✨ ભાગ 1: સાથની છાંયા
સાંજનો વાયરો આજે બહુ અજબ લાગતો હતો.
અમે ત્યાં ન હતા… પણ ક્યાંક થોડું કંઈક બાકી હતું.
માયાની ગલી… હજુ પણ મારી સામે ‘સાંભળ’ બોલે છે.
અને હું…
હજુ પણ જવાબમાં એ નામ ચૂપચાપ બોલું છું… “માયા…”
10 વર્ષ પહેલા –
પાટણનું નાનકડું શહેર. ઘરની પાસે આવેલો તે હીરાનો સ્કુલ કેમ્પસ…
જ્યાંથી અમારા સંબંધોની પ્રથમ વાટ નીકળી હતી.
જ્યાં હું – જનક, નવી બેગ લટકાવતો પાટણ વિદ્યાલયમાં પહેલીવાર પ્રવેશ્યો હતો…
અને સામે બે છોકરીઓ બેઠી હતી. એકનો અવાજ નાજુક, આંખો ગાઢ.
અને બીજી… એ તો એની આંખોથી જ જાણે આખી વાત બોલી નાખે એવી.
એ હતી – માયા.
> "મારા આગળની બેન… મારી પેન્સિલ ગુમ થઇ ગઈ છે…"
હું પેહલી વાર બોલ્યો હતો.
એ બોલી નહિ, પણ પોતાની પેન્સિલ મારી સામે ધરી દીધેલી.
તેમાં કંઈક હતું… કંઈક એવું…
જેણે મારા બાળક દિલમાં આજથી એવું કઈક વાવેલું…
કે જ્યાં પ્રેમને નામ આપવું પણ ભૂલ થઈ જાય.
કાલેના સપનામાં પણ માયા હતી.
એની છબી એ જ હતી જે પહેલા હોય… બસ સમય બદલાઈ ગયો હતો.
માયાની યાદ હવે સપનાથી જ વધુ જીવંત હતી.
2015 — જુના દિવસો…
"જનક, તારે જો રાંધવું આવતુ હોત તો ભાવે ભોજન નહીં કહેવાય, ગુનાહ કહેવાય!"
માયાની હાસ્યભરી છટાક… અને મારી હારનામાની ભંગી હસી.
એમના દિવસોમાં અમે રોજ સાંજે મળતા — શાળાના બાગ પાસે બેઠા બેઠા વાતો કરતા, ખીચ-ખીચ ખાવા જતા.
એમ તો દુનિયા કહે કે દોસ્તી માત્ર દોસ્તી હોય છે,
પણ અમારું કઈક એવું હતું જે ભાષામાં ન લખાય.
એવું કંઈક, જે જીવનના દરેક વાક્ય વચ્ચે જીવતું હતું.
અને આજે — 2025
માયા નથી. હું છું.
પણ હું, હું નથી રહ્યો…
> "મારા જેવું કોઇ નહિ… પણ તારી જેમ કોઇ શોધ્યું તું?"
માયાએ છેલ્લે પૂછેલું… અને એ પછી એ ગઈ હતી.
ગયા 5 વર્ષથી જાણે એ નથી આવી પાછી.
🔸 માયાની ડાયરી:
છેલ્લા પેજ પર લખ્યું હતું…
"એક પાંખ મારી હતી… એક પાંખ તારી.
અમે ઉડી શક્યા… પણ વિશ્વાસ નહોતો કે આકાશ એટલું ઊંચું છે."
❓હવે શું થશે આગળ?
જનક ફરી એ શહેરમાં પાછો ફરશે — એજ પથ્થર અને એજ ખાલી ઘરો વચ્ચે.
માયાની બાળપણની યાદો તાજી થશે – અને કોઈ જૂની મિત્ર એના વિશે કંઈક કહેશે, જે જનક ક્યારેય જાણતો ન હતો…
અને મળી આવશે — માયાની એક જૂની ડાયરી, જે
સાંજનો વાયરો આજે કંઈ અલગ લાગતો હતો. હોઠોને અડકતો, આંખોને ભીંજવતો અને અંતરમાં ક્યાંક જૂની યાદોની છાંયાની જેમ ઘુમતી હવામાં માયાની વાતો રમતી હતી.
