નિર્ભય હૃદય અને નિશબ્દ વચન — દેશ પહેલા, પોતે પછી
લંડન – મધરાત પછીનો સમય.
શિવ મહેતા પોતાના દિવાનખંડ ની ખુરશી પર એકલો બેઠો હતો.
મેઝ પર હજુ સુધી ચા ઠંડી થઈ ગઈ હતી.
ફોનના સ્ક્રીન પર “જય – Connected” લખેલું હવે “Call Ended” બની ગયું હતું.
તેની આંખોમાં ગર્વ અને ચિંતા બન્ને ઝબકી રહી હતી.
તે જાણતો હતો કે હવે વાત માત્ર બિઝનેસ કે ફાર્મા ઈન્ડસ્ટ્રીની નહોતી —
હવે વાત હતી રાષ્ટ્રની સુરક્ષાની.
શિવે એક નિર્ણય લીધો.
તેણે પોતાના વિશ્વાસુ અને પોતાની પ્રથમ પ્રિયતમા ના પુત્ર હર્ષિત ગાંધી —નો નંબર ડાયલ કર્યો.
ફોનની બીજી બાજુથી અવાજ આવ્યો —
“હા સર, આટલી રાતે? બધું ઠીક છે?”
શિવ (ધીમો પરંતુ ગંભીર અવાજ):
“હર્ષિત, તુરંત મારા ઘરે આવી શકે તેમ હોય તો આવી જા. એક એવી વાત છે જે ફક્ત તું અને હું સમજી શકીએ.”
હર્ષિત: “હમણાં જ આવી જાઉં, સર.”
________________________________________
અડધા કલાકમાં હર્ષિત મહેતાના ઘરે પહોંચી ગયો.
મધરાતનો અંધકાર હજી પણ ખિડકીઓમાંથી ઝાંખો પ્રકાશ આપી રહ્યો હતો.
શિવ મેઝ પાસે ઊભા હતા, હાથમાં વિજય કપૂરનો ડોઝિયર.
હર્ષિત (થોડા આશ્ચર્યથી):
“સર, શું થયું છે? તમે કોઈ ભારે તણાવમાં છો તેમ દેખાય છે.”
શિવ (ધીમે પરંતુ નિર્ધારપૂર્વક):
“હર્ષિત, આજે રાત્રે મારી વાત વિજય કપૂર — ભારતના રો ચીફ સાથે થઈ હતી.
તેમણે મને એવી માહિતી આપી છે કે હવે સમય ખાલી ચર્ચાનો નથી, પણ પગલાં લેવાનો છે.”
હર્ષિત:
“રો ચીફ? એટલે વાત કેટલી ગંભીર છે એ તો હવે સમજાઈ ગયું.
પણ વિષય શું છે, સર?”
શિવ ખુરશીમાં બેસી ગયા અને એક ફાઈલ તેની સામે ખોલી.
એમાં નકશા, ફોટા અને ગુપ્ત રિપોર્ટ્સ હતા.
શિવ:
“હર્ષિત, સિકયાંગમાં આપણાં યુનિટ ની બાજુ માં જ એક બંધ જેવુ યુનિટ છે તેમાં રો એ આપેલ માહિતી પ્રમાણે એક લેબોરેટરી ચાલી રહી છે તે હજી માત્ર સંશોધન કેન્દ્ર નથી પણ એ એક બાયોલોજિકલ વેપન યુનિટ છે.
તેના નીચે સાત માળનું અંડરગ્રાઉન્ડ વિભાગ છે જ્યાં ‘V-X73’ નામનો વાયરસ પર પરીક્ષણ ચાલી રહ્યું છે. આ વાયરસ એટલો ઘાતક છે કે થોડી માત્રામાં માનવ શરીરમાં પ્રવેશતા ૨૪ કલાકમાં વ્યક્તિનું મોત થાય છે, અને એની અસરથી આસપાસના લોકોમાં ચેપ ફેલાય છે એવો ચેઇન રિએક્શન શરૂ થાય છે કે અટકાવવો અશક્ય બની જાય.”
હર્ષિત થોડીવાર માટે સ્તબ્ધ થઈ ગયો.
