ભાગ ૭: હિમાલયનું મૌન અને અંતરાત્માનો નાદ
પ્રયાગરાજના પાતાળપુરી મંદિરમાંથી નીકળીને રવિએ ઉત્તર દિશા તરફ પ્રયાણ કર્યું. પૂજારીની વિદાય અને કોરા પાનાવાળી પાંડુલિપિએ તેને એક નવી અને વધુ ગહન ચિંતામાં મૂકી દીધો હતો. અત્યાર સુધી, દરેક પડાવ પછી તેને એક નક્કર સંકેત મળતો હતો, એક કોયડો જે તેને આગામી લક્ષ્ય સુધી દોરી જતો હતો. પણ હવે તેની પાસે કશું જ નહોતું. માત્ર પૂજારીના શબ્દો હતા – "તારે તારા અંતરાત્માના અવાજને સાંભળવો પડશે."
આ કેવી રીતે શક્ય હતું? આટલા મોટા દેશમાં, તે કવચના છઠ્ઠા ટુકડાને માત્ર અંતરાત્માના ભરોસે કેવી રીતે શોધી શકશે?
તેણે ઋષિકેશ જવાનું નક્કી કર્યું. ગંગાના કિનારે, હિમાલયની ગોદમાં આવેલા આ પવિત્ર શહેરમાં કદાચ તેને ધ્યાન કરવા અને પોતાના મનને શાંત કરવા માટે યોગ્ય વાતાવરણ મળી રહે. તે જાણતો હતો કે તક્ષકના અનુયાયીઓ ઘાયલ થયા છે, પણ તેઓ ફરીથી સંગઠિત થઈને તેને શોધવા નીકળશે. તેની પાસે સમય ઓછો હતો.
ઋષિકેશ પહોંચીને તેણે શહેરના કોલાહલથી દૂર, ગંગાના કિનારે એક શાંત આશ્રમમાં આશરો લીધો. તેણે પોતાની ઓળખ એક સામાન્ય સાધક તરીકે આપી. આખો દિવસ તે ગંગાના ઠંડા પાણીમાં ઉભો રહીને સૂર્યનું ધ્યાન ધરતો, અને રાત્રે આશ્રમના પોતાના નાના ઓરડામાં, પાંચેય કવચના ટુકડાઓને સામે રાખીને ધ્યાનમગ્ન થવાનો પ્રયત્ન કરતો.
તેણે દરેક ટુકડાની ઊર્જાને અનુભવવાનો પ્રયત્ન કર્યો. ગાયત્રીની શાંતિ, બૃહતીની શક્તિ, ઉષ્ણિકની ગતિ, જગતીની સ્ફૂર્તિ અને ત્રિષ્ટુભની ઉગ્રતા. આ પાંચેય ઊર્જાઓ તેના શરીરમાં એકસાથે વહેતી હતી, જે તેને એક અસામાન્ય અનુભવ કરાવતી હતી. પણ છઠ્ઠા ટુકડાનો કોઈ સંકેત, કોઈ દિશા તેને મળી રહી નહોતી. દિવસો વીતવા લાગ્યા. તેની અંદર અધીરાઈ અને નિરાશા ઘર કરવા લાગી. શું તે નિષ્ફળ જશે?
એક રાત્રે, જ્યારે તે સંપૂર્ણપણે હતાશ થઈને ધ્યાનમાં બેઠો હતો, ત્યારે તેણે પ્રયત્ન કરવાનું છોડી દીધું. તેણે પોતાના મનને સંપૂર્ણપણે મુક્ત છોડી દીધું. તેણે કોઈ અપેક્ષા ન રાખી, કોઈ સંકેતની રાહ ન જોઈ. તે માત્ર શૂન્યમાં સ્થિર થઈ ગયો.
અને ત્યારે જ, એ ગાઢ મૌનમાં, તેને એક સ્વર સંભળાયો.
