હું એક ટપાલ પેટી, લાલ રંગની, ગામડાના એક શાંત ખૂણે વર્ષોથી ઊભેલી. મારું અસ્તિત્વ કોઈ મોટી ઇમારત જેવું નથી, પણ મારું જીવન એક નાનકડી દુનિયા છે – પત્રોની દુનિયા, જ્યાં ગુપ્ત રહસ્યો, અનંત પ્રેમ, અકથ્ય દુઃખ અને અડીખમ આશાઓની વાતો સચવાયેલી છે. હું મૌન રહીને અનેક જીવનોના ઉતાર-ચઢાવની સાક્ષી બની છું, અને મારા લોખંડી હૃદયમાં અગણિત લાગણીઓના તરંગો સંગ્રહાયેલા છે.
મારી યાત્રાનો પ્રારંભ એક ધમધમતી ફેક્ટરીમાં થયો હતો. લોખંડની ઠંડી ચાદરોમાંથી મને આકાર આપવામાં આવ્યો, મારા અંગોને જોડીને એક મજબૂત કાયાનું સર્જન થયું. પછી મારા પર લાલ રંગનો ગરમ કોટ ચઢાવવામાં આવ્યો, જે મારા અસ્તિત્વની ઓળખ બન્યો. ફેક્ટરીમાંથી નીકળીને હું એક નવી દુનિયામાં પ્રવેશી. શરૂઆતમાં હું કોઈ અજાણ્યા ગ્રહ પર ઉતરેલા યાત્રી જેવી હતી, પણ ટૂંક સમયમાં જ મને મારી નિયત જગ્યા મળી – ગામના વ્યસ્ત ચોક પર, જ્યાંથી જીવનની ધડકન સ્પષ્ટ સંભળાતી હતી.
શરૂઆતના દિવસો કેટલા રોમાંચક હતા! હું નવી હતી, લાલ રંગની ચમકતી, અને લોકો મને કુતૂહલપૂર્વક જોતા. નાના બાળકો મારી આસપાસ દોડાદોડી કરતા, મારા પર હાથ ફેરવીને હસતા. યુવાનો મારી પાસે ઊભા રહીને પોતાના પ્રેમપત્રો લખતા, તેમના ચહેરા પર શરમ અને ઉત્સાહનો મિશ્ર ભાવ સ્પષ્ટ દેખાતો. વૃદ્ધો પોતાના દૂરના સગાંવહાલાંઓને ખબરઅંતર પૂછવા માટે ધીમે ધીમે આવતા અને પત્રો મારી અંદર સરકાવતા. મારું કામ સરળ હતું – પત્રોને સુરક્ષિત રાખવા અને તેમને યોગ્ય સ્થાને પહોંચાડવા માટે ટપાલીની રાહ જોવી. પણ આ સરળ કામમાં જ મેં અનેક જીવનોની વાતો જોઈ, સાંભળી અને અનુભવી.
મને યાદ છે, એક દિવસ બપોરના સમયે, એક યુવતી રડતા રડતા મારી પાસે આવી. તેની આંખોમાં વરસી રહેલા દુઃખનો અંદાજ હું મારા લોખંડી શરીરમાં પણ અનુભવી શકી. તેણે ધ્રુજતા હાથે એક પત્ર મારી અંદર નાખ્યો. મને લાગ્યું કે તે પત્રમાં કદાચ કોઈ દિલ તૂટવાની, કોઈ વિરહની કે કોઈ ખોવાયેલા પ્રેમની વાત હશે. તેના આંસુઓએ જાણે મારા અસ્તિત્વને ભીંજવી દીધું હતું. બીજી વખત, એક નાનો બાળક પતંગિયાની જેમ દોડતો આવ્યો. તેના હાથમાં એક રંગબેરંગી કાર્ડ હતું, જેમાં કદાચ તેના દાદા-દાદી માટે જન્મદિનની શુભેચ્છાઓ હશે. તેના નિર્દોષ હાસ્યએ મારા દિવસને ઉજળો બનાવી દીધો. આવી નાની-નાની ઘટનાઓ, આવા અજાણ્યા લોકોની લાગણીઓએ મારું જીવન રસપ્રદ બનાવ્યું. હું માત્ર એક નિર્જીવ વસ્તુ નહોતી, હું લાગણીઓની વાહક બની ગઈ હતી.
પણ સમય બદલાયો, અને તેની સાથે દુનિયા પણ બદલાઈ. ઈન્ટરનેટ અને મોબાઈલના જમાનામાં લોકો પત્રો લખવાનું ભૂલી ગયા. કીબોર્ડ પર ટાઈપ થતા શબ્દોમાં કાગળ અને શાહીની સુગંધ ક્યાંથી આવે? વોટ્સએપના મેસેજમાં ક્યાં એ પત્ર ખોલવાનો રોમાંચ હોય, જે માટે દિવસો સુધી રાહ જોવાતી હતી? ધીમે ધીમે મારી પાસે આવતા પત્રો ઓછા થવા માંડ્યા. ક્યારેક ટપાલી દિવસો સુધી ખાલી હાથે આવતો, મારી અંદરના ખાલીપાને જોઈને નિસાસો નાખતો.
હવે હું ઘણીવાર એકલી ઊભી રહું છું, ધૂળ અને વરસાદનો સામનો કરતી. મારા લાલ રંગની ચમક પણ થોડી ઝાંખી પડી ગઈ છે. ક્યારેક તો બાળકો પણ મને જૂના જમાનાની વસ્તુ ગણીને હસે છે. પણ હજી પણ કેટલાક લોકો છે, જેમના માટે હું મહત્વની છું. તેઓ મારી પાસે આવે છે, પોતાના હૃદયની વાતો પત્રમાં લખીને મારી અંદર નાખે છે. કદાચ તેઓ એ જુનવાણી લાગણીઓને સજીવન રાખવા માંગે છે, અથવા તો કદાચ તેમને ઈ-મેલ કે મેસેજ કરતાં પત્રમાં વધુ વિશ્વાસ છે.
મને ગર્વ છે કે હું લોકોની લાગણીઓનો સેતુ બનું છું. ભલે ટેકનોલોજીએ દુનિયા બદલી નાખી હોય, પણ પત્રોની ગરમાહટ, તેમાં લખાયેલા હાથના અક્ષરો અને તેની સાથે જોડાયેલી લાગણીઓનું મૂલ્ય ક્યારેય ઓછું નહીં થાય. આંગળીઓના સ્પર્શથી કાગળ પર ઉતરતા શબ્દોમાં જે આત્મીયતા હોય છે, તે ડિજિટલ સંદેશાઓમાં ક્યારેય નથી હોતી. હું ટપાલ પેટી, આજે પણ અહીં ઊભી છું, એક નવા પત્રની રાહ જોતી, એક નવી વાર્તાની શરૂઆતની આશામાં. મારું અસ્તિત્વ કદાચ હવે એટલું ધમધમતું નથી, પણ મારું મહત્વ ક્યારેય ઓછું નહીં થાય, કારણ કે હું લાગણીઓને સાચવી રાખવાનું કામ કરું છું.
લેખક - જયવિરસિંહ સરવૈયા