તેના ચહેરા પર ચિંતા અને ઉત્કંઠા બંને દેખાયા.
હર્ષિત:
“ભગવાન… એટલે એ લોકો એ સ્તર સુધી પહોંચી ગયા છે?
પણ આપણું ફાર્મા યુનિટ તો એ લેબની બાજુમાં જ છે, સર!”
શિવ:
“હા, એ જ સૌથી મોટું જોખમ છે.
જો એ વાયરસ કોઈ રીતે ફેલાયો,
તો પહેલાં અમારી ફેક્ટરી અને પછી આખું શહેર જોખમમાં આવશે.
અને એ માટે જ વિજય કપૂરે મને કહ્યું છે
કે આપણા કેટલાક વિશ્વાસપાત્ર લોકો ભારત મોકલવા પડશે જેથી તેમનો જીવ બચાવી શકાય અને સાથે સાથે તેમના અમુક લોકો ને ત્યાં મોકલી આપી એ જેથી રો એ વિસ્તારની અંદર શું ચાલી રહ્યું છે તે જાણી શકે.”
હર્ષિત ધ્યાનથી સાંભળતો રહ્યો.
શિવ આગળ બોલ્યા —
શિવ:
“મેં જયને પણ કહ્યું હતું કે લંડન આવી જા, પણ તેણે ત્યાંજ જ રહેવાનું નક્કી કર્યું છે.
હવે વિજય કપૂરે સૂચવ્યું છે
કે તારો મિત્ર એથિકલ હેકર નયન ચીનના સિસ્ટમમાં ઘુસીને માહિતી મેળવવા સક્ષમ છે . પણ હર્ષિત… આ કામ જીવનું જોખમ છે. હું નથી ઈચ્છતો કે તું અને તારો મિત્ર નયન પોતાને ખતરામાં મૂકે.”
થોડી ક્ષણ માટે રૂમમાં શાંતિ છવાઈ ગઈ.
હર્ષિત ખુરશીમાંથી ધીમે ઊભો થયો.
તેની આંખોમાં એક અડગ ચમક હતી.
હર્ષિત (દૃઢ અવાજમાં):
“સર, જો દેશના હિત માટે મારી ફરજ પડે, તો હું પાછો ન હટું. આ પરિસ્થિતિમાં મારી અને નયનની હાજરી જરૂરી છે.
ચીનની સિકયાંગ લેબની ફાયરવોલ સિસ્ટમ બહુ જ કોમ્પ્લેક્સ છે
કોઈ સામાન્ય હેકર તેને તોડી શકશે નહીં.
પણ અમે એનું નેટવર્ક થોડા દિવસ થી અભ્યાસ કર્યો છે .
જો અમને અંદરથી એક લિંક મળી જાય,
તો અમે તેમના સર્વર સુધી પહોંચી શકીએ.”
શિવ (ચિંતા સાથે):
“હર્ષિત, તું જાણે છે ને એ કેટલી જોખમી બાબત છે?
એક ભૂલ અને તું ક્યારેય પરત નહીં આવી શકે.
હર્ષિત (શાંત પણ નિર્ધારપૂર્વક):
“સર, જોખમ વિના રાષ્ટ્રરક્ષા શક્ય નથી.
અને મારા જીવન ના ભોગે જો લાખો લોકો ના જીવ બચી જાય તો મારા જીવન નું મૂલ્ય તેમની સામે કઈ નથી.
મને ખબર છે કે આપણે ફક્ત કંપની નથી,
પણ દેશ માટેની જવાબદારી ધરાવતી એક સત્તા છીએ.
અને જો આ ક્ષણે હું પાછળ હટું,
તો પછી જીવતા જીવ હું ખુદને માફ નહીં કરી શકું.”
શિવે તેની આંખોમાં જોયું —
તે ચહેરો હવે કર્મ અને સમર્પણનો પ્રતિબિંબ બની ગયો હતો.
શિવ (ધીમેથી):
“હર્ષિત… તું મને મારા યુવાનીના દિવસોની યાદ અપાવે છે.
