The Download Link has been successfully sent to your Mobile Number. Please Download the App.
Continue log in with
By clicking Log In, you agree to Matrubharti "Terms of Use" and "Privacy Policy"
Verification
Download App
Get a link to download app
#અત્યંત અત્યંતને ત્યજીએ. અત્યંતથી ઉબાઇ જવાય. શૂન્ય થી - કશું ન હોય તેનાથી - ક્ષુબ્ધ થવાય. પણ સમ્યકથી સુખી થવાય. તેથી બંને છેડાનાં અતિને ત્યજીએ અને મધ્યસ્થ બનીએ 🙏
#મૂર્ખ *મૂર્ખાઈ* અમદાવાદમાં સેટેલાઈટ વિસ્તારમાં રહેતા શ્રીમંત મિત્ર રમેશને મળવા ગામડે રહેતો ખેડૂત મિત્ર શામજી આવી પહોંચ્યો. કોરોનાના કપરા કાળમાં પ્રદૂષિત અને સંક્રમિત શહેરમાંથી પોતાના મિત્રના પરિવારને ગામડાની વાડીના પોતાના ઘેર, કુદરતી વાતાવરણમાં રાખીને તેના પરિવારને સ્વસ્થ અને સલામત રાખવાનો તેનો આશય હતો. લોકડાઉન અને કડક પોલીસ બંદોબસ્ત વચ્ચે પણ, રાજકીય વગ લગાવી, પૈસા ખવડાવીને એ અમદાવાદ પહોંચ્યો હતો. મિત્રના બંગલાની ડોરબેલ દાબી. અંદરના કી-હોલમાંથી બહાર ઉભેલા શામજીને જોઇને મીસીસ રમેશ અણગમા અને ઘમંડથી બોલ્યા- "આવા સમયે કોઈના ઘેર જવું તે નરી મૂર્ખતા ગણાય, પણ ગામડિયા એ સમજે?" બહાર ઊભેલા શામજીએ આ વાત સાંભળી. તેને સમજાયું કે અમદાવાદનાં શહેરમાંથી પોતાના શુદ્ધ પર્યાવરણ ધરાવતાં ગામમાં, પ્રદૂષિત વાતાવરણ અને વૃત્તિને સંક્રમિત કરવા જેવો મૂર્ખ શામજી ન હતો. ડોર ખુલે, એ પહેલાં જ શામજી સહી સલામત પાછો ફર્યો. મનોજ જોશી ૯૮૨૪૫૪૩૪૯૭
છઠ્ઠી માંગ- આનંદ છે. માનસ આનંદ પ્રદાન કરે છે.પરમાનંદ, બ્રહ્માનંદ, નિજાનંદ, સહજાનંદ......રામ ચરિત્ માનસ આપણને આપે છે. માનસ આપણને જ્ઞાન પણ આપે છે. ' સરગ નરક અપબર્ગ નિસૈની ગ્યાન બિરાગ ભગતિ સુભ દેની' માનસ એક એવી સીડી છે, જે જ્ઞાન પ્રદાન કરે. આઠમું પ્રેમ. પૂણ્યમ્ પાપ હરમ.... પ્રેમના દાતા રામ છે. ભરત ચરિત કરી નેમ...સિયરામ પદ પ્રેમ.... પૂજ્ય બાપુએ કહ્યું કે મારી દ્રષ્ટિએ આઠ વસ્તુની સાથે એક નવમી વાત જોડવી જોઈએ- અને તે છે ત્યાગ! જ્યાં પ્રેમ હશે, ત્યાં ત્યાગ હશે જ! ત્યાગને અલગ કરવાની જરૂર નથી. પ્રેમ ત્યાગ કરાવશે જ. છતાંય શ્રુતિ ત્યાગનો મહિમા કરે છે. અહીં સંસાર ત્યાગવાની વાત નથી.આપણે સંસારનો ત્યાગ ન કરી શકીએ. આપણે આપણી સમજ અને આપણા સમયનું દાન કરી શકીએ, સંપત્તિનું દાન કરી શકીએ.આજે રાષ્ટ્ર અને વિશ્વ પર સંકટ છે, ત્યારે સહુ ત્યાગ કરી રહ્યા છે. શ્રુતિ કહે છે એ રીતે, ચાર પ્રકારે ત્યાગ કરીએ શ્રદ્ધયા દેયમ્ - જે આપો, એ શ્રદ્ધાથી આપો. અશ્રદ્ધેય અદેયમ્.... બાપુએ કહ્યું કે આજે, દેશકાળ પ્રમાણે, શ્રદ્ધા ન હોય તો પણ આપો, ત્યાગ કરો. શ્રીયા દેયમ્ - ઓકાત પ્રમાણે આપો. હ્રિયા દેયમ્ - શરમનાં કારણે આપો. બધા આપે છે, તો આપણે પણ આપવું જોઈએ, એવી શરમથી પણ આપો.એ પણ ત્યાગ છે. સંસારમાંથી તમને જે મળેલું છે, એ સંસારનાં શુભ માટે ત્યાગો. આ નવ વસ્તુ માનસ પ્રદાન કરે છે. સ્પર્ધા શબ્દ મને પ્રિય નથી. પણ રામચરિતમાનસ શ્રદ્ધા દ્વારા ત્યાગનો મહાગ્રંથ છે. દરેક પાત્ર પોતાની જગ્યાએથી ત્યાગ કરે છે, છતાં કોઈ ને પોતાના ત્યાગનો અહંકાર નથી. ત્યાગ એ છે કે ક્યારે ત્યાગ થયો, કેટલો થયો, કોના માટે થયો, શું કામ થયો... એની ખબર પણ ન રહે!! *ત્યાગની વારંવારની ઉદઘોષણા ત્યાગનું કલંક છે!