ભાગ 1: સાથની છાંયાસાંજનો વાયરો આજે બહુ અજબ લાગતો હતો.અમે ત્યાં ન હતા… પણ ક્યાંક થોડું કંઈક બાકી હતું.માયાની હજુ પણ મારી સામે ‘સાંભળ’ બોલે છે.અને હું…હજુ પણ જવાબમાં એ નામ ચૂપચાપ બોલું છું… “માયા…”10 વર્ષ પહેલા –પાટણનું નાનકડું શહેર. ઘરની પાસે આવેલો તે હીરાનો સ્કુલ કેમ્પસ…જ્યાંથી અમારા સંબંધોની પ્રથમ વાટ નીકળી હતી.જ્યાં હું – જનક, નવી બેગ લટકાવતો પાટણ વિદ્યાલયમાં પહેલીવાર પ્રવેશ્યો હતો…અને સામે બે છોકરીઓ બેઠી હતી. એકનો અવાજ નાજુક, આંખો ગાઢ.અને બીજી… એ તો એની આંખોથી જ જાણે આખી વાત બોલી નાખે એવી.એ હતી – માયા. મારા આગળની બેન… મારી પેન્સિલ ગુમ થઇ ગઈ છે… હું ...Read More

ભાગ 2: ભૂલેલી યાદોની પાંખપાટી પર લખાયેલું પાત્રએ રાત ખાસ હતી. મારી આંખોમાં ઊંઘ નહોતી, પણ એમાં અધૂરા જવાબો કાકી જે ઘર બતાવ્યું એ જૂનું હતું. દિવાલોના પલાસા ઓરખાઈ ગયા હતા, ખૂણાના કેબિનેટમાં cobwebs છવાયેલાં હતાં, પણ એક વસ્તુ અજોડ હતી – એ ઘર હજુ પણ માયાની સુગંધ રાખતું હતું.મારે અહીં રહીને એની છાંયાઓ શોધવી હતી. સાચું કહું તો… એની હાજરીના ગુમાવેલા પળોને ફરીથી જીવવા હતા.ઘરમાં ઊંઘની જગ્યાએ હું એ બોક્સ લઈને બેઠો. જેમાં ભેગાં કરેલી કેટલીક જૂની ચીટીઓ, પોસ્ટકાર્ડ, પેન્સિલનાં ટુકડાં, અને એક લાલ રંગની ડાયરી હતી.હાથમાં લેતાની સાથે ચહેરા પર તાપ આવતો હોય એમ લાગ્યું. એ જાણે ...Read More

ભાગ 3: માયાની શોધ જાનકના હાથમાં હવે બીજી ડાયરી હતી. એ ડાયરી, જે કદાચ માયાની અંતિમ લાગણીઓથી ભરી હતી… કદાચ એ અંત ન હતો – એ એક નવી શરૂઆતનો પ્રારંભ હતો.એ રાત્રિ આખી તેણે હોટેલના એક ખૂણામાં બેઠો હતો, એ પાનાં વાંચતો. પૃષ્ઠ પરથી પૃષ્ઠ ખુલતાં ગયા, અને બધાં સવાલોને નવા નામ મળતા ગયા. “મારી પાસે શબ્દો નહોતાં, પણ એ કાગળોએ બોલવાનું શરૂ કર્યું.” એ જ સાબિત કરતી હતી માયાની કલમ.એના લખાણોમાં એક નામ વારંવાર આવતા હતું – "અશ્વિન."કોણ હતો અશ્વિન?એ ડાયરીમાં લખેલું હતું:> "મને લાગતું હતું કે હું તારી સાથે બધું પૂરી જઈશ, જનક. પણ પછી જીવન કંઈક ...Read More

ભાગ 4: પાંખોથી આગળ ️શ્રીનગરથી પાછો ફરીને જનકનું જીવન ફરી એક નવી દિશામાં વળી ગયું હતું. એ હવે એક પિતા તરીકે નહીં, પણ એક અધૂરી દુનિયાને પૂર્ણ કરવા નીકળેલો એક યાત્રિક હતો.અશ્વિન હવે દસ વર્ષની ઉંમરનો હતો. એના લલાટ પર માયાની શાંતિ અને આંખોમાં જનકની ઊંડાણ હતી. જોકે બંને પિતા-પુત્ર હજુ પરિચિત ન હતા, પણ જાણે સહજ રીતે બંધાઈ રહ્યાં હતા.એના જીવનમાં એક નવી વ્યક્તિ પ્રવેશી હતી – કાવ્યા. એક બાળમનોવિજ્ઞાનમાં નિષ્ણાત, જેને જનકે અશ્વિનના વિકાસ માટે સંપર્ક કર્યો હતો.કાવ્યાના સ્પર્શથી અશ્વિન ધીરે ધીરે ખુલી રહ્યો હતો. એ વાત કરવા લાગ્યો, હસવા લાગ્યો… પણ એક દિવસ તેણે એક પ્રશ્ન ...Read More