પણ તારા પરિવાર વિશે વિચાર.”
હર્ષિત (હળવું સ્મિત આપે છે):
“સર, મારા પરિવાર માં તો કોઈ નથી અને મને પરિવાર નો પહેલો અહેસાસ તો આપના ઘરે પહેલી વાર થયો. સુલેખા આંટી માં મને પોતાની માતા ના દર્શન થયા અને વિશાખા જેવી દોસ્ત મળી, અને આ વખતે હું પરિવારથી દૂર નથી થવાનો પણ આ બધા ના અંતે હું એક અનાથ એક સુંદર પરિવાર મેળવી રહ્યો હોઈશ. અને અંકલ ચિંતા ના કરો હું અને નયન સાથે જઈશું, પરંતુ આપણા બધાં પગલાં રો સાથે સંકલિત રહેશે.
આ ફક્ત ફરજ નથી,
આ માતૃભૂમિ નું કર્જ છે.”
શિવ થોડો ભાવુક થઈ ગયો.
તે ઊભો થયો, હર્ષિતના ખભા પર હાથ રાખ્યો
.
શિવ:
“તું જે કહી રહ્યો છે એ રાષ્ટ્રપ્રેમ છે, હર્ષિત. પણ હું ઈચ્છું છું કે તું એ કાર્ય બુદ્ધિપૂર્વક કરે, ભાવના થી નહીં.
તને વિજય કપૂર સાથે સીધો સંપર્ક આપું છું.
તે તને માર્ગદર્શન આપશે કે કઈ રીતે સિસ્ટમમાં પ્રવેશ મેળવવો.”
હર્ષિત માથું નમાવીને બોલ્યો —
“મને સંપૂર્ણ વિશ્વાસ છે, સર.
જ્યારે સમય આવશે, હું અને નયન તૈયાર રહીશું.”
શિવ ધીમેથી મેઝ પરથી એક ફાઈલ ઉપાડી અને હર્ષિતને આપી.
“આમાં વિજય કપૂરનો કોડેડ નંબર છે.
કોઈ ત્રીજો વ્યક્તિ જાણતો નથી.
આ ઉપરાંત આ પેન્ડ્રાઇવમાં સિકયાંગ યુનિટની બહારના CCTV સર્વર્સનો બેકઅપ છે તે તને પ્રવેશ માટે મદદ કરશે.”
હર્ષિતે ફાઈલ હાથમાં લીધી અને આંખોમાં તેજ આવી ગયું.
હર્ષિત (આવેશભર્યા અવાજમાં):
“સર, હું વચન આપું છું —
આ વખતે અમે ફક્ત માહિતી જ નહીં,
પણ દેશને બચાવવા નો માર્ગ લઈને પાછા આવશું.
જો મારી જાન પણ જાય,
તો પણ એ શહીદી ગણાશે, ગુમાવટ નહીં.”
રૂમમાં ફરી એક વાર મૌન છવાયું.
બહાર વરસાદ શરૂ થયો હતો — વિંડોની કાચ પર ટીપાં ટકરાતા હતા,
જાણે સમય પોતે પણ શ્વાસ રોકીને આ વચન સાંભળી રહ્યો હોય.
શિવ ધીમે બોલ્યા —
“હર્ષિત, યાદ રાખજે —
આ મિશન ફક્ત એક યુદ્ધ નથી,
આ માનવતાની રક્ષા માટેનો અંતિમ પ્રયાસ છે.
ભગવાન તારી સાથે છે.”
હર્ષિત માથું નમાવી બહાર નીકળી ગયો.
લંડનની ઠંડી રાતમાં એનો શ્વાસ પણ ધગધગતો લાગતો હતો.
તેના મનમાં એક જ અવાજ ગુંજતો રહ્યો —
“માતૃભૂમિનું કર્જ… એ ફક્ત ચૂકવાય છે, ગણાતું નથી.”
અને તે રાત્રે,
એક સામાન્ય માણસ “હર્ષિત ગાંધી”
દેશના ઈતિહાસમાં પોતાનું નામ લખવા જઈ રહ્યો હતો
નિશબ્દ પણ અડગ,
ભય વચ્ચે પણ વિશ્વાસ સાથે.