* માંગ ન રાખીએ. પણ જીવ હોવાથી જે કાંઈ માંગ છે, એ માનસ પાસેથી- અથવા આપણા પોતાના ધર્મગ્રંથ પાસેથી- માંગીએ. *આજની બાઉલ કથા :* કેટલાક લોકો નૌકામાં બેસીને જઈ રહ્યા હતા.નાનકડી ખાડી પસાર કરવાની છે. મોટો સાગર તરવાનો નથી. પણ નાવિક લાંબો વાંસ લે છે. એટલે કોઈ એને પ્રશ્ન કરે છે કે હલેસાં સાથે પણ આ ખાડી તો પાર થઈ શકે! તો તમે આવડો મોટો વાંસ શા માટે લીધો છે? નાવિક કહે છે કે મોટો સાગર પાર કરવા માટે હલેસાં જોઈએ. પરંતુ નાનકડી ખાડી પાર કરવા તો લાંબો વાંસ જ જોઈએ. કારણકે વાંસના ટેકાથી નૌકા આગળ ધકેલવી પડે છે. આપણી ચિંતા, આપણો વિષાદ, આપણી ઉપાધિઓ, આપણી વ્યાધિઓ- એ બધી નાનકડી ખાડી છે. એને ઓળંગવા માટે આપણે લાંબા લાંબા વાંસ લઈએ છીએ. મોટા સમુદ્રને પાર કરવા માટે નાનકડા સૂત્ર કાફી છે. કબીરજી આ માટે ચાર હલેસાં આપે છે. 'ગુરુ સેવા, જનબંદગી, હરિસુમિરન વૈરાગ્ય...' પ્રથમ હલેસું છે - ગુરૂની સેવા. કારણ કે - 'ગુરુ આજ્ઞા સમ ન સાહિબ દુજા...' બીજું - 'જન-બંદગી' - સહુની સેવા. ત્રીજું - હરિનાં નામનું સ્મરણ અને ચોથું વૈરાગ્ય. બાપુએ કહ્યું, કે મારે જો આમાંથી બે જ હલેસાં પસંદ કરવાના હોય, તો એ છે ગુરૂ-સેવા અને હરિ-સ્મરણ. સંસાર સાગરને પાર કરવા માટે આ બે હલેસા કાફી છે. અંતમાં, પૂજ્ય બાપુએ કહ્યું કે "આજે આપણા આદરણીય પ્રધાનમંત્રીએ જે રાષ્ટ્રજોગ સંદેશ આપ્યો, એ મુજબ પરમ દિવસે પાંચ તારીખે રાતના નવ વાગ્યે, સૌ પોતાનાં ઘરે બધી જ લાઈટ બંધ કરીને દીપ પ્રગટાવીએ. જેની પાસે જેવી સુવિધા, એવો દિપક પ્રગટાવજો.
*હરિ કથા સત્સંગ* ચૈત્ર નવરાત્ર ના અનુષ્ઠાન પૂર્ણ થયા છે પણ અત્યંત ગંભીરતાથી આપણે એ વાત ધ્યાનમાં રાખી એ આપણું બહુ મોટું અનુષ્ઠાન હજી અધૂરું છે દેશ અને દુનિયાના આ સંકટના સમયે ભારત અનુષ્ઠાન કરી રહ્યું છે અને વિશ્વના પ્રેરણા આપી રહ્યું છે એ ૨૧ દિવસનું અનુષ્ઠાન ચાલુ રહેશે રાષ્ટ્રીય અનુષ્ઠાનના આજના દસમા દિવસે પૂ.બાપુએ વૃંદાવનના બ્રહ્મલીન સ્વામી અખંડાનંદ સરસ્વતી જી ને યાદ કરતા કહ્યું કે આપણે જીવીએ છીએ અને જીવની માંગના 8 કેન્દ્રબિંદુ છે શાંતિ શક્તિ સ્વાતંત્ર્ય સૌંદર્ય અમરત્વ જ્ઞાન આનંદ અને પ્રેમ આપણા સૌની મૌલિક માં હોય છે કોઈ પણ ધર્મનું અવલંબન કરતા હોય એનાથી ફર્ક નથી પડતો પરંતુ સહુ 8 વસ્તુની ઇચ્છા રાખે છે યદ્યપિ વ્યક્તિગત જીવનમાં ક્યારેય કોઈ પાસેથી કશું માગવું નહીં એવા સ્વભાવના આધારે જીવી રહ્યો છું. બદાયુ સાહેબનો એક શે'ર છે તેરી આંખે સવાલિયા ક્યુ હૈ? મૈં કિસી કામસે નહીં આયા શાયર કહે છે કે ચિંતા ન કર. હું કોઈ કામથી નથી આવ્યો. આપણા જીવનની કેટલીક કમજોરી હોય છે અપવાદરૂપ હોય એવી વ્યક્તિઓની વાત અલગ છે. પૂજ્ય બાપુએ કહ્યું કે ગુરુકૃપાથી હું જે કંઈ પામ્યો છું, યથા સમય, યથાસમજ, યથા પાત્રતા - એ હું આપની સમક્ષ વહેંચું છું.પૂજ્ય બાપુએ વ્યાસપીઠના શ્રોતાઓને આશ્વાસન અને પ્રસન્નતા મળે એવી વાત કહેતા જણાવ્યું કે રામકથા દરમિયાન જેમ સહુ જિજ્ઞાસુ વ્યાસપીઠને પ્રશ્ન પૂછે છે એમ અત્યારે પણ પોતાને લખીને કોઈપણ શ્રોતા જીજ્ઞાસા મોકલી શકે છે. બાપુએ સંવાદનાં અનુસંધાનમાં કહ્યું કે ગુરુકૃપાથી આ આઠે વસ્તુ રામચરિત માનસમાંથી મળે છે. પ્રથમ તો શાંતિ. માનસ આપણને શાંતિનું વચન આપે છે. "શાન્તમ્ શાશ્વતમપ્રમેયમનઘમ્ નિર્વાણ શાંતિપ્રદમ્...." આજે ચારે તરફ અશાંતિ છે, ત્યારે ખારા સાગરમાં માનસ જાણે કે મીઠી વીરડી છે. ગામડામાં નદીની રેતીમાં વીરડો હોય છે, જેમાંથી જળ મળે છે. એમાં કોઈ હેન્ડપંપ લગાડવાની જરૂર નથી. એના પર હેન્ડપંપ કે મોટર લગાડવા, એ તો હિંસા છે. એને તો પોતાના હાથથી ઉલેચીએ, તો જ નવી સરવાણી- નવો પ્રવાહ - મળે છે. માનસનો સ્વાધ્યાય કરતાં કરતાં એ અનુભવાયું છે, કે *માનસ શાંતિ પ્રદાન કરે છે.