મુંબઈ માં 'સી વ્યૂ ટાવર' ભલે વીસ માળ ઊંચું હતું, પણ લીલા બા માટે તે કાચ અને સિમેન્ટનો બનેલો એકલતાનો મહેલ હતો. સવારના આઠ વાગ્યા હતા. સૂર્યનો આછો પ્રકાશ ફ્લેટના મોંઘા પડદાઓમાંથી ગળાઈને આવતો હતો. લીલા બાએ પોતાની સહેજ ધ્રૂજતી આંગળીઓથી ચશ્મા સરખા કર્યા અને અખબારની રાહ જોવા લાગ્યા. તેમના દીકરા-વહુ અમેરિકામાં હતા, અને અહીં તેમની પાસે સમયની એટલી છૂટ હતી કે સમય ક્યારેક ભારરૂપ લાગતો. ફ્લેટ સ્વચ્છ અને વ્યવસ્થિત હતો, પણ તેમાંથી જીવનની કોઈ ધમાલ કે ગુંજન સંભળાતું નહોતું.
બિલ્ડિંગના ગેટ પાસે, પટાવાળીનો યુનિફોર્મ પહેરેલા કિશન કાકા ઊભા હતા. તેઓ છેલ્લાં પચીસ વર્ષથી આ ટાવરની રક્ષા કરતા હતા. રોજ સવારે, જ્યારે લીલા બા વીસમા માળની બારીમાંથી નીચે બગીચામાં જોતા, ત્યારે કિશન કાકા ઉપર નજર કરીને એક નમ્ર નમસ્કાર કરતા. આ તેમનો મૌન સંવાદ હતો; એકની એકલતા બીજાની ફરજનો હિસ્સો હતી.
લીલા બાની સામેના ફ્લેટમાં રહેતો વિહાન તેમના માટે આ શહેરનું જ પ્રતિક હતું. તે એક સફળ આઇટી કન્સલ્ટન્ટ હતો, જેની જિંદગી મિનિટોના હિસાબે ચાલતી હતી. તેના ઘરમાં લેટેસ્ટ ટેકનોલોજી હતી, પણ લાગણીઓ માટે કોઈ 'એપ્લિકેશન' નહોતી. વિહાનની સવારની દિનચર્યા ફિક્સ હતી: સવારે 7:30 વાગ્યે સ્પોર્ટ્સ શૂઝનો અવાજ, ઝડપથી કૉફીનો ઘૂંટ, અને કાનમાં હેડફોન મૂકીને દરવાજો બંધ. તેના માટે, લીલા બા એક વૃદ્ધ પડોશીથી વિશેષ કંઈ નહોતા.
એક સવારે, લીલા બાએ ફરી પ્રયત્ન કર્યો. તેમના હાથમાં તાજા અને સુગંધિત ઢોકળાંની થાળી હતી.
"બેટા વિહાન, આજે મેં ખાસ ગુજરાતી ઢોકળાં બનાવ્યા છે. તું એકલો રહે છે, બે ટુકડાં તો ચાખતો જા."
વિહાન, જે પોતાના બ્લૂટૂથ ઈયરબડ્સમાં ન્યૂઝ પોડકાસ્ટ સાંભળી રહ્યો હતો, તેણે ઉતાવળમાં માથું ધુણાવ્યું. "માફ કરજો બા, આજે મારે ખૂબ જ અગત્યની વીડિયો કૉન્ફરન્સ છે. લેટ થઈ જઈશ. ફરી ક્યારેક, જરૂર."
'ફરી ક્યારેક' શબ્દ લીલા બાના કાનમાં વર્ષોની ખાલી આશાઓ જેવો ગુંજ્યો. થાળી લઈને તેઓ ચૂપચાપ અંદર ગયા. કિશન કાકા, જે તે સમયે લિફ્ટનો કાચ સાફ કરી રહ્યા હતા, તેમણે આ બધું જોયું અને માત્ર દુઃખ સાથે પોતાનું માથું હલાવ્યું.
વિહાનની જિંદગીમાં અણધાર્યો વિરામ
શહેરમાં ભારે વરસાદ પડ્યો. મુંબઈની આદત મુજબ, ટ્રાફિક થંભી ગયો અને વિહાન મોડી રાત્રે, સંપૂર્ણ રીતે પલળીને ઘરે પહોંચ્યો. તે એટલો થાકી ગયો હતો કે તેના હાથ ધ્રૂજતા હતા. તેણે જ્યારે ફ્લેટનું તાળું ખોલવાની કોશિશ કરી, ત્યારે કમનસીબે, ચાવી તૂટીને તાળાની અંદર જ રહી ગઈ.
ગુસ્સો, થાક અને પલળી જવાની હતાશાથી વિહાન બિલ્ડિંગના ઠંડા, આરસપહાણના ફ્લોર પર બેસી ગયો. આધુનિકતાના આ યુગમાં, એક નાની ચાવીએ તેની જિંદગીની રફતારને શૂન્ય પર લાવી દીધી હતી.
