*માટીથી શીખી માણસ બનાય*
એક નાનકડા ગામમાં એક વૃદ્ધ અને જ્ઞાની કુંભાર રહેતો હતો. તેનું નામ હતું મગનલાલ. મગનલાલ માટીમાંથી સુંદર અને ઉપયોગી વસ્તુઓ બનાવવામાં નિપુણ હતા. પરંતુ તેમની કલા પાછળ એક ઊંડો સંઘર્ષ છુપાયેલો હતો, જે તેમણે દરેક માટીના ગુંબડ સાથે અનુભવ્યો હતો.
એક દિવસ, એક યુવાન શિષ્ય રમણ, મગનલાલ પાસે આવ્યો અને પૂછ્યું, "દાદા, તમે આટલી સુંદર વસ્તુઓ કેવી રીતે બનાવો છો? મને પણ શીખવો."
મગનલાલ હસ્યા અને બોલ્યા, "બેટા, આ કલા શીખવા માટે તારે માત્ર ચાકડો ફેરવતા કે માટીને આકાર આપતા શીખવાનું નથી, પણ માટીના સંઘર્ષને સમજવો પડશે."
રમણને આશ્ચર્ય થયું.
મગનલાલે એક માટીનો ગુંબડ લીધો અને ચાકડા પર મૂક્યો. "જો, બેટા," તેમણે કહ્યું, "આ માટી શરૂઆતમાં સખત અને બેડોળ હોય છે. તેને પાણી અને હાથના દબાણનો સંઘર્ષ સહન કરવો પડે છે."
જેમ જેમ મગનલાલ ચાકડો ફેરવતા ગયા અને માટીને ભીંજવતા ગયા, તેમ તેમ તે નરમ પડતી ગઈ. "આ પહેલો સંઘર્ષ છે - નરમ થવાનો સંઘર્ષ. જો માટી નરમ ન થાય, તો તેને ક્યારેય આકાર આપી શકાતો નથી. ઘણીવાર આપણને પણ જીવનમાં નરમ પડવું પડે છે, બદલાવને સ્વીકારવો પડે છે, અને આ એક મોટો સંઘર્ષ હોય છે."
પછી મગનલાલે માટીને ધીમે ધીમે ઉપર ખેંચીને આકાર આપવાનું શરૂ કર્યું. "હવે આ બીજો સંઘર્ષ છે - આકાર લેવાનો સંઘર્ષ. આ સમયે માટી પર દબાણ આવે છે, તેને ખેંચવામાં આવે છે, અને જો તે પ્રતિકાર કરે, તો તૂટી જાય છે. આપણા જીવનમાં પણ જ્યારે આપણે કોઈ નવી વસ્તુ શીખીએ છીએ, કોઈ પડકારનો સામનો કરીએ છીએ, ત્યારે આપણને ઘડાવું પડે છે, અને આ પણ એક સંઘર્ષ છે."
આકાર આપ્યા પછી, મગનલાલે તેને ધીમેથી છરી વડે કાપીને સૂકવવા મૂકી. "અને આ ત્રીજો સંઘર્ષ છે - સૂકવવાનો સંઘર્ષ. જ્યારે માટી સુકાય છે, ત્યારે તે પોતાની અંદર રહેલા પાણીને ગુમાવે છે. આ પ્રક્રિયામાં તે સંકોચાય છે, અને જો યોગ્ય રીતે ન થાય તો તેમાં તિરાડો પડી શકે છે. આપણા જીવનમાં પણ દુઃખ, નિરાશા, અને મુશ્કેલીઓ આપણને અંદરથી સૂકવી નાખે તેવું લાગે છે, પણ આ જ સમયે આપણે વધુ મજબૂત બનીએ છીએ."
છેલ્લે, મગનલાલે વાસણને ભઠ્ઠીમાં મૂક્યું. "અને આ છે સૌથી મોટો સંઘર્ષ - આગમાં તપવાનો સંઘર્ષ. આગની ભયંકર ગરમીમાં માટી તપીને પાકી અને મજબૂત બને છે. જો તે આ ગરમી સહન ન કરી શકે, તો તે કાચી રહી જાય છે કે તૂટી જાય છે. આપણા જીવનના સૌથી મોટા સંઘર્ષો આપણને અગ્નિપરીક્ષામાંથી પસાર કરે છે, અને તે જ આપણને ખરા અર્થમાં મજબૂત અને ટકાઉ બનાવે છે."
વાર્તા પૂરી કરીને મગનલાલે રમણને કહ્યું "જોયું બેટા, દરેક સુંદર વસ્તુ પાછળ સંઘર્ષ છુપાયેલો હોય છે. માટી જેમ સંઘર્ષ કરીને સુંદર વાસણ બને છે, તેમ આપણે પણ સંઘર્ષોનો સામનો કરીને જીવનમાં આગળ વધીએ છીએ અને સારા મનુષ્ય બનીએ છીએ. સંઘર્ષ એ વિનાશ નથી, પણ નિર્માણની પ્રક્રિયા છે."
રમણ, મગનલાલની વાત સમજી ગયો. તેને સમજાયું કે જીવનમાં આવતા સંઘર્ષો એ આપણને તોડવા માટે નહીં, પણ આપણને ઘડવા અને મજબૂત બનાવવા માટે હોય છે.
-
રોનક જોષી 'રાહગીર'.