* યથા પાત્રતા, યથા માત્રામાં આપણને માનસમાંથી શાંતિ મળે છે. બીજી માંગ છે - શક્તિ. નિર્બળ કોણ રહેવા ઇચ્છે છે? કેવળ શરણાગતને નિર્બળ રહેવાની છે. કારણ કે તે જાણે છે કે 'નિર્બલ કે બલ રામ'. કોઈ પણ શક્તિનો મોટો ખતરો અહંકાર છે! સાધુ (અહંકારથી) બચી રહેવા ઇચ્છે છે, તેથી તે રાંક- દીન- બનીને રહેવા માગે છે. રામચરિત માનસમાંથી આપણને શક્તિ પણ પ્રાપ્ત થાય છે. લંકા કાંડમાં ભગવાન રામ વિભિષણ સાથે ધર્મરથ વિશે સંવાદ કરે છે ત્યારે કહે છે કે, ' દાન પરસ બુધિ શક્તિ પ્રચંડા' - દાન ફરસો છે અને બુદ્ધિ પ્રચંડ શક્તિ છે. રામચરિતમાનસ આપણને બુદ્ધિશક્તિ- પ્રજ્ઞાશક્તિ- પ્રદાન કરે છે. જનક સુતા જગ જનની જાનકી અતિશય પ્રિય કરુણાનિધાન કી... મલયુક્ત બુદ્ધિ પ્રચંડ વિસ્ફોટ કરે છે, અને નિર્મળ મન અકથનીય વિશ્રામ તરફ દોરી જાય છે. માનસ સર્વને માટે શ્રેયસ્કર એવી શક્તિ આપણને આપે છે. ત્રીજી છે- સ્વતંત્રતા.આપણે સહુ સ્વાધીનતા ઇચ્છીએ છીએ. 'પરાધિન સપને હું સુખ નાહિ....' માયાને કારણે આપણે પરવશ થઈ ગયા છીએ, જ્યારે પરમાત્મા સ્વવશ છે. 'પરબસ જીવ સ્વબસ ભગવંતા જીવ અનેક એક શ્રીકન્તા' માનસમાંથી આપણને સ્વાતંત્ર્યનો બોધ મળે છે.
આજની હરિકથા બનાવવા. કિસાન અન્ન આપે છે, કુંભાર પાત્ર આપે છે. એક વખત, જે દીકરી કિસાનનાં ઘરે હતી, એનાં ખેતરમાં બીજ વવાઈ ગયા હતા. પરિસ્થિતિ એવી હતી કે જો એક સપ્તાહમાં વરસાદ ના આવે તો પાક નિષ્ફળ જાય અને ઘણું મોટું નુકસાન થાય. દિકરીનો બાપ એ વખતે એના ઘરે જાય છે અને દીકરીની ચિંતા જાણે છે.અને એને આશ્વાસન આપે છે. અને કહે છે કે હું પ્રાર્થના કરીશ. ત્યાંથી બાપ બીજી દીકરીના ઘરે જાય છે. એને ત્યાં માટીનાં બનાવેલાં પાત્રો નીંભાડામાં નાખેલાં છે. એ કહે છે કે જો એક સપ્તાહમાં વરસાદ આવશે, તો આ વર્ષ હારી જઇશું. એટલે ભગવાન કરે અને એક સપ્તાહ સુધી વરસાદ ન આવે તો સારું! બાપ એને પણ આશ્વાસન આપે છે અને કહે છે કે હું પ્રભુ પ્રાર્થના કરીશ. વાર્તા તો ત્યાં પૂરી થાય છે. પૂજ્ય બાપુએ કહ્યું કે - "તલગાજરડાની દ્રષ્ટિમાં, બાપે પરમાત્માને એવી પ્રાર્થના કરી હશે કે હે હરિ! એટલું ઝાકળ વરસાવો, કે પાક બળી ન જાય અને નીંભાડાની આગ પણ ન બુજાય!! આપણા જીવનમાં એક તરફ પ્રવૃત્તિ અને બીજી તરફ નિવૃત્તિ પૈકી કોને નારાજ કરીએ? આપણે આવા *સમયે અખંડવૃત્તિ અને અખંડ સ્મૃતિ બનાવી રાખીએ* જ્ઞાનમાં અખંડવૃત્તિ હોવી જોઈએ. અખંડવૃત્તિ જ્ઞાન ભૂમિકામાં સ્થિત રાખે છે. અને અખંડ-સ્મૃતિ ભક્તિની ભૂમિકામાં સ્થિત રાખે છે.જે આ કરી શકે છે, તે જ આ જન્મમાં કૃતકૃત્યતાનો અનુભવ પામી શકે છે. પૂજ્ય બાપુએ રાષ્ટ્ર અને વિશ્વને રામ જન્મની વધાઈ દેતા, પરમાત્માને વિનંતી કરી કે દેશ અને દુનિયાને વિપત્તિથી વિશ્રામ તરફ દોરી જાઓ. અમે તો પોકાર કરી શકીએ, પરિણામ તો આપના હાથમાં છે. અંતે' સર્વે ભવન્તુ સુખિનઃ' ની પ્રાર્થના સાથે પૂજ્ય બાપુએ પોતાની વાણીને વિરામ આપ્યો. અને કહ્યું કે મારા મૌનમાં તો હું તમારી સાથે જ છું. પણ હું મારી વાણીને પવિત્ર કરવા માટે આપ સૌ સાથે પુનઃ કાલે સંવાદ કરીશ.