-*-*-*-*
આજે આઈએસઆઈ એ એક તાકીદ ની મીટિંગ બોલાવી હતી જેમાં આઈએસઆઈ ના ચીફ બશીરખાન , ઇનાયત ખાન, આઈએસઆઈ ના બધા ટોપ લેવલ ના ઓફિસર તેમજ આતંકી સરગના મોહમ્મદ કુરેશી, કાસીમ શેખ, પાકિસ્તાન સ્થિત ભારતીય સ્મગલર હનીફ પણ સામેલ થયા હતા.
હોલના મધ્યમાં એક ગોળ મેજ હતો; પરસે પાધરેલ નકશા બંધાયેલાં ફાઈલફોલ્ડરોની અનમોલ કિલબાઈઓ જેવી ચમકી રહી હતી . બશીર ખાન ઊભા થયા — એમની આંખોમાં એક અદૃશ્ય ઠણેપો દેખાયો.
બશીર ખાન (ઘેરો અવાજ):
“ભાઈઓ, આપણે હવે તે થંભાવવાનું છે જેના માટે તૈયારીઓ વર્ષોથી ચાલતી જ રહી હતી. હમણાં મળેલા તથ્યો પ્રમાણે, અમારા સાથીઓએ જે સમર્પિત ઘરેણું મેળવી લીધું છે અને બીજી તરફ ચીનની બાયોલોજિકલ પરિક્ષણની સફળતા — એ બંને આપણને એક એવી તક આપે છે જે રાજકીય નિયમોથી પર છે. સવાલ છે કે હવે આ તકનો બીજો અર્થ કયો લેશો?”
સામે બેઠેલા ઇનાયત ખાન બ્રશ્કાગ લાગ્યા — તેમની મૌનતામાં ઘણો વિચાર છુપાયો હતો. કોષ્ટકની ટૂંકી નિશ્ચિત નોંધ પછી કાસીમ શેખ આગળ વધ્યા — એમના હોઠ પર ઘમંડ નહોતો, પરંતુ અવાજમાં કઠોરતા હતી.
કાસીમ શેખ:
“અમે હંમેશા વાત ત્યાં સુધી લઈ જીએ છીએ જ્યાં પરિણામ મળે. ‘પરિણામ’ એટલે કે શત્રુ દુર્બળ પડે. હાલની સ્થિતિમાં બધા તથ્યો સાથમાં છે એક સક્રિય તત્વ જે વ્યાપક ભય અને ગભરાટ ફેલાવી શકે, અને બીજી જોડી જે કાયદાકીય અને સમુદાયિક બંધારો વચ્ચે ભેદ ઉપજાવે.”
મોહમ્મદ કુરેશી, જેને બહૂતા કાળા વિચારો અને કડક નિર્ણય માટે ઓળખવામાં આવતું, પોતાના હાથમાં એક કપ કાફી ધીમેથી ફેરવતો રહ્યો. હનીફ, તે સ્મગલર, જે યાતાલોગિસ્ટ અને ચલણ માટે ઓળખાયો હોતો, એ એક નમ્ર સ્મિત સાથે કુછ કહ્યુ.
હનીફ:
“અમે આગળની લોજિસ્ટીક જાણીએ છીએ — મારી પાસે તે રૂટ અને કનેક્શન છે જેનો ઉપયોગ મસમોટા માલ-પરિવહન માટે થાય છે. જો આપણા બંને હેતુનો સમય બેઠો હોય, તો માર્ગની વ્યવસ્થા કરવી સરળ રહેશે. પરંતુ પગલું એકદમ વિચારવુ પડશે — અચાનક અને સચેત.”