એ કોઈ બાહ્ય અવાજ નહોતો. એ તેની અંદરથી, તેના હૃદયના ઊંડાણમાંથી આવી રહ્યો હતો. એ સ્વર મધુર, શાંત અને સ્પષ્ટ હતો. તે કોઈ ભાષામાં નહોતો, પણ સંગીતની લહેરો જેવો હતો, જે સીધો તેની ચેતનાને સ્પર્શી રહ્યો હતો. રવિ સમજી ગયો. આ અનુષ્ટુભનો નાદ હતો. વાણી અને મંત્રનો સ્વામી.
એ સંગીતની લહેરો તેના મનમાં ચિત્રો રચી રહી હતી. તેણે ઊંચા, બરફથી ઢંકાયેલા પર્વતો જોયા. વાદળોથી પણ ઉપર, જ્યાં હવા પાતળી હતી અને આકાશ ઘેરું વાદળી હતું. તેણે એક પ્રાચીન, પથ્થરોથી બનેલો મઠ જોયો, જે એક ઊંચા ખડકની ધાર પર એવી રીતે ચોંટેલો હતો જાણે હમણાં જ પડી જશે. એ મઠની છત પર લાલ અને પીળા રંગના ધ્વજ પવનમાં લહેરાઈ રહ્યા હતા. અને મઠના મુખ્ય પ્રાર્થના ખંડમાં, એક મોટી, કાંસાની ઘંટડીની બરાબર નીચે, છઠ્ઠો ટુકડો છુપાયેલો હતો.
ચિત્ર સ્પષ્ટ હતું. આ સ્થળ ઉત્તરાખંડના ઉપરના ભાગમાં, તિબેટની સરહદ પાસે આવેલા કોઈ બૌદ્ધ મઠ જેવું લાગતું હતું.
રવિએ આંખો ખોલી. તેના ચહેરા પર એક નવો આત્મવિશ્વાસ અને દિવ્ય શાંતિ હતી. તેણે પોતાની જાત પર, પોતાની આંતરિક શક્તિ પર ભરોસો કરવાનું શીખી લીધું હતું. તેણે આશ્રમના વડા પાસેથી અને જૂના નકશાઓ પરથી તપાસ કરી. તેણે જાણ્યું કે આવો જ એક મઠ, જેને 'આકાશગંગા ગોમ્પા' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે બદ્રીનાથથી પણ આગળ, એક અત્યંત દુર્ગમ વિસ્તારમાં આવેલો છે. ત્યાં જવા માટે કોઈ પાકો રસ્તો નથી, માત્ર પર્વતીય પગદંડીઓ જ છે.
બીજા જ દિવસે તે પોતાની અંતિમ યાત્રાના સૌથી કઠિન પડાવ માટે નીકળી પડ્યો. તેણે ગરમ કપડાં અને પર્વતારોહણ માટે જરૂરી સામાન ખરીદ્યો અને એક સ્થાનિક ગાઇડની મદદથી 'આકાશગંગા ગોમ્પા' તરફ ચઢાઈ શરૂ કરી.
આ યાત્રા અત્યાર સુધીની બધી યાત્રાઓ કરતાં વધુ કઠિન હતી. ઓક્સિજન ઓછો હતો, ઠંડી હાડકાં ગાળી દે તેવી હતી અને રસ્તો અત્યંત જોખમી હતો. ઘણી વાર તેને લાગ્યું કે તે હિંમત હારી જશે. પણ જ્યારે પણ તે થાકતો, ત્યારે તેની અંદરથી અનુષ્ટુભનો એ દિવ્ય નાદ સંભળાતો, જે તેને આગળ વધવાની પ્રેરણા આપતો.
ઘણા દિવસોની કઠોર યાત્રા પછી, તે આખરે એ જગ્યાએ પહોંચ્યો જે તેણે ધ્યાનમાં જોઈ હતી. તેની સામે એ જ પ્રાચીન બૌદ્ધ મઠ હતો, જે પર્વતની ધાર પર અડીખમ ઊભો હતો. વાતાવરણમાં એક અદ્ભુત શાંતિ અને પવિત્રતા હતી.
