભીંજાયેલું મૌન જ શબ્દ બની જાય"
પુષ્ટિ હવે દરરોજ સવારે પોતાના નાનકડા દીકરાને સાથે લઇને ઊગતા સૂરજને જોયે છે. દક્ષાની જેમ એ પણ દરેક દિવસની શરૂઆત એક હળવી લાગણીથી કરે છે. શાંત મૌન વચ્ચે એક વસ્તુ સ્પષ્ટ છે — એ હવે માતા છે, અને એ મૌન હવે માત્ર શાંતિ નથી, એ પ્રેમ છે.
📖 "એ આખરી હળવો સ્પર્શ — માતા જેવી મમતા"
એક દિવસ, દીકરો પુષ્ટિને પૂછે છે: "મમ્મી, દક્ષા નાની બા કોણ હતી?" પુષ્ટિના આંખોમાં પાંખ પકડીને બેઠેલા ભાવ ફફડી જાય છે. એ જવાબ આપે છે: "એ મારી દુનિયા હતી, જેમ હવે તું છે."
📖 "એક ખાલી ખુરશી જે હજી પણ કોઈનો રાહ જુએ છે"
પુષ્ટિ પોતાના ઘરનાં એક ખૂણે એક ખાલી ખુરશી રાખે છે. એ ખુરશી દક્ષાની છે. ત્યાં કોઈ બેસતું નથી, પણ દરેક જીવંત સંવાદ ત્યાંથી જન્મે છે. દીકરો પણ હવે જાણે છે — આ ખુરશી પર કોઇ 'અદ્રશ્ય માણસ' બેસે છે, જે ખૂબ પ્રેમાળ છે.
📖 "પ્રેમ જ્યારે વિદાય પણ આશીર્વાદ જેવી લાગે"
પુષ્ટિના નોટબુકના છેલ્લા પાનાંમાં લખાયું છે: "તારા ગયા બાદ હું તૂટી નહોતી, મને તારી હાજરીનો શ્વાસ મળતો રહ્યો, તું તો ક્યારનું ગયું, પણ તું શું ગયો? તું તો મારી વચ્ચે જીવતો રહ્યો."
📖 "જ્યાં દીકરી માતા થવામાં દક્ષાને શોધી લે છે"
પુષ્ટિ, પોતાનાં નાના પાયાં એના દીકરામાં મૂકે છે — જે પાયાં દક્ષાએ એને શીખવ્યા હતાં. પોતાના બાળક માટે જે સંવાદ હવે તે રચે છે, એ બધા દક્ષાની શૈલીમાં છે — જેમ કે દક્ષા હવે પુષ્ટિમાં રૂપાંતરિત થઈ ગઈ છે.
📖 "એક સાંજ — જ્યાં આખું ભૂતકાળ હાથ પકડી ચાલે છે"
સાંજના સમય, દીકરો પૂછી લે છે: "મમ્મી, તું કદી રડ્યા હતાં?" પુષ્ટિ હસીને કહે છે: "હું ઘણી વાર રડી, પણ દરેક વારે મને લાગ્યું કે મારી સાથે કોઈ પણ એક રડી રહ્યું છે — દક્ષા હતી એ."
📖 "કવિતા જે કદી લખાઈ નહિ, પણ જીવન બની ગઈ"
રેહાન હવે સ્મૃતિ છે. પણ એ કવિતાની જેમ જીવતો રહ્યો છે. પુષ્ટિ પોતાના દીકરાને કાવ્ય ના રેશમ જેવા શબ્દોમાં સમજાવે છે કે પ્રેમ કદી જાય નહિ — એ માત્ર રૂપ બદલે છે.
📖 "એ વૃદ્ધાશ્રમ — જ્યાંથી દક્ષાની યાદિઓ ફરી જીવવા લાગી"
પુષ્ટિ હવે એ વૃદ્ધાશ્રમમાં જાય છે જ્યાં દક્ષાએ અંતિમ દિવસો વિતાવ્યા હતા. ત્યાંની એક વૃદ્ધ સ્ત્રી પુષ્ટિને કહે છે: "તું એની જેમ જ લાગી છે — તારી આંખો, તારો અવાજ... તું દક્ષા નથી, પણ એની યાદ છે."
📖 "શબ્દોની વિદાય — હવે જે ખાલીપો નથી રહેતો"
આજ એ દિવસ છે જયારે પુષ્ટિ પોતાનો અંતિમ નાટક રજૂ કરે છે — એક મૌન નાટક જે દક્ષાના જીવન પર આધારિત છે. આખું ઓડિટોરીયમ મૌન છે, અને પછી તાળી વાંચે છે — એ તાળીઓમાં દક્ષાની હાજરી છે.
📖 "જ્યાં મા માત્ર શરીર નથી — એ શ્વાસ છે"
દક્ષાનો એક ટુકડો હવે પુષ્ટિમાં છે. અને પુષ્ટિનો ટુકડો હવે એના દીકરામાં છે. અંતે આપણે જેને ગુમાવીએ છીએ, એ ખોવાય નથી — એ આપણાં શ્વાસમાં વસે છે.
📖 નવલકથાનો અંત
એક રાત્રે, દીકરો asks: "મમ્મી, શું તું મારા મમ્મી તરીકે હંમેશા રહીશ?" પુષ્ટિ કહે: "હા, જે રીતે મારી મમ્મી હમેશા રહી છે, એ રીતે હું પણ તારા માટે રહીશ — તારા શ્વાસમાં, તારા સપનામાં, તારા શબ્દોમાં."
ત્યાંથી નવલકથાનું અંત થાય છે — કોઈ વિદાયથી નહિ, પણ એક શાંત શ્વાસથી.
🙏🏻