ભાગ 5: પાંખોની સરહદપાટણની શાંતિભરી સાંજ હવે જુદી લાગી રહી હતી. જયારે કોઇ પ્યારી વિહંગ યાત્રા હવે અંત તરફ રહી હોય, ત્યાંથી એક નવી શરૂઆતનું બીજું અધ્યાય ખૂલે છે. જાણે પાંખો હવે ક્યાંક સરહદની તરફ ઉડી રહી હોય – જ્યાં પ્રેમ, દુ:ખ, ઇચ્છાઓ અને એ રહસ્યો મળે છે કે જે માત્ર ભીતરમાં બોલે છે.જનક માટે હવે એક નવી લડાઈ શરૂ થવાની હતી – માત્ર અશ્વિનની ભવિષ્ય માટે નહીં, પણ માયાના ભૂતકાળ સામે. એ કોઇ વિલન સાથેની લડાઈ નહોતી. એ એક એવા જીવન સાથેનો સંઘર્ષ હતો જેમાં સમય પોતે વિરોધી હતો.કાવ્યા હવે જનક અને અશ્વિનના જીવનનો અભિન્ન ભાગ બની ગઈ ...Read More

ભાગ 6: જ્યારે પાંખ પણ બેસી જાયજનક હવે પાટણ પાછો ફર્યો છે, પણ અંતરમાં એક નવી ખાલી જગ્યા સાથે. હાજરી હવે ભૌતિક ન હતી, પણ એના દરેક શબ્દ હવે એની સાથે હતો. પાંખો હવે ઊડી રહી હતી નહીં – પણ કોઈ સુરક્ષિત સ્થળ પર આરામ કરી રહી હતી.કાવ્યાએ આખરે ‘માયા ની ડાયરી’ પુસ્તકરૂપે પ્રકાશિત કર્યું. એ પુસ્તક વાચકોના દિલને સ્પર્શી ગયું. દરેક પાનું – પ્રેમ અને પીડાનું પ્રતિબિંબ बनी ગયું.એ સમયે જનક ધીમે ધીમે ફરી એક વાર જીવન સાથે સાંકળાયો. સવારે ચા સાથે એ એક પાનું માયાની ડાયરીનું વાંચતો, અને સાંજે એ પાનાં ઉપર પોતાની નોંધો લખતો. એ લાગણીઓ ...Read More

ભાગ 7: યાદોના આકાશમાં…પાટણના પુસ્તકમેળાના એક વર્ષ પછી…જનક હવે શાંત જીવન જીવી રહ્યો હતો. એનું ઘરો એક શબદાલય જેવું – શબદો જ એની દુનિયા હતા, શબદો જ એની શ્વાસ. દર દિવસ સવારે ચા સાથે નવી યાદ લખતો, નવી પાંખો શોધતો.એક દિવસ એને એક જૂની ઇમેઇલ મળતી – જર્મનીથી. એમાં લખ્યું હતું:"હેલો જનક, હું એલિસ છું. મેં તાજેતરમાં એક ગુજરાતી પુસ્તકનું અંગ્રેજીમાં અનુવાદ કર્યું છે: ‘એક પાંખ મારી…’. મેં એ વાંચીને એવું અનુભવી શક્યું કે તમે જે જીવ્યું છે એ હવે વિશ્વે પણ જાણવું જોઈએ. મારે આપને મળવાનું છે. – એલિસ, યુરોપિયન પબ્લિશિંગ હાઉસ"જનકે પહેલેથી પોતાને વિશ્વના વિષયથી દૂર રાખ્યો ...Read More

ભાગ 8: પાંખોની ક્ષિતિજહવે જ્યાંથી કથા આગળ વધે છે – ત્યાંથી દરેક વાક્ય પાંખના વિસ્તરણ જેવુ છે… ક્યાંક સ્પર્શે સપનાને, ક્યાંક તળપદી લાગે છે હકીકતને… અને વચ્ચે છે માયાના અનામ પદચિહ્નો અને જનકના શબ્દોની ક્ષિતિજ.પાટણના પાનખર જેવા શહેરમાં હવે ફરી વસંત આવી રહી હતી. એ વસંત માત્ર ઋતુમાં નહીં, પણ સંવાદમાં આવી હતી. જનક હવે પાંખની ભાષા ઓળખી ગયો હતો.પુસ્તક પ્રકાશન પછીના મહિના હવે અત્યંત થાકાવટભર્યા રહ્યા. એનાં પુસ્તકો હવે મહારાષ્ટ્ર, રાજસ્થાન, કેરળ સુધી પહોંચતા રહ્યા – અને એ વાત દરેક વાચકે લખી મોકલેલી પત્રિકાઓથી સ્પષ્ટ હતી: "આ કથા મારી લાગણી છે… મારા ભવિષ્ય માટે આશા છે…"જનક એ બધી ...Read More