બશીર ખાનની આંખોમાં હવે એક નાનું ગડબડતો પ્રકાશ ઝળહળ્યું. તેઓ જાણતા હતા કે સ્ટેજ પર ટ્રાઇઅન્જલ એકસાથે છે: નેતા, લોજિસ્ટિક અને ચલાવનાર. તેઓએ ધીમેથી કફિનો ગ્લાસ મુક્યો અને બોલ્યા:
બશીર:
“અમે કોઈ પક્ષપાતના હેતુ માટે નહીં બેઠા. અમે એક વ્યૂહ રચના જોઈ રહ્યા છીએ — જ્યાં આપણા રાષ્ટ્રપ્રતિષ્ઠા અને અસરકારકતા મળે. પરંતુ હું અહીં સ્પષ્ટ કહું છું: આપણે કોઇપણ પ્રકારની અશક્તિકરણાત્મક દૃષ્ટિથી આગળ નહિ વધીએ. આ વિષય પર કાયદાકીય અને રાજનૈતિક જોખમ વિશાળ છે. એમ છતાં, આપણો કાર્યક્ષેત્ર તફ્સીલ માંગે છે.”
વાતચીતમાં પ્રશ્નો વેળા વેળા ઉઠ્યા: શું પ્રથમ પ્રભાવ એવો રહેશે કે આંતરરાષ્ટ્રીય દબાણ વધશે? શું વિરોધ પક્ષ આપણને ઠેકાણે લાવી દેશે? કુરેશીએ કડક સ્વરે જવાબ આપ્યો:
કુરેશી:
“અમે જાણીએ છીએ કે ફલસફોનું પરિણામ ક્યારેક ભયજનક પણ હોય છે. લક્ષ્ય એક જ — એક અસમાન મૂડ બનાવવો કે દેશની જગ્યાઓ અને નીતિ બમણાવાય. આપણે માળખાકીય અસર માટે નિશ્ચિત ટાર્ગેટ પસંદ કરીશું — જ્યાં અસરનો સામાજિક અને રાજકીય પરિણામ સૌથી વધુ હશે.”
હોલમાં સઘનতা વધતી ગઈ. ચર્ચા હવે નેતૃત્વથી નીતિ સુધી પહોંચી ગઈ — કોણ જવાબદાર હશે, કયા હેતુઓ માટે નીતિ ફેરવવી પડશે, અને કેવી રીતે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પોતાનું કાર્ય લપેટીશકશે. ઇનાયત ખાન એકાંત બેસી વિચાર કરતાં કહ્યું:
ઇનાયત:
“આ કામ માત્ર ભાવનાત્મક પ્રયાસ નથી. આપણે ધીરજ અને ગણતરી સાથે આગળ વધવું જોઈએ. જો આપણે એક ખોટી પાટલી સજાવીએ તો પરિણામ આપણા પરિવર્તનને લાવશે પરવા. પણ એક સચોટ રીતે આયોજિત પગલું, ને તમે કાલ્પનિક રીતે વિચારો, તો તેના પરિણામો એ મોટા રહેશે.”
બેઠક લાંબી અને ગંભીર બનતી રહી. વારંવાર કસરતની જેમ દરેક પક્ષ પોતાના દાવ પર આપેછે. મુસ્લિમ સંગઠનના પ્રતિનિધિઓએ તેમની વિચારણા દર્શાવી — તેઓએ દેશનો રો—સિસ્ટમને અગ્રસર્ગ બનાવીને ચોક્કસ સામાજિક ટકોરા ઉત્પન્ન કરવાનો વ્યક્ત વિચાર કર્યો. હનીફે શાંત અવાજમાં ઉમેર્યું:
હનીફ:
“મારી વ્યાવસાયિક જગતમાં કોઈ બાંધછોડી કરી શકતો નથી. જો હવે આપણે રોકાવું નહીં, તો પછી ઉપલબ્ધ સુવર્ણ અવસર છોડવાની વેળા નથી. પણ દરેક પગલાંને છુપાવીને અને ગોઠવીને લેવાશે.”