મઠના લામાઓએ તેનું સ્મિત સાથે સ્વાગત કર્યું. જાણે તેઓ તેની જ રાહ જોઈ રહ્યા હોય. મુખ્ય લામા, જે એક અત્યંત વૃદ્ધ અને જ્ઞાની પુરુષ હતા, તે રવિને સીધા જ મુખ્ય પ્રાર્થના ખંડમાં લઈ ગયા.
"અમે જાણીએ છીએ કે તમે શા માટે આવ્યા છો, રવિ," મુખ્ય લામાએ શાંતિથી કહ્યું. "અમારા પૂર્વજોને સદીઓ પહેલાં અનુષ્ટુભ અશ્વએ પોતે જ આ જવાબદારી સોંપી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે એક દિવસ એક યુવાન આવશે, જે સૂર્યનો અંશ હશે, અને તે આ ધરોહરને પાછી લેવા આવશે."
તેમણે મોટી કાંસાની ઘંટડી તરફ ઈશારો કર્યો. "આ કોઈ સામાન્ય ઘંટડી નથી. આ 'નાદબ્રહ્મ' છે. તેનો અવાજ બ્રહ્માંડના મૂળભૂત કંપન સાથે જોડાયેલો છે. અને તેની અંદર, અનુષ્ટુભનો અંશ સુરક્ષિત છે."
એક યુવાન લામાએ લાકડાના મોટા હથોડાથી ઘંટડી પર પ્રહાર કર્યો. 'ૐ...' નો એક ગહન અને લાંબો નાદ આખા વાતાવરણમાં ગુંજી ઉઠ્યો. એ અવાજ એટલો શક્તિશાળી હતો કે રવિને લાગ્યું કે તેના શરીરનું દરેક પરમાણુ તેની સાથે કંપન કરી રહ્યું છે.
જ્યારે કંપન શાંત થયું, ત્યારે મુખ્ય લામાએ ઘંટડીની નીચે એક ગુપ્ત ખાનું ખોલ્યું. અંદર, સફેદ રેશમી વસ્ત્રમાં, કવચનો છઠ્ઠો ટુકડો પડ્યો હતો. તેનો આકાર 'ૐ' જેવો હતો અને તેમાંથી સફેદ, દૂધ જેવો શુદ્ધ પ્રકાશ નીકળી રહ્યો હતો.
રવિએ તેને હાથમાં લીધો. તેને કોઈ ઉગ્રતા કે સ્ફૂર્તિનો અનુભવ ન થયો, પણ એક અત્યંત ગહન શાંતિ અને પૂર્ણતાનો અનુભવ થયો. જાણે બ્રહ્માંડના બધા રહસ્યો તેની સમજમાં આવી રહ્યા હોય.
"હવે તારી પાસે છ અંશ છે," મુખ્ય લામાએ કહ્યું. "પણ સાતમો અને અંતિમ અંશ મેળવવો સૌથી મુશ્કેલ છે. કારણ કે તેનો કોઈ ભૌતિક રક્ષક નથી. તેની રક્ષા સ્વયં સમય કરે છે."
"સમય? હું સમજ્યો નહીં," રવિએ પૂછ્યું.
"સાતમો અશ્વ, પંક્તિ, કાળ અને નિયતિનો સ્વામી છે," લામાએ સમજાવ્યું. "તેણે કર્ણના કુંડળના અંશને કોઈ સ્થળ પર નહીં, પણ સમયના પ્રવાહમાં છુપાવ્યો છે. તેને મેળવવા માટે, તારે ભૌતિક જગતની પાર જવું પડશે. તારે છએ ટુકડાઓની સંયુક્ત ઊર્જાનો ઉપયોગ કરીને એક એવું દ્વાર ખોલવું પડશે, જે તને ભૂતકાળમાં લઈ જઈ શકે."