सियराम मय सब जग जानी। करउं प्रनाम जोरी जुग पानी।। રામ કથા નિત્ય નૂતન છે. આ મારું શાબ્દિક નહીં, પણ હાર્દિકને નિવેદન છે. ગુરુકૃપાથી, શાસ્ત્ર કૃપાથી અને મારા સાધુ ક્રમ પ્રમાણે, મહારાજ દશરથ ધર્મધુરંધર હતા. અવધના ચક્રવર્તી સમ્રાટ હતા. કૌશલ્યાદિ એમની પ્રિય પ્રાણીઓ અને સૌના પવિત્ર આચરણ હતા. હરિપદ કમલમાં વિનીતભક્તિ કરનારો પરિવાર હતો. પણ મહારાજ દશરથજીને એક જ વાતની ગ્લાની હતી કે 'મારે એક પણ પુત્ર નથી. અને રઘુવંશ અહીં સમાપ્ત થઈ જશે, મારો કોઇ વારસ નહી રહે.' આ ગ્લાની, વેદના, પીડા, દર્દને પોતાના ગુરુ પાસે તે વ્યક્ત કરે છે. અને ગુરુ તેમને યજ્ઞની વિધા બતાવે છે. સ્નેહ અને ભક્તિથી યજ્ઞમાં આહુતિઓ અપાય છે. આખરે યજ્ઞના ચરુના રૂપમાં મળેલો પ્રસાદ વહેંચવાથી રાણીઓ સગર્ભા થાય છે. - આ કથા તો આપણે સૌ જાણીએ છીએ. પરંતુ મેં આપને કહ્યું તેમ, રામકથા નિત નૂતન છે. આ તો ત્રેતાયુગમાં ઘટેલી ઘટના છે. રામચરિત્ માનસને કારણે ઘટઘટ અને ઘરઘર સુધી પહોંચી છે.એવા રામચરિત્ માનસનો પ્રાગટ્ય દિવસ પણ આજે જ છે. नौमि भौभ बार मधु मासा। अवधपूरी यह चरित प्रकासा।। जेहि दिन राम जनम श्रुति गावई। तीरथ सकल तहां चली आवई।। શ્રુતિ કહે છે કે - अयम् मे हस्तो भगवान। બાપુએ કહ્યું કે - *'હાથમાં રામચરિત્ માનસને લઉં છું, શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા કે શ્રીમદ્ ભાગવત અથવા ભારતીય મનિષિઓના કોઈપણ ગ્રંથને ઉઠાવું છું, ત્યારે હું અનુભવ કરું છું, કે મારા હાથ પરમાત્મા છે!"* એટલે જ આપણે ત્યાં કહેવાયું છે કે- 'અપના હાથ જગન્નાથ.' જે દેહમાં મનુષ્ય રુપમાં છીએ, ત્યાં કોઇ સ્થાને, કોઈ ક્લેશ ન હોય, સંઘર્ષ ન હોય, દૂર્વાદ ન હોય, વિવાદ ન હોય, તિરસ્કાર ન હોય,કેવળ સંવાદ હોય! બ્રહ્મલીન પૂજ્યપાદ રામચંદ્ર ડોંગરેજી બાપાની કથામાં મેં સાંભળ્યું કે' *કલહ વગરની કાયા અવધ છે.'* એવો દેહ જે આંખોથી, જીભથી કે હાથોથી વધ કરે! - એવું શરીર જ અયોધ્યા છે. આ દેહરૂપી અયોધ્યામાં વસતો જીવ દશરથ છે. એવા જીવને જ જીવ માનવો જોઈએ, જેની પાસે દસ રથ હોય. દસે રથના ઘોડાઓની લગામ પકડીને, સુમાર્ગ પર યોગ્ય રીતે રથને ચલાવીને મંઝિલ સુધી પહોંચાડી દે, એવો જીવાત્મા દશરથ છે.આવા धर्मधूरंधर गुणनिधि ज्ञानी મહાપુરુષ, જેની પાંચ જ્ઞાનેન્દ્રિય અને પાંચ કર્મેન્દ્રિય એનાં નિયંત્રણમાં છે. એટલે જ તેઓ સુદિશામાં, સુગતિથી, સુલક્ષ તરફ રથને લઈ જાય છે. પણ અગિયારમી ઇન્દ્રિય- જેને વેદાંત મન કહે છે- ગ્લાની અનુભવે છે. જ્ઞાનેન્દ્રિયમાં કે કર્મેન્દ્રિયમાં ગ્લાની નથી થતી. જ્યારે પણ ગ્લાની થાય છે, ત્યારે મનને જ થાય છે. દશરથ ગ્લાનીગ્રસ્ત ઇન્દ્રિય- મનને ગુરુદ્વારા પાસે લઈ જાય છે. હાની અને ગ્લાનીમાં અંતર છે. હાની સદાય બહાર થાય છે. આપણા પૈસા કોઈ છીનવી ગયું હોય, કે આપણું સ્થાન કોઈએ ઝુંટવી લીધું હોય તે હાની છે. જ્યારે ગ્લાની સદા ય ભીતર થાય છે. મહારાજ દશરથજીને હાની નથી થતી, મનમાં ગ્લાની થાય છે. મનને ગ્લાની થઇ, ત્યારે દશરથજી બીજે ક્યાંય નથી ગયા, પોતાના જીવનરથ ને ચલાવીને, પોતાના ગ્લાનીગ્રસ્ત મનને લઈને તેઓ ગુરુના દ્વારે જાય છે. રાજદ્વાર આજે ગુરુદ્વારે જાય છે. ગુરુ જ એક માત્ર ઉપાય છે- બાપુએ કહ્યું કે- "હું શીખ નથી આપતો, ગુરુ પાસેથી જે શીખ્યો છું, એ પ્રસાદના રૂપમાં વહેંચું છું. દાદાજી કહેતા કે હાની લઈને ગોવિંદ પાસે જવું, ગ્લાની લઈને ગુરુ પાસે જવું. ગ્લાની એટલી ગોપનીય છે, કે અહીં તહીં ન ગવાય, કેવળ ગુરુ પાસે જ પ્રસ્તુત કરી શકાય.