અડધા કલાક પછી બશીર સુરમ્ય અને ઠંડા અંદાજમાં ઉભા થતા. તેમણે બધાને સરસાઈથી ટોચ પર બોલાવ્યું:
બશીર:
“એ યોજનાને અમલમાં લાવવી છે તો કેટલીક ગાળીઓ રાખવી પડશે. પ્રથમ, અમે કોઈ જાહેર તંત્ર સાથે સીધી ઘર્ષણમાં નહીં જઈશું. બીજા, જો આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે કોઇ દબાણ થાય તો અમારી રાજનીતિ અલગ રહેશે — પણ આપણે ગંભીર અને ગૂઢ પગલાં ઊભા કરીશું. પરંતુ છેલ્લે મારા માટે એક વાત સ્પષ્ટ છે — જીવન અને મૌલિકતા પર કોઈ પણ અસર સરળ રીતે ન કરી શકે. જો કોઈ પણ પ્રકારની માનવહિતીના ખિલાફ કામ થશે તો તેના પરિણામો પણ અંત સુધી જશે.”
બેઠક સમાપ્ત થવા જઈ રહી હતી. ઘંટાઘંટિના અવાજ સાથે મીટિંગની ગૂંથણી તૂટી પડી, પરંતુ હ્રદયમાં એક અનિશ્ચિત ઠંડક રહી ગઇ. પાત્રો અલગ અલગ દિશામાં અદૃશ્ય આશાઓ લઈને નિકળ્યા — કોણ જાણે કયા મંચે આ અંદાજપત્ર આગળ જતાં? ઔપચારીક અને ગોપનીય ચર્ચા એ બતાવતી રહી કે વિશ્વની રાજનીતિમાં ક્યારેક કેટલાક ખલેલ એક પળમાં જ બદલાવી શકે છે; પણ એ બદલાવ ક્યારે સકારાત્મક, કે ક્યારે વિનાશક બનશે — એ આજની રાતે નક્કી થનાર ન હતો.
-*-*-*-*-*
રાત્રિનો સમય હતો. હોટલ ની બહાર શાંતિ હતી, પરંતુ કબીરનાં હૃદયમાં તોફાન મચેલું હતું. છેલ્લા કેટલાંક દિવસોમાં જે બન્યું હતું, તે તેના જીવનનો ભાર વધારતા ક્ષણો હતા. સામે બેસેલો હતો એજન્ટ શ્રેય — ભારતીય ગુપ્તચર સંસ્થાનો સૌથી નિર્ભય અને અનુભવસંપન્ન અધિકારી. નજરમાં કઠોરતા, પરંતુ વાણીમાં ચિંતાનો સ્વર હતો. કબીરની આંખોમાં થાક અને બેચેની દેખાતી હતી, પરંતુ અંદર એક અગ્નિ દહકતો હતો — પોતાની ભૂમિકા પોતાના દેશ માટે નિભાવવા નો આગ્રહ.
કબીર એ ધીમે સ્વરમાં શબ્દો ઊચારા —
“શ્રેય, જો હું ભારત પરત જઈશ તો આતંકી સંગઠન બીજી કોઇ અણુ વૈજ્ઞાનિકને શોધી લેશે. મારા જવાને દેશને કોઈ ઉકેલ નહીં મળે. હું અહિં જ રહીને તેમને વિશ્વાસમાં લઈ શકાય, તેમનો પ્રોજેક્ટ સમજાય, અને અંતે પોતાની અંદરથી જ તેમના આખા પ્લાનને નિષ્ફળ કરી દઉં — તો દેશને વધારે ફાયદો નહીં થાય? મારે દેશ માટે કંઈક કરવું જ છે… આ રીતે કરું તો?”
એજન્ટ શ્રેય થોડા ક્ષણ માટે મૌન રહ્યો. તેની નજર કબીર પર જમાય ગઈ. કબીરના શબ્દોમાં દેશપ્રેમ હતો, પરંતુ તે દેશપ્રેમ એવી દિશામાં વળી રહ્યો હતો જે જીવનને જોખમમાં મૂકે.
શ્રેય પોતાની ખુરશી પરથી થોડી આગળ સરક્યો અને કહ્યો —
“કબીર, દેશ માટે મરવાની તૈયારી બહુ લોકો બતાવે છે. પણ દેશને બચાવવા માટે જીવવું — આ બહુ ઓછા લોકો સમજે છે. તારી વાતમાં ઉત્કટતા છે, પરંતુ ખતરનાક છે. ત્યાં રહીને અંદરથી પ્રોજેક્ટને અટકાવવાનો વિચાર જેટલો આકર્ષક લાગે છે, એટલો જ વિનાશકારી છે.”
