દીકરીને સાચો પ્રેમ
એક નાનકડા ગામમાં, જ્યાં ઝાડની લીલોતરી અને પવનની લળીઓ દરેક ઘરની ગલીઓમાં ફરતી, ત્યાં એક નાનું પરંતુ પ્રેમથી ભરેલું કુટુંબ રહેતું. આ કુટુંબમાં હતા રાજેશ, તેની પત્ની સુમન અને તેમની નાની દીકરી રીયા. રીયા, એક નાની પરી જેવી, જેની આંખોમાં હંમેશા ઉત્સાહની ચમક અને ચહેરા પર પપ્પા માટેનો અઢળક પ્રેમ ઝળકતો.
રાજેશ રોજ ઓફિસથી ઘરે પરત આવે ત્યારે રીયા દરવાજા પાસે ઉભી રહે, જાણે કોઈ નાની ચોકીદાર હોય, જે પપ્પાની રાહ જોતી હોય. ઘણીવાર રાતના દસ વાગી જાય, પણ રીયાની આંખોમાં નિંદરનો નામોનિશાન ન હોય. એ જાતે જ આંખોમાં પાણીની છાંટ મારી, મમ્મીના ખોળામાં બેસી જાય અને નાનકડા સ્વરમાં કહે,
"મમ્મી, ગીત ગા ને!"
સુમન હળવેથી ગીત ગણગણે, પણ રીયાનું ધ્યાન તો દરવાજા તરફ જ હોય. જેવો દરવાજાનો ઘંટડી વાગે, રીયા ઝટપટ દોડીને પપ્પાને ભેટી પડે.
"પપ્પા! ચાલો, જલદી ઘોડો બનો! આજે તમે મને સહેલ નથી કરાવી!"
રાજેશ, થાકેલો હોવા છતાં, રીયાનો આદેશ માથે ચઢાવે. એ ઘોડો બની જાય, અને રીયા તેના ખભે ચઢી, ઘરમાં ગલીપચી રમતી, હસતી-ખીલખીલાટ કરતી. ઘરનું વાતાવરણ એકદમ ઉત્સવ જેવું થઈ જાય. આ બાપ-દીકરીની મસ્તીનો દોર જાણે દુનિયાની બધી ચિંતાઓને ભુલાવી દેતો.
એક રાતે, રીયાને સુવડાવ્યા પછી, સુમન રાજેશને કહે,
"તમે ક્યારેક રીયા માટે ચોકલેટ કે રમકડું લઈ આવો. એને કેટલું ગમશે! રોજ ખાલી હાથે આવવું મને નથી ગમતું."
રાજેશે હળવું સ્મિત કર્યું અને શાંતિથી જવાબ આપ્યો,
"સુમન, આજે રીયા મારી રાહ જુએ છે, મારા પ્રેમની રાહ જુએ છે. જો હું ચોકલેટ કે રમકડાં લઈ આવીશ, તો એ મારી નહીં, પણ ચોકલેટની રાહ જોવા લાગશે. પછી ક્યારેક હું ખાલી હાથે આવીશ તો એના ચહેરા પર આજે જે આનંદ દેખાય છે, એના બદલે નિરાશા દેખાશે. મારી દીકરીનો પ્રેમ મારા માટે છે, કોઈ વસ્તુ માટે નહીં."
રાજેશની આ વાતે સુમનની આંખો ખુલી ગઈ. તેને સમજાયું કે સાચો પ્રેમ એ વાત્સલ્ય છે.
આંધળો યાચક
સંસ્કૃત સુભાષિત:
यद् दीयते तदेव लभ्यते, दानं विज्ञानस्य मूलं भवति।
જે આપવામાં આવે છે, તે જ પ્રાપ્ત થાય છે; દાન જ્ઞાનનો મૂળ આધાર છે.
ગામના ધૂળભર્યા રસ્તાની બાજુએ, એક જૂના વડના ઝાડ નીચે, આંધળો યાચક પસલો દરરોજ બેસતો. તેની જૂની ધોતી ઝાંખી પડી ગઈ હતી, અને હાથમાં એક કથ્થઈ રંગનો લોખંડનો કટોરો હતો, જેમાં રોજ થોડાં સિક્કા ખણખણતાં. ગામના લોકો તેને ઓળખતા હતા. કોઈ એકાદ રૂપિયો આપી દેતું, કોઈ થોડું અનાજ, તો કોઈ શીતળ પવનની જેમ નીકળી જતું. પસલો ચૂપચાપ બેસીને આવનારા-જનારાના પગલાંના અવાજ સાંભળતો અને દયાળુ હૃદયોની રાહ જોતો.