હરિ કથા- સત્સંગ રામ સાધનથી નહીં, કેવળ કૃપાથી જ મળે છે नवमी तिथि मधुमास पुनीता। सुकल पच्छ अभिजित हरि प्रीता।। मध्य दिवस अति सीत न घामा। पावन काल लोक बिश्रामा।। આજે ચૈત્રનવરાત્ર નો અંતિમ દિવસ છે. આજ રામનવમી છે. મારી દ્રષ્ટિએ આ બ્રહ્માંડીય- વૈશ્વિક- દિવસે આજ ફરી એકવાર આપ સમક્ષ સંવાદ કરવા ઉપસ્થિત થયો છું. આજના શુભ દિવસથી દિવસની વિશ્વને ખૂબ ખૂબ વધાઈ. ઉત્તર કાંડમાં રામચરિતમાનસમાં કાગભુષંડીજી ગરુડ સમક્ષ પોતાની આત્મકથા, પોતાની આત્માનુભૂતિ વર્ણવે છે કે- 'મેં પરમાત્માના ઉદરમાં અનંત બ્રહ્માંડોનું દર્શન કર્યું. આ બધાં જ બ્રહ્માંડોમાં બધું ભિન્ન ભિન્ન જોયું. પણ. राम रूप दुसर नहीं देखा। રામ અદ્વિતીય છે. રામ પરમ સત્ય છે. જેમ આકાશમાં ચાંદ-સૂરજ, ગ્રહ-નક્ષત્ર લટકી રહ્યા છે, પોત પોતાની ઓળખ લઈને, પોતાની ગતિમાં ઘૂમી રહ્યા છે, કુદરતના નિયમો અનુસાર એ બધાં કર્મ કરે છે. પરંતુ આકાશ એક જ છે. ભગવાન રામ નિખિલ બ્રહ્માંડનો આત્મા કહું છું, કારણકે તે આકાશ છે. એમાં આપણે બધા છીએ. આપણે બધા ભિન્નભિન્ન છીએ, પણ તે તો એક જ છે. ઋષિનું આ ગૌરીશંકરિય દર્શન છે, ચિંતન છે, અનુભવ છે. - 'મેં કહ્યું, કે આકાશમાં બધું જ છે. પણ મારા ભાઈ - બહેનો! આકાશ પણ આ પરમાત્મામાંથી જ પ્રગટ થાય છે. રામ- પરમ તત્વ- આકાશને જન્મ આપે છે. एतस्मात्मानम् आकाशः संभूतः। आकाशात् वायुः। वायोर्ग्नि:। अग्नेराप:। अद्भ्य:पृथ्वी:। पृथव्या औषध:। વિજ્ઞાન કહે છે, એ જ ક્રમમાં આપણા ઋષિઓ યુગોથી કહેતા આવ્યા છે. પરમાત્મામાંથી આકાશ પ્રગટ થાય છે, આકાશથી વાયુ અને વાયુથી અગ્નિ પ્રગટે છે... એ બધું જ વૈજ્ઞાનિક છે. અગ્નિથી જળ પેદા થાય છે અને જળમાંથી પૃથ્વી પેદા થાય છે. પૃથ્વીમાંથી અન્ન પેદા થાય છે અને અન્નથી આપણા દેહ ઘડાય છે. એ દેહમાં જે વસી રહ્યા છે, એ રામ છે. એટલે હું કહું છું કે ભગવાન રામ નિખિલ બ્રહ્માંડનું પરમ તત્વ છે. આજે એના પ્રાગટ્યનો દિવસ છે. *આજની વિષમ પરિસ્થિતિમાં, આપણે આપણા ઘરમાં રહીને રામનવમી મનાવીએ. ક્યાંય ભીડ ન કરીએ.૨૧ દિવસનાં અનુષ્ઠાનનું ઈમાનદારી, પ્રમાણિકતા અને જવાબદારીથી પાલન કરીએ.* પૂજ્ય બાપુએ કહ્યું કે પરમાત્મામાંથી જ બધા પ્રગટ થાય છે અને પરમાત્મામાં જ બધા લીન થાય છે.એ પરમાત્મા રામનો આજે ત્રિભૂવનિય દિવસ છે. આજના દિવસે બધા જ તીર્થોમાં માનસિક રૂપમાં નિમજ્જન કરીને ભારત અને ભારતેતર દેશોમાં- જ્યાં ભગવાન રામ અથવા પરમતત્વની - અલગ અલગ ઉપાસના સ્થાનો પર, અલગ અલગ રીતે ઉપાસના થાય છે એ સહુને, તેમજ અધ્યાત્મ જગત અને ધર્મ જગતની ચેતનાઓને પ્રણામ કરીને આજના સંવાદ પ્રારંભ કરતાં બાપુએ કહ્યું કે सियराम मय सब जग जानी। करउं प्रनाम जोरी जुग पानी।। રામ કથા નિત્ય નૂતન છે. આ મારું શાબ્દિક નહીં, પણ હાર્દિકને નિવેદન છે. ગુરુકૃપાથી, શાસ્ત્ર કૃપાથી અને મારા સાધુ ક્રમ પ્રમાણે, મહારાજ દશરથ ધર્મધુરંધર હતા. અવધના ચક્રવર્તી સમ્રાટ હતા. કૌશલ્યાદિ એમની પ્રિય