કબીરે વાંધો ઉઠાવ્યો —
“પણ જો હું ત્યાંથી ભાગી જાઉં, તો તેઓ બીજા વૈજ્ઞાનિકને પકડી લેશે. પછી દેશ સામે વધુ મોટું જોખમ ઉભું થશે. જો હું અંદર મિશ્રણ બની જઈશ, તો ખેલ મારી તરફ વળી શકે.”
શ્રેયને સમજાયું કે હવે કબીરને માત્ર આદેશ થી નહીં, તર્કથી સમજાવવું પડશે. તેણે દમ લઈ ધીમેથી બોલવાનું શરૂ કર્યું —
“જુઓ કબીર, આતંકી સંગઠનોને તારી પ્રતિભાનો ખ્યાલ છે. તેમને અભ્યાસ કરાવવા, પરીક્ષણ કરાવવા, અને અંતે પોતાનો ઇરાદો પુરો કરવા માટે તું યોગ્ય છે. પણ એક બાબત ભૂલ ન કર — તેઓ માત્ર માહિતી નથી માંગતા… તેઓ નિયંત્રણ માંગે છે. એક વાર તારી એકાગ્રતા અને બુદ્ધિ તેમના હાથમાં આવી ગઈ કે પછી તેઓ તને સમજવાની તક પણ નહીં આપે. તું તેમને અંદરથી હરાવી શકે એવી વાત સાચી છે, પણ શું તને તેઓ જીવવા દેવાના છે? નહીં.”
કબીર મૌન રહ્યો. આ નિર્ણય એને અંતરની હાડપિંજર સુધી હલાવી રહ્યો હતો. કબિરના મનમાં તેની પુત્રી સિતારાની છબી છવાઈ ગઇ. તેની નિર્દોષ આંખો, સપનાં, ભવિષ્ય — અને અચાનક એ ભવિષ્યની સામે જોખમ ઊભું હોતું દેખાયું.
શ્રેય થોડી ક્ષણ મૌન રહ્યો અને પછી બોલ્યો —
"કબીર, તું જે વાત કરી રહીયો છે, તે અમારાં ધ્યાનમાં છે. તારા વિચારો ઊંડા છે. અમે એ પછી શું કરવા જઈ રહ્યા છીએ તે બાબતે પણ વિચાર કરેલો છે. પરંતુ અત્યારે નહીં. આ ક્ષણે મારી પાસે એક જ લક્ષ્ય છે — તને અને તારી પુત્રીને સલામત સ્થળે પહોંચાડવાનું. કારણ કે ભારતને હમણાં તારી જીવિત જરૂર છે. તારા મગજની જરૂર છે, તારાં સંશોધનોની જરૂર છે. દેશને તારા બલિદાનથી નહીં, તારી બુદ્ધિથી બચવું છે."
તે પછી એની વાણીમાં પહેલી વાર આદેશ કરતા વધારે વિનંતિનો સૂર હતો —
“હમણાં નિર્ણય વીરતાનો નહિ, બુદ્ધિનો લેવો પડશે.”
કબીર તૂટી રહ્યો હતો. દેશ માટે કંઈક મોટું કરવાની લાલસા એક બાજુ હતી, અને પુત્રીના જીવનનું જોખમ બીજી બાજુ. તેણે ધીમેથી કહ્યું —
“જો હું અહીંથી ભાગી જાઉં તો તેઓ મારી પુત્રીને શોધી કાઢશે. તેઓ એને છોડશે નહીં…”
શ્રેયે પહેલાંથી જ તેની મનોદશાનો અંદાજ રાખેલો હતો. એણે ફાઈલમાંથી એક પાસપોર્ટ બહાર કાઢ્યો. તેને ટેબલ પર રાખ્યો.
“આ તારો નવો પાસપોર્ટ છે. નવી ઓળખ, નવા દસ્તાવેજો, નવા ફિંગરપ્રિન્ટ્સ. ભારત પહોંચ્યા પછી તારી ઓળખ નવા વ્યક્તિ તરીકે જીવંત રહેશે. ત્યાં પહોચ્યા સુધી તારો કોઈ અસ્તિત્વ દુનિયામાં નથી.”