એ અંધારી અને ભેજવાળી રાત્રે, સામેનો દરવાજો ધીમેથી ખુલ્યો. લીલા બા, તેમના ગરમ શાલમાં લપેટાયેલા, તેમની વૃદ્ધ આંખોમાં ચિંતા લઈને ઊભા હતા.
"અરે બેટા! વિહાન! તું આટલો બધો કેમ પલળી ગયો છે? અને તું નીચે કેમ બેઠો છે?" લીલા બાના અવાજમાં એ જ હૂંફ હતી જે તે હંમેશા આપવા માંગતા હતા.
"બા, ચાવી તૂટી ગઈ છે. સવાર સુધી અહીં જ બેસવું પડશે," વિહાને લગભગ તૂટેલા અવાજે કહ્યું.
"આખી રાત અહીં? ના, ના," લીલા બાએ તેમનો હાથ પકડીને કહ્યું. "અંદર આવ બેટા. આ ઘરનો દરવાજો તારા માટે હંમેશા ખુલ્લો છે."
વિહાન પહેલીવાર લીલા બાના ફ્લેટમાં પ્રવેશ્યો. તે ફ્લેટ વિહાનના 'સ્માર્ટ હોમ' જેટલો આકર્ષક નહોતો, પણ ત્યાં એક અલગ જ શાંતિ હતી. દિવાલ પર લીલા બાના સ્વર્ગસ્થ પતિનો હસતો ફોટો હતો, અને એક તરફ તેમના સંતાનોના બાળપણના ચિત્રો. વિહાનને પહેલીવાર સમજાયું કે આ એકલતા છતાં, આ ઘર યાદોની ગરમીથી ધબકતું હતું.
લીલા બાએ કોઈ સવાલ પૂછ્યા વિના, ટુવાલ આપ્યો અને થોડી જ વારમાં આદુ અને તુલસીવાળી ધમધોકાર ચાનો કપ લઈને આવ્યા.
"લે, પી લે બેટા. આનાથી તારું મગજ શાંત થશે અને ઠંડી પણ ઉડી જશે."
ચા પીતા પીતા વિહાનને લીલા બાના ભૂતકાળની વાતો સાંભળવાની તક મળી. તેમના પતિ સાથેની તેમની રોમેન્ટિક વાતો, સંઘર્ષના દિવસો, અને બાળકોને મોટા કરવાની મીઠી મુશ્કેલીઓ. વિહાનને લાગ્યું કે તે આજે કોઈ ડેટા કે પ્રોજેક્ટ પર નહીં, પણ માનવીય સંબંધોના સૌથી મૂળભૂત સત્ય પર કામ કરી રહ્યો છે. લીલા બાએ જ્યારે પોતાના દીકરાની વાત કરી, ત્યારે તેમની આંખોમાં આવેલી ક્ષણિક ઉદાસી જોઈને વિહાનનું હૃદય પીગળી ગયું.
સવારે કિશન કાકા ઉપર આવ્યા. તેમણે વિહાનને લીલા બાના ફ્લેટમાંથી બહાર આવતો જોયો, તેના ચહેરા પર નવી શાંતિ હતી. કિશન કાકાએ માત્ર એક હળવું સ્મિત આપ્યું, જેનો અર્થ હતો: "આખરે, તને ખબર પડી જ ગઈ."
સંબંધોની સુગંધ
તે દિવસથી વિહાન બદલાઈ ગયો. તેની દિનચર્યામાં એક નવો 'રૂટીન' ઉમેરાયો. તે ઓફિસથી પાછા આવીને રોજ પાંચ મિનિટ લીલા બા પાસે જતો. તે ક્યારેક તેમનું બ્લડ પ્રેશર ચેક કરતો, તો ક્યારેક તેમને રાત્રિભોજન માટે કંપની આપતો. કિશન કાકા પણ હવે રોજ સવારે વિહાનને જતા જોઈને, લીલા બાને જોઈને સ્મિત કરતા, અને હવે તે સ્મિતમાં એકલતા નહીં, પણ સંતોષની લાગણી હતી.
વિહાને અનુભવ્યું કે તેની જિંદગીનો ખરો 'સોર્સ કોડ' કરોડોના પગારમાં નહીં, પણ બે પડોશીઓ વચ્ચે વહેંચાયેલી એક કપ ચાની હૂંફમાં છુપાયેલો હતો. એક તૂટેલી ચાવીએ આધુનિક શહેરના વીસમા માળ પર બે આત્માઓને જોડી દીધા, અને હવે તે ફ્લેટમાંથી માત્ર શાંતિ નહીં, પણ સ્નેહની સુગંધ આવતી હતી.