પ્રાણીઓ અને સૌના પવિત્ર આચરણ હતા. હરિપદ કમલમાં વિનીતભક્તિ કરનારો પરિવાર હતો. પણ મહારાજ દશરથજીને એક જ વાતની ગ્લાની હતી કે 'મારે એક પણ પુત્ર નથી. અને રઘુવંશ અહીં સમાપ્ત થઈ જશે, મારો કોઇ વારસ નહી રહે.' આ ગ્લાની, વેદના, પીડા, દર્દને પોતાના ગુરુ પાસે તે વ્યક્ત કરે છે. અને ગુરુ તેમને યજ્ઞની વિધા બતાવે છે. સ્નેહ અને ભક્તિથી યજ્ઞમાં આહુતિઓ અપાય છે. આખરે યજ્ઞફળ રૂપે મળેલો પ્રસાદ વહેંચવાથી રાણીઓ સગર્ભા થાય છે.
આજની કથા- એક જહાજ હતું. એનો માલિક જ એનો સંચાલક હતો. એ બધાને પ્રવાસમાં લઇ જાય અને કમાય પણ ખરો. તે પ્રામાણિક હતો. એકવાર સો-દોઢસો યુવક-યુવતીઓ, કોઈ ટાપુ પર રજાના દિવસોમાં ઉત્સવ મનાવવા જાય છે. જહાજનો માલિક - કપ્તાન- તે વખતે આંખો બંધ કરી અને ભીતરથી સ્તુતિ કરે છે- પ્રાર્થના કરે છે. એ વખતે શિક્ષિત એવા યુવાન યુવતીઓ તેની મજાક કરે છે. મેણાં મારે છે. પણ એ વ્યક્તિ પોતાની પ્રાર્થના છોડતો નથી. ૧૫ મિનિટ પછી એની પ્રાર્થના પૂરી થાય છે. થોડી વાર પછી સમંદરમાં તોફાન ઊઠે છે. એવી લહેરો ઉઠે છે કે જહાજ હમણાં જ ડૂબી જશે એવું લાગે છે. કપ્તાન બહુ જ ગંભીરતાથી અને પોતાની કુશળતાથી જહાજ ચલાવી રહ્યો છે. બધાજ યુવક-યુવતીઓ ચીસાચીસ કરે છે. થોડા સમય પહેલાં હંસી- મજાક કરનારા સહુ, અત્યારે પ્રાર્થનારત થઈ ગયા છે. તેઓ કપ્તાનને કહે છે કે 'તમને આવી સ્થિતિમાં કંઇ થતું નથી? તમે પણ અમારી સાથે પ્રાર્થના કરો.' કપ્તાન પોતાના જહાજ ચલાવવાના કાર્યમાં મગ્ન છે. યુવક યુવતીઓ એને બહુ કહે છે, ત્યારે એ જવાબ આપે છે કે પ્રાર્થના તો એણે પહેલાં કરી લીધી. હવે પ્રતીક્ષા કરો. જ્યારે સારો સમય હોય, ત્યારે પ્રાર્થના કરવી જોઈએ. અને વિષમ સમયમાં પોતાની જવાબદારી નિભાવવી જોઈએ. ' દુઃખમેં સુમિરન સબ કરે,સુખમેં કરે ન કોઈ જો સુખમેં સુમિરન કરે, તો દુઃખ કાહે હોય!' અંતે એ જહાજ સહી સલામત કિનારા પર લાંગરે છે. સહુ બચી જાય છે. આપણે પણ દુનિયાના આ સુંદર જહાજને કોઈ સાહિલ મળી જાય એ માટે જવાબદારી પૂર્વક આગળ વધીએ. ઘણી વખત જીવવું, એ જ કસોટી થઈ જાય છે! क्युं हमें मौत के पेगाम दिये जाते है। यह सजा कम है कि जिये जाते है।। આવો, આપણે પ્રાર્થના કરીએ અને પ્રતિક્ષા કરીએ! કાલે રામનવમી છે-પરમ તત્વના પ્રાગટ્યનો દિવસ છે. દેશવાસીઓ અને દુનિયાને- સહુને- પરમ વિશ્રામ દેનારા પરમ તત્વના પ્રાગટ્ય દિવસની વધાઈ પાઠવીને બાપુએ આજનાં કથા- સત્સંગને વિરામ આપ્યો. 🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
પૂજ્ય બાપુએ કહ્યું કે -' આજે આખો દેશ અને દુનિયા આ હાહાકાર વેઠી રહ્યા છે, ત્યારે આપણે વિચારોથી સહુ સાથે જોડાઇને, પોતપોતાની આસ્થા અનુસાર, કોઈ પરમને પોકારી રહ્યા છીએ. આ એવું સંકટ છે, જેનાથી *ડરવાની જરૂર નથી, પરમતત્વ અંતતોગત્વા શુભ જ કરશે. પણ સાવધાની રાખવી આવશ્યક છે.