આ સાંભળીને રવિ સ્તબ્ધ થઈ ગયો. સમય યાત્રા? આ તો કલ્પનાથી પણ પર હતું.
અને ત્યારે જ, મઠના દરવાજે એક ભયાનક વિસ્ફોટ થયો. મઠની શાંતિ ભંગ થઈ ગઈ.
આચાર્ય તક્ષક પોતે, તેના સૌથી કુશળ યોદ્ધાઓ, ક્રોધક અને માયા સાથે, ત્યાં આવી પહોંચ્યો હતો. આ વખતે તે કોઈ ભૂલ કરવા માંગતો નહોતો.
"ઘણી લાંબી ચાલી આ સંતાકૂકડીની રમત, રવિ," તક્ષકનો અવાજ કોઈ સાપના ફૂંફાડા જેવો હતો. તેનો ચહેરો ક્રૂર અને નિસ્તેજ હતો, અને તેની આંખોમાં સદીઓ જૂની ઘૃણા હતી. "હવે બધા ટુકડાઓ મને આપી દે, અને હું તને એક શાંતિપૂર્ણ મૃત્યુ આપીશ."
મુખ્ય લામા અને બીજા બૌદ્ધ સાધુઓ રવિની રક્ષા માટે આગળ આવ્યા, પણ તક્ષકના યોદ્ધાઓ અત્યંત નિર્દયી હતા.
"ના." રવિએ બૂમ પાડી. "આ નિર્દોષ લોકોને છોડી દો. તમારી લડાઈ મારી સાથે છે."
તેણે પોતાની આંખો બંધ કરી. તેણે છએ ટુકડાઓની ઊર્જાનું આહ્વાન કર્યું. ગાયત્રીની શાંતિ, બૃહતીની શક્તિ, ઉષ્ણિકની ગતિ, જગતીની સ્ફૂર્તિ, ત્રિષ્ટુભની ઉગ્રતા અને અનુષ્ટુભનો નાદ – બધી ઊર્જાઓ એકસાથે તેના શરીરમાં એકત્ર થઈ.
તેની આસપાસ એક સપ્તરંગી ઊર્જાનું કવચ રચાવા લાગ્યું. તેનું શરીર જમીનથી થોડું ઉપર ઉઠ્યું. તેની આંખો ખુલી અને તે હવે સામાન્ય કાળી નહોતી, પણ સૂર્યની જેમ પીળી અને તેજસ્વી હતી.
"તક્ષક," રવિનો અવાજ હવે માત્ર તેનો નહોતો. તેમાં સપ્તઅશ્વોનો સામૂહિક પડઘો હતો. "તારો અંત હવે નજીક છે."
આ દિવ્ય સ્વરૂપ જોઈને તક્ષક પણ એક ક્ષણ માટે ડગમગી ગયો. પણ પછી તેની ક્રૂરતા પાછી ફરી. "પકડી લો તેને. છીનવી લો એ ટુકડાઓ." તેણે પોતાના યોદ્ધાઓને આદેશ આપ્યો.
એક ભીષણ યુદ્ધની શરૂઆત થઈ. એક તરફ તક્ષકની અસુરી સેના હતી, અને બીજી તરફ એકલો રવિ, જે હવે માત્ર એક યુવક નહોતો, પણ સૂર્યની શક્તિનો અવતાર બની ચૂક્યો હતો. હિમાલયના એ શાંત મઠમાં, ધર્મ અને અધર્મની અંતિમ લડાઈ શરૂ થઈ ચૂકી હતી. આ લડાઈનું પરિણામ જ નક્કી કરશે કે કવચ-કુંડળનું ભવિષ્ય શું હશે અને સંસારમાં પ્રકાશ રહેશે કે અંધકાર.
(આગળનો ભાગ વાંચો...)