કબીરનાં ચહેરા પર અચંબો અને સવાલો છવાયા.
શ્રેય ધીમેથી આગળ બોલ્યો —
“તારી પુત્રી માટે પણ બધી વ્યવસ્થા થઈ ગઈ છે. પરંતુ એક ખૂબ જ મહત્વની બાબત છે. તારે એને કહીં સમયથી કંઈ પણ લઈને નહિ જવાનું કહેવું છે. ફક્ત કોલેજમાં જતા રસ્તે જેવી હોય તેવી જ રીતે જાય . એ કોલેજ પહોંચશે ત્યારે પ્રવેશદ્વાર પાસે લાલ રંગની મર્સિડીઝ ઉભી હશે. એને ફક્ત એટલું કહી દે — કે એની કંપનીનો કોઈ ડ્રાઈવર એને પ્રોજેક્ટ માટે લઈને જઇ રહ્યો છે. બસ.”
કબીર ચોંકી ગયો —
“શ્રેય… એ એકલી…?”
શ્રેયે ગંભીર અવાજમાં જવાબ આપ્યો —
“એકલી નહિં. સુરક્ષિત. એ કાર કોઈ સામાન્ય કાર નથી. એ એજન્સીની સુરક્ષા કમાન્ડ કાર છે. એકવાર એ કારમાં બેઠી ગઈ પછી દુનિયામાં કોઈ પણ શક્તિ એને નુકસાન પહોંચી નહિં શકે.”
કબીરની આંખો ભીંસી પડી. પિતૃત્વની વેદના અને ફરજ બંને અથડાઈ રહ્યા હતા.
“અને પછી?” કબીરની વાણી કંપી.
“પછી,” શ્રેય બોલ્યો, “તું આજે રાત્રે જ ભારત જવાનું છે. તારી પુત્રી સવારે પહોચશે. તું રાત્રે. પરંતુ ત્યાં બંનેને મળવા પહેલાં પહેલા સુરક્ષિત નિવાસમાં રાખવામાં આવશે. ત્યાં સુધી દુનિયાને લાગશે કે તું અને તારી પુત્રી આ દુનિયામાં નથી.”
કબીર માથું ઝુકાવ્યું. લાંબા સમય પછી તેણે નિશ્વાસ લીધો — ભારે, તૂટેલો, પરંતુ સ્વીકારનો.
“શ્રેય…” તેની આંખોમાં પાણી ઝળહળ્યું, “આ નિર્ણય બહુ મુશ્કેલ છે.”
શ્રેય ધીમેથી બોલ્યો —
“દેશ માટે લેતા દરેક નિર્ણયો મુશ્કેલ હોય છે.”
કબીરે પૂછ્યું —
“શું તેમની પ્રોજેક્ટને રોકવાનો કોઈ રસ્તો છે?”
શ્રેય બોલ્યો —
“હા. પરંતુ એ બલિદાનથી નહીં… રણનીતિથી. અને એમાં તું જીવિત રહેશે, તો જ શક્ય બનશે.”
કબીરે પહેલી વાર માથું ઊંચું કર્યું. આખા જીવનનો ભાર જાણે એક નિર્ણયમાં બંધાઈ ગયો. એણે વચન આપ્યું
“હું દેશ માટે પાછો ફરીશ. પરંતુ આ વખત જીવન લઈને, મૃત્યુ નહીં.”
શ્રેયે સંતોષનો ઊંડો શ્વાસ લીધો.
“હું એ જ સાંભળવા માંગતો હતો.”
ઓરડામાં ગાઢ મૌન છવાઈ ગયું. રાત્રિ બહાર ઊંઘી રહી હતી, પરંતુ અંદર બે મનુષ્યો અને એક દેશ જાગતો હતો —
એક માટે દેશ ફરજ
બીજા માટે દેશ ધ્યેય
અને બંને માટે દેશ ધર્મ.
-*-*-*-*-*