* બહુ તર્ક-વિતર્કમાં આપણે ન જઈએ. એ વખતે પણ બ્રહ્મા, મનુષ્યો અને દેવોમાં વિચારભેદ થાય છે, ત્યારે પિતામહ બ્રહ્માએ શિવને પૂછ્યું છે કે 'આપનો શું અભિપ્રાય છે?' તે વખતે શિવજી કહે છે કે-' મને ચિંતા ય થાય છે અને હસવું પણ આવે છે. ધરતી પરની આફતની ચિંતા છે અને મનુષ્યના મતમતાંતર પર મને હસવું આવે છે!' આજે સ્થાનાંતર, દેશાંતર, ભાષાંતર, રૂપાંતર, વસનાંતરની કોઈ જરૂર નથી, કેવળ ભાવાંતરની જરૂર છે.' શિવજી કહે છે કે - हरि व्यापक सर्वत्र समाना। प्रेम ते प्रकट होहि मैं जाना।। પરમાત્મા એટલે કોઈ શુભત્વ. *પરમ તત્વનાં - શુભત્વનાં- પ્રાગટ્ય માટે પ્રેમ બહુ જરૂરી છે.* सहनाववतु सहनौभुनक्तु -આપણે સૌ સાથે મળીને ગાઈએ, પ્રાર્થના કરીએ. પરમાત્માની પ્રાપ્તિ માટે આપણે ક્યાંય - એક કદમ પણ- જવાનું જરૂરી નથી. જ્યાં છીએ, ત્યાં જ થંભી જવાનું છે. શિવજી પાર્વતીજીને કહે છે કે એ વખતે - मोर बचन सब के मन भावा। साधु साधु कही आप बखाना।। પ્રાર્થનામાં બંધારણ હોય છે. તે મીટરમાં ચાલે છે. એનું નોટેશન થાય, કમ્પોઝીશન થાય... પોકારમાં કોઇ કમ્પોઝિશન કે નોટેશનની જરૂર નથી. સૌનું પોત પોતાનું ભીતરી કમ્પોઝિશન હોય છે. પક્ષી પોતાના ટહુકાથી, નદી પોતાના કલકલ નાદથી અને વાયુ પોતાની રીતે એક પોકાર કરે છે. અને આખરે બધા સાથે મળી અને સ્તુતિ કરે છે- પ્રાર્થના કરે છે. जय जय सुरनायक जन सुखदायक प्रनतपाल भगवंता। गो द्विज हितकारी जय असुरारी सिंधु सुता प्रिय कंता।। पालन सुर धरनी अद्भुत करनी मरम न जानइ कोई। जो सहज कृपाला दीनदयाला करउ अनुग्रह सोई।। जय जय अबिनासी सब घट वासी व्यापक परमानंदा। अबिगत गोतितं चरित पुनीतं मायारहित मुकुंदा।। जेहि लागि बिरागी अति अनुरागी बिगत मोह मुनिबृंदा।। निसि बासर ध्यावहिं गुनगनगावहिं जयति सच्चिदानंदा ।। जेहिं सृष्टि उपाई त्रिबिध बनाई संग सहाय न दूजा। सो करउ अघारी चिंत हमारी जानिअ भक्ति न पूजा।। जो भव भय भंजन मुनि मन रंजन गंजन बिपति बरुथा। मन बच क्रम बानी छाड़ि सयानी सरन सकल सुरजूथा।। सारद श्रुति सेषा रिषय असेषा जा कहूं कोई नहीं जाना। जेहि दीन पियारे बेद पुकारे द्रवहु सो श्रीभगवाना।। भव बारिधि मंदर सब बिधि सुंदर गुन मंदिर सुखपूंजा। मुनि सिद्ध सकल सुर परम भयातुर नमत नाथ पद कंजा।। હે પરમ પિતા! જ્યારે આપે સૃષ્ટિ નિર્મિત કરી, ત્યારે આપને કોઈની સહાયની જરૂર નથી પડી. હે પ્રભુ! તમે આજે અમારી પ્રાર્થના સાંભળો! યદ્યપિ અમારામાં કોઈ પૂજા નથી અમારી એવી કોઈ સાધના નથી. છતાં અમે આપની શરણમાં આવ્યા છીએ. પરમાત્મા કહે છે કે- 'એકવાર કોઈ મને પોકાર કરીને મારાં શરણમાં આવી જાય, તો હું એને અભય કરી દઉં છું.' ભગવાનના ભક્તોની ચાર શ્રેણી છે- એમાંની એક છે 'આર્ત.' સહુ જ્યારે આર્તનાદ કરે છે, ત્યારે આકાશવાણી થાય છે. અને પરમાત્મા કહે છે કે- 'ધૈર્ય ધારણ કરો. હું આવીશ. મારા અંશોને સાથે લઈને આવીશ.'- સૌ ને આશ્વાસન આપે છે. બાપુએ કાગ બાપુને યાદ કરતાં ગાયું- ' મંથનની ગોળીને તળિયે ઝેર હશે તો નીકળશે કાં જગ સળગીને ભસ્મ થશે કાં કોઈ જટાધર જાગી જશે.