પાટણના કિલ્લાની બાજુમાં આવેલા મારા જૂના મોહલ્લામાં પાછો ફરવો સરળ નહોતું. દરેક ઘરના દરવાજા, દરેક ઓટલા, દરેક ઘરડો વૃક્ષ જાણે એની ખુશ્બૂ સંઘારીને બેઠું હોય.
"માયા..." મારું હોઠ થથથાવી ઉચારેલું એ નામ જ આ શહેરમાં મારી એકમાત્ર ઓળખ રહી હતી. કારણ કે હું જનક, જે માયાનો સૌથી જૂનો દોસ્ત હતો — અને કદાચ પોતાનું સંપૂર્ણ પોતું પણ એમાં ગુમાવી બેઠો હતો.
અતીત: વર્ષ 2010
શાળા નો પહેલો દિવસ. હું નવમાં ધોરણમાં નવા શિફ્ટ થયો હતો. હંમેશા જેવો શાંત અને થોડો ઊંડો, અને એ જ કારણે ખાસ મિત્રતા ન થાય એવો. પણ એ દિવસ કંઈક જુદો હતો.
શાળાના વર્ગમાં મારી બાજુની બૈંચ પર બેઠેલી છોકરીની આંખો ગાઢ અને વિચારીતી હતી. એ ન તો વધુ બોલતી હતી, ન તો કોઈ સાથે ખૂલ્લી હસી. પણ એણે મારી ઊંડાણમાં જોઈ લીધું હોય એવું લાગ્યું.
"હું માયા. તને શી રીતે બોલાવું?" એના પ્રથમ શબ્દો હતા.
"જનક," મેં કહ્યું.
એના પછી અમે એકબીજાની બાજુમાં જ બેઠા. રોજ. પાંચ વર્ષ સુધી.
એના દરેક નોટમાં મારી લેખાવટ હતી. મારા દરેક અભ્યાસપત્રમાં એના સૂચનો હતા. એના દરેક ખિસ્સામાં મારી પેન્સિલ. મારી દરેક ડાયરીના છેલ્લા પાને એના ડૂંગર જેવા હસ્તાક્ષર.
હવેનો સમય: વર્ષ 2025
"માયા છે ત્યાં કોઈ રહેતું નથી હવે," માલતી કાકી એ કીધું.
"એ ગઇ ત્યારે તમને કશું કહેલું હતું?" મેં પૂછ્યું.
"નહીં. માત્ર એણે એક લિફાફો છોડ્યો હતો. અને કહ્યું હતું – આ માત્ર જનક માટે છે."
હાથમાં પડેલો એ લિફાફો જાણે બારસ વરસ જૂની એ દુનિયા પાછી લાવી રહ્યો હતો.
લિફાફો ખોલ્યો. અંદર એક પાનું. એનું લખાણ આજે પણ ઝળહળતું હતું:
> "જનક,
એક પાંખ મારી હતી… એક તું. અમે ઉડી શક્યા. પણ ક્યારેક પંખીઓને પણ પોતાની હદમાં રાખવા માટે કટોકટી લઈ આવવી પડે. હું ગઈ છું – માટે નહીં કે તું બળવાન નહોતો… પણ માટે કે હું તારી ઊંચાઈનો ભાગ બની શકી ન્હી.
હવે હું જ્યાં છું, ત્યાં તું પહોંચી શકે એમ નથી. પણ તું એ દિશામાં ચાલીશ તો કદાચ પવન તને મારું સંદેશ આપશે.
— માયા"
આજથી મારી યાત્રા ફરી શરૂ થાય છે. એ ડાયરી શોધવી છે. એ ખુલાસા કરવા છે જે હું વર્ષોથી અટકાવતો રહ્યો. આજે મને નહીં, પણ મારા શબ્દોને એની સામે ઉભા થવું પડશે.
મારા પાંખ હજુ બાકી છે. એક મારી… બીજી એની યાદમાં જીવતી…
એજ છે – 'એક પાંખ મારી… એક પાંખ તારી' ની સચી શરૂઆત…
(ભાગ 2 માટે આગળ લખાણ ચાલુ રહેશે — જ્યાં માયાની જૂની ડાયરી મળશે, અને એમાંથી ખુ
લશે એનું એવું પાસું જે જનક ક્યારેય કલ્પી પણ ન શક્યો હતો…)માં લખેલા છે એના અસલી લાગણીઓ… અને એક એવો ભયાનક "સાચ" જેને જનક ક્યારેય સંભાળી નહીં શકે.