એક દિવસ, સૂરજ આકાશમાં ચમકતો હતો. રસ્તો લોકોથી ધમધમતો હતો. એક રાહગીર, શાંતિલાલ, જે શહેરથી ગામે પાછો ફરતો હતો, પસલાની બાજુએ થોભ્યો. તેનું હૃદય દયાથી ભરાઈ ગયું. તેણે પોતાના ખિસ્સામાંથી પચાસ રૂપિયાની નોટ કાઢી અને પસલાના કટોરામાં મૂકી દીધી. "લે, બાપુ, આ રાખ," એમ કહીને તે આગળ વધી ગયો.
પસલો, જેને આંખોનો અંધકાર ઘેરી રહ્યો હતો, તેણે કટોરામાં પડેલી નોટને હાથમાં લીધી. તેના મનમાં શંકા થઈ. "આ તો કાગળ જેવું લાગે છે!" તેને થયું કે કોઈએ તેની સાથે મજાક કરી છે. આજ સુધી તેને એક-બે રૂપિયાના સિક્કા જ મળ્યા હતા, પચાસ રૂપિયાની નોટ તેના માટે અજાણી હતી. ગુસ્સે થઈને તેણે નોટને ફેંકી દેવાની તૈયારી કરી. તેનો હાથ હવામાં ઊંચો થયો, પણ એ જ વખતે રસ્તે ચાલતા એક સજ્જન, ગોવિંદભાઈ, ત્યાંથી પસાર થયા.
"અરે, પસલા, શું કરે છે?" ગોવિંદભાઈએ નરમ અવાજે પૂછ્યું. તેમણે પસલાના હાથમાંથી નોટ લઈને તેને સ્પર્શ કરાવ્યો અને કહ્યું, "આ કાગળ નથી, બાપુ. આ પચાસ રૂપિયાની નોટ છે. આટલા પૈસાથી તું ઘણું બધું ખરીદી શકે છે—ખાવાનું, કપડાં, દવા. આને સાચવીને રાખ."
પસલો સ્તબ્ધ થઈ ગયો. તેની આંખો અંધ હતી, પણ હૃદયમાં એક નવો ઉજાસ પ્રગટ્યો. તેના ચહેરા પર ખુશીનું સ્મિત ફેલાયું. "આટલું બધું? ખરેખર?" તેણે ધ્રૂજતા અવાજે પૂછ્યું. ગોવિંદભાઈએ હળવું હસીને કહ્યું, "હા, બાપુ. જે દયાળુએ આપ્યું, તેને દિલથી દુઆ આપ." પસલો મનોમન શાંતિલાલ અને ગોવિંદભાઈને ધન્યવાદ આપવા લાગ્યો. તેનું હૃદય આભારથી ભરાઈ ગયું.
મનુષ્ય ઘણીવાર પસલાની જેમ અજાણ હોય છે. પરમાત્માએ આપણને અગણિત ઉપહારો આપ્યા છે—જીવન, પ્રકૃતિ, સંબંધો, સમય—પણ આપણે તેનું મૂલ્ય નથી સમજતા. જેમ પસલો નોટને કાગળ સમજી ફેંકવા જતો હતો, તેમ આપણે પણ જીવનની અમૂલ્ય ભેટોને નજરઅંદાજ કરીએ છીએ. જો આપણે આ ભેટોનો સમુચિત ઉપયોગ કરીએ, તો જ આપણને સમજાય કે આ જીવનની કોઈ કિંમત નથી. મનુષ્ય જન્મ જ એક અમૂલ્ય રત્ન છે.
ગોવિંદભાઈએ પસલાને નોટનું મૂલ્ય સમજાવ્યું, તેમ જીવનમાં આપણને પણ એવા સજ્જનોની જરૂર હોય છે જે આપણને સત્યનો પ્રકાશ બતાવે. પસલો તે દિવસથી દરેક નાની ભેટનું મૂલ્ય સમજવા લાગ્યો. તેના હૃદયમાં આભાર અને શાંતિનો નવો દીવો પ્રગટ્યો. અને આપણે? આપણે પણ જો જીવનની ભેટોને સમજીએ, તો આપણું જીવન પણ પસલાની જેમ આનંદ અને આભારથી ભરાઈ જશે.