*હરિ કથા સત્સંગ* શક્તિ-આરાધના, રામચરિતમાનસની આરાધના અને રાષ્ટ્રીય આરાધનાના આ દિવસોમાં ભગવાન વેદની દિવ્યવાણી- 'संगच्छध्वम् संवदध्वम्....' મુજબ આજે આઠમા દિવસે, આપ સૌ સાથે સંવાદ કરવા હું ઉપસ્થિત થયો છું. ગોસ્વામીજીએ રામચરિત્માનસ અને પોતાના અન્ય ગ્રંથોમાં, તેમ જ ભારતીય વૈદિક વાઙમયમાં જે જે ઋષિમુનિઓ એ પોતાના વિશુદ્ધ અંત:કરણથી રાવણની જે પરિભાષા કરી છે, એનું લિસ્ટ બહુ મોટું છે. રાવણ દુનિયામાં એક અકાળ છે. બીજું, 'मोह दशमौलि....' રાવણ સાક્ષાત્ મોહ છે, અંધારું છે, ભ્રમ છે, ફરેબ છે. અને *આજે હું આપને કહેવા માગું છું કે રાવણ વિશ્વનો મહા રોગ છે.* આજ દેશ અને દુનિયા પર એક મહામારીએ હાહાકાર મચાવ્યો છે, ત્યારે એ યુગનું સ્મરણ થવું સ્વાભાવિક છે. રામ જન્મ પહેલાંનો એ સમય હતો- ત્રેતાયુગ. જેમાં રાવણ વરદાન મેળવીને બહુ બલીષ્ઠ થયો. પછી એણે જે હાહાકાર મચાવ્યો, એનું માનસમાં વિશદ્ વર્ણન છે. ગોસ્વામીજી લખે છે - अतिशय देख धर्म के हानी। परम सभीत धरा अकुलानी।। ધર્મની અત્યંત હાની થતી જોઈને ધરતી ગ્લાની અનુભવે છે,ભયભીત થઈ જાય છે. ધરતી ગાયનું રૂપ લે છે અને બહુ જ આક્રંદ કરે છે. પોકાર કરવા લાગે છે. 'આ મહારોગ ને કારણે, મારાં પર વસતાં સહુ જડ-ચેતનનું પરિપાલન હવે હું કેમ કરી શકીશ?' એની ધરતી ને ચિંતા છે. તેથી ધરતી સમાજના ચિંતનશીલ, મનનશીલો, વિવેકશીલો, કર્મશીલો ધર્મશીલો.... પાસે જઈને કહે છે કે- "રાવણ રૂપી મહા રોગથી બચવાનો ઉપાય મને બતાવો. આપે જે કહ્યું છે તે કાલાંતરે ગ્રંથસ્થ તો થયું છે, પણ આજે જે હાહાકાર મચ્યો છે, તેનાથી બચવાનો ઉપાય શું છે?" ઋષિ- મુનિઓ કહે છે કે - "આ પ્રકોપ - આ ત્રાસદેયી ઘટના ઘટના એવી પ્રબળ બની ગઇ છે કે અમારું ચિંતન-મનન પણ અટકી ગયું છે, નિદિધ્યાસન તો દૂરની વાત છે!! અમે અસહાય છીએ." રડતી પૃથ્વી દેવતાઓ - પૂણ્યશીલો- પાસે જાય છે. - સર્વ સામાન્ય સમાજથી, પોતાના સુકૃતને લીધે ઉપર ઉઠેલો સમાજ એટલે દેવસમાજ.- તેમની પાસે જઇને પૃથ્વી પોતાની વેદના પ્રસ્તુત કરે છે. દેવતાઓ કહે છે કે- " આ અમારા હાથની પણ વાત નથી. જ્યારે રાવણ ગદા લઈને આવે છે, અને માત્ર પોતાના હાથમાં જ રાખીને ગદા ગુમાવે છે, ત્યાં તમે ભાગીને પર્વતની ગુફાઓમાં છુપાઈ જઈએ છીએ!" પૂજ્ય બાપુએ કહ્યું કે આજે એક એવો જ મહારોગ ગદા ઘુમાવે છે.એનાં સંક્રમણથી બચવા માટે ભલભલા પોતાના હાથ ઉંચા કરીને ગુફામાં બેસી ગયા છે. કોઈ વિશેષ અનર્થ ન થઇ જાય, એટલે સહુએ લાચાર થઇ અને પોતપોતાની ગુફામાં જઈને બેસી જવું પડ્યું છે. આખરે ધરતી, માનવીઓ, ઋષિમુનિઓ અને દેવતાઓએ સૃષ્ટિકર્તા પાસે જવા સિવાય કોઈ ઉપાય રહ્યો નહીં. એટલે સર્જનહાર એવા બ્રહ્માના લોકમાં ધરતી જાય છે. सुर मुनि गंधर्बा मिलि करि सर्वा गे बिरंचि के लोका। संग गोतनुधारी भूमि बिचारी परम बिकल भय सोका।। કૈલાશ પતિ ભગવાન મહાદેવ કૈલાસનાં વટવૃક્ષ નીચે બેસીને પાર્વતીજીને આ પ્રસંગ સંભળાવે છે. અને કહે છે કે આ ઘટના બની, એ વખતે પોતે પણ ત્યાં હાજર હતા. અને એ વખતે- ब्रह्मा सब जाना मन अनुमाना मोरे कछू न बसाई। जा करि तैं दासी सो अबिनासी हमरेउ तोर सहाई।। બ્રહ્મા બધું જાણે કહે છે કે 'મેં રાવણને મંદિરમાં અજવાળું પ્રકટાવવા માટે ચિનગારી આપી હતી. પણ રાવણે એનો દુરુપયોગ કર્યો અને આખા મંદિરને આગ લગાવી દીધી. હવે તો આપણા સહુની ઉપર જે પરમ સત્તા વિરાજમાન છે,એને જ આપણે સૌ સાથે મળી અને પોકારીએ.'
Copyright © 2024, Matrubharti Technologies Pvt. Ltd. All Rights Reserved.
Please enable javascript on your browser
