ભાગ 6: જ્યારે પાંખ પણ બેસી જાય
જનક હવે પાટણ પાછો ફર્યો છે, પણ અંતરમાં એક નવી ખાલી જગ્યા સાથે. માયાની હાજરી હવે ભૌતિક ન હતી, પણ એના દરેક શબ્દ હવે એની સાથે હતો. પાંખો હવે ઊડી રહી હતી નહીં – પણ કોઈ સુરક્ષિત સ્થળ પર આરામ કરી રહી હતી.
કાવ્યાએ આખરે ‘માયા ની ડાયરી’ પુસ્તકરૂપે પ્રકાશિત કર્યું. એ પુસ્તક વાચકોના દિલને સ્પર્શી ગયું. દરેક પાનું – પ્રેમ અને પીડાનું પ્રતિબિંબ बनी ગયું.
એ સમયે જનક ધીમે ધીમે ફરી એક વાર જીવન સાથે સાંકળાયો. સવારે ચા સાથે એ એક પાનું માયાની ડાયરીનું વાંચતો, અને સાંજે એ પાનાં ઉપર પોતાની નોંધો લખતો. એ લાગણીઓ હવે દર્દ ન રહી હતી, એ સંસ્મરણો બની રહી હતી.
જનકે થોડાક દિવસો પછી એક જૂની જગ્યાની મુલાકાત લીધી – માયા અને એ બાળપણમાં જતી એની મનપસંદ સરોવર પાસે. એ સરોવર હજુ પણ શાંત હતું, પાણીમાં માયાની મૂરત ઉઠતી હોય એમ લાગતું. એણે ત્યાં બેઠા બેઠા નવી ડાયરી શરૂ કરી:
> "જ્યાં તું જતી રહી, ત્યાંથી હું પાછો આવ્યો છું. પણ હવે તું અહીં ન હોવા છતાં моей સાથે છે. આજે હું તને પાછું લાવવા નથી ઈચ્છતો, હું તને સાચવી રાખવા ઈચ્છું છું."
કાવ્યા પણ હવે જીવનમાં આવી ગઈ હતી. એ એક સાહસિક પત્રકાર હતી – જેના લખાણમાં લોકોની અસલ વાતો જીવતી હતી. એને જોતા જણકને એવું લાગતું કે કદાચ એ ફરી વિશ્વાસ કરી શકે છે. પણ એ જાણતો હતો કે માયાની જગ્યાએ કોઈ આવી શકે નહીં. આ સંબંધ અલગ હતો. નવી શરૂઆતનો.
એક દિવસ કાવ્યાએ પુછ્યું, "તમે એ લાસ્ટ પેજ હવે પણ વાંચો છો?"
જનકે હસીને કહ્યું, "હા, કારણ કે એ પાનું મારી હવે એક તરફી વાત નહીં રહી – હવે એ વાત તું પણ સમજીએ છે."
પાંખ હવે બેસી ગઈ હતી, પણ પવન હજુ પણ ઉડે છે. અને એ પવનમાં હજુ પણ માયાની યાદનો સ્પર્શ છે.
એ પાટણનું પુસ્તકમેળું હવે જનક માટે ઘર બની ગયું હતું. જ્યાં એ બાળકો માટે વાંચતો, યુવાઓને પ્રેમની સચી વ્યાખ્યા સમજાવતો અને વડીલો માટે સંવેદનાની નવી ભાષા રચતો.
એક દિવસ અશ્વિન, એની પાસે આવીને પૂછ્યું: "મારા નામે પુસ્તક લખશો?"
જનકે એને ઉંચકીને કહ્યું, "હા, ‘એક પાંખ મારું બાળક… એક પાંખ એની આંખ’ લખીશ તારા માટે."
અને એ દિવસથી ભાગ્યે જ કોઈ દિવસ ગયો હશે જ્યારે જનકે કલમ ન પકડેલી હોય.
અને છતાં… એક સાંજ એવી આવી… જ્યારે પાટણની પવનમાં હલકી ઝાકળી વાગતી હતી. જનક એક ખાલી પાનું સામે બેઠો હતો. એના હાથમાં પેન હતું. સામે પાનાં પર માત્ર એક લાઇન લખી હતી:
> "પ્રેમ એ નથી જે મળ્યો હોય… પ્રેમ એ છે જે રહેવાનું પસંદ કરે, ભલે લાગણીમાં હોય કે યાદમાં."
એજ ક્ષણે, દરવાજા પર ધીમો અવાજ થયો. કાવ્યા અંદર આવી. એની આંખો થોડો સમય રોકાઈ રહી. એણે કહ્યું:
"મને લાગે છે આજે તારી અંદર માયા નહીં… તું આખો પાછો આવ્યો છે."
જનકે હસીને કહ્યું: "હું કદાચ આખો પાછો નહીં આવ્યો… પણ હું હવે તૂટેલો નથી."
એ સાંજ તદ્દન શાંત હતી. પાંખો હવે જમીન પર છે, પણ તેની હવા હજી યાત્રા કરે છે.
થોડા સમય પછી, પાટણમાં એક નવું પુસ્તકમેળું યોજાયું. જનકે પોતાનું નવું પુસ્તક રજૂ કર્યું — શીર્ષક હતું: "એક પાંખ તારી યાદોની". કાવ્યા એના પાછા બાજુએ બેઠી હતી, ફોટોગ્રાફ્સ લઈ રહી હતી, તો જાણીતી પત્રકાર તરીકે એને પણ બોલાવવામાં આવી હતી.
પુસ્તકમેળા પછી તેનાં હાથમાં પાડી નાંખવામાં આવેલી એ નાની છોકરીએ પૂછ્યું: "આન્ટી, તાં ભાઈસાબ ક્યાં છે જે દર વર્ષે પ્રેમ વિશે વાંચે છે?"
કાવ્યાએ કહ્યું: "એ તોઅહીંથી થોડે દૂર ગયા છે, પણ એની યાદો અહીં જ રહી છે."
એ છોકરીએ પૂછ્યું, "તેમને ફરી પાછા લાવી શકાય?"
કાવ્યાએ મસ્તીથી આંખ ઝૂમી અને કહ્યું: "હા… જો તું સાફ દિલથી વાંચીશ તો એ વાચન વચ્ચે વાત કરશે…"
સાંજની હવા ફરીથી વહેતી થઈ. એ પવનમાં જાણે માયાની જેમ કોઈ મૃદુ ઝરણું વ્હાલથી વહેતું હતું. અને જનક પોતાના ખાલી પાનાં સામે બેઠો… ફરી એક નવી કથા લખવાનું શરૂ કર્યું:
> "પ્રેમની આખરી સિદ્ધિ વિસ્મૃતિ નથી… એ છે સ્મરણ, જેને મૌન પણ જીવી શકે."