ભાગ 9: પાંખોની પરિભાષામાયા હવે યાદોમાં નહીં, શબ્દોમાં જીવી રહી હતી. જનકના જીવનમાં હવે દરરોજ કોઈને ન કોઈ રીતે પાંખ ફરીથી દેખાતી હતી – ક્યારેક લેટર પેડ પર, ક્યારેક બચ્ચાની આંખોમાં, ક્યારેક એકાંતની પળોમાં.પણ આ ભાગ કંઈક અલગ હતું.એમણે લખવાનું ચાલુ રાખ્યું – પણ હવે લખાણ માત્ર માયા માટે નહોતું. હવે એ વિશ્વ માટે હતું. જનક વિશ્વભરના સાહિત્ય મેળામાં નાંમવંતો તરીકે ઓળખાતા રહ્યા. જોકે… અંદરખાને, એ હજી પણ દરેક લેખની શરૂઆત "માટે તું" થી જ કરતો.એમ્સ્ટર્ડેમના પાંખો:એકવાર એમ્સ્ટર્ડેમમાં એક વિમેન લિટરેચર સમિટમાં જનક ઉપસ્થિત હતો. ત્યાં એક યુવાન લેખિકા મળેલી – એની આંખો અને શબ્દો માં કંઈક માયા જેવી ...Read More

ભાગ 10: જ્યાં પાંખો અવકાશ બનેવિમાનના દરવાજા ખૂલ્યા ત્યારે તાજી ઠંડી હવા એના ચહેરા સાથે ટકરાઈ. જનકની આંખો કળશ ફરી દુનિયાને જોવા માંડી. આજે એ મુંબઈથી પેરિસ ઉતર્યો હતો. ને હવે એ એક આંતરરાષ્ટ્રીય લિટરેચર ફેસ્ટિવલનો મુખ્ય વક્તા હતો."શબ્દો પાંખ બને છે," એના પ્રવચનનું શીર્ષક હતું.પણ એના માટે આ માત્ર પ્રવચન નહોતું. આ તો માયાની સફરનો શ્રદ્ધાંજલિ પાઠ હતો.1. નવી જિંદગીનો આરંભ:માયાની પુત્રી, ઋદ્ધિ હવે ૧૮ વર્ષની થઈ ગઈ હતી. તેણી જનક સાથે રહેતી, શીખતી અને એને પપ્પા કહીને બોલાવતી. એ અભિનય શીખતી હતી – તેના અંદર પોતાની માતાની લાગણીઓ જીવતી હતી."મમ્મી જેવી બનવી છે મને પણ, બટ ઓન ...Read More

ભાગ 11: પાંખો પછીનું પડછાયાં1. પથ્થરો વચ્ચે પાંખો:જનકના અંતિમ વિદાય પછી ઋદ્ધિ માટે દુનિયા એકદમ ખાલી થઈ ગઈ. એ હતી કે પપ્પા કે માયા હવે ન હતા, પણ એ બંને પોતાનાં અંદરના અવાજ બન્યાં હતાં. પાટણના ઘરમાં રહીને હવે એ પોતાની નવી યાત્રા માટે તૈયાર થતી હતી.એક દિવસે એ ઘરના જૂના ખૂણામાં માયાની લાલ સાડી મળી. એની વચ્ચે એક લેટર હતું:> "તારે હવે તારા માટે ઉડવું છે. તું અમારા શબ્દોથી ગાઢ છે… પણ તારી પાંખો તારા જીવન માટે છે. જે રીતે તું તારું આગલું અધ્યાય લખે, એ તારા પર છે. હવે તું સાચા અર્થમાં સર્જક છે."2. નવું પુસ્તક: પડછાયાની ...Read More

ભાગ 12: અંતિમ ઉડાન1. નવા સવારની છાંયો:તારિની દરરોજ સવારે સાગરની લહેરોની સાથે પોતાનું બાળક ડગલાં નાખતું જોયે છે. એ નામ છે – જનમય. એ પૌત્ર છે માયા અને જનકનો. અને આજે, એ પાંખોની વારસાગાથાનો જીવંત સાક્ષી છે.જ્યારે એ "મમ્મી" કહે છે, ત્યારે તારિની જાણે એની અંદર આખી વાર્તા ફરી જીવતી થાય છે.> "મમ્મી, મારે પણ પાંખ આવે છે કે નહીં?"એનાં પિછાણવાળા ઉદાસ سوالો સામે તારિની હસે છે – અને પોતે હવે એ પાંખ બની રહી છે, જે એને કોઈક દિવસે માયાએ આપી હતી.2. માયાની યાદો વચ્ચે નવજાત શબ્દો:એક દિવસ તારિનીને એના પુસ્તકાલયના કૂણા ખૂણે એક જૂનો ખાખી બોક્સ મળે ...Read More