પ્રસ્તાવના:
વર્ષ 2020 ની શરૂઆત સાથે જ દુનિયામાં એક અજાણી આપત્તિ તણાઈ આવી — કોરોના વાઈરસ. લોકોના જીવનમૂલ્યો બદલાઈ ગયા. આપણા ચહેરા પર માસ્ક આવ્યા અને આંખોમાં ભય. આ કહાની છે એવા એક પરિવારની, જેમણે આ સંકટના સમયમાં તકલીફોનો સામનો કરીને માનવતા અને આશાને જીવંત રાખી.
અનુક્રમણિકા
1 :શરુઆતનો ભય
2 લૉકડાઉન અને રોજગારનું નુકશાન
3 નાની ઉદ્યોગ-વ્યવસાયોનો ધરમૂળી નાશ
4 માનસિક આરોગ્ય અને તણાવ
5 લૉકડાઉનમાં મદદના નામે છેતરપિંડી અને રૂપિયા ની લૂંટ
(a). ફેક ચેરિટીઓ અને ડોનેશન કૌભાંડ
(b). ઓક્સિજન, બેડ અને દવાઓની કાળાબજારી
(c). ઓનલાઈન ફ્રોડ – રાશન/માસ્ક/સેનિટાઈઝર
(d). સરકારની સ્કીમમાં બોગસ લાભાર્થી
6 આશીર્વાદરૂપ કોરોના વેક્સિન
(e). વિજ્ઞાનીઓની અહોરાત્ર મહેનત
(f). આશીર્વાદ કેવો લાગ્યો?
(g). વેક્સિન વિરુદ્ધ અફવાઓ — અને જાગૃતિ
7 "વેક્સિન પછી સામાન્ય બનતું જનજીવન"
(h). સામાજિક જીવન ફરી જીવતું થયું
8 સમાજમાં ફેરફાર
9 નિષ્કર્ષ:
1. શરુઆતનો ભય:
રમેશભાઈ સાવલિયા અમદાવાદના એક મધ્યમવર્ગીય વિસ્તારમાં રહેતા. તેઓ એક ખાનગી સ્કૂલમાં શિક્ષક હતા. પરિવારમાં પત્ની જયશ્રીબેન અને બે બાળકો – ચિરાગ અને દિપા. જાન્યુઆરી 2020માં પ્રથમ વખત સમાચાર મળ્યા કે ચીનમાં કોઈ અજાણી બીમારી ફેલાઈ છે. રમેશભાઈએ એને ગંભીરતાથી લીધું, પણ ત્યારે કોઈએ પણ કલ્પના નહોતી કરી કે આ રોગ સમગ્ર વિશ્વને સ્થિર કરી દેશે.
2. લૉકડાઉન અને રોજગારનું નુકશાન
માર્ચ મહિનામાં દેશભરમાં લૉકડાઉન લાગ્યું. રમેશભાઈની સ્કૂલ બંધ થઈ. ધંધો, નોકરી, તમામ બંધ. ઘરે રહીને વાનગીઓ કરવી, બાળકોને ઘરે ભણાવવું એજ રોજિંદી બાબત બની ગઈ. સાંજ પડતી હતી પણ ઘણા લોકોની જિંદગીમાં તો સવાર થઈ જ ન હતી. કોવિડ-19 જેવી વૈશ્વિક મહામારી એ આખી દુનિયાને તાળું મારી દીધું. દેશભરમાં લૉકડાઉન લાગુ પડ્યું. શાળાઓ બંધ, બજાર બંધ, પ્રવાસ બંધ… અને લોકોનાં સ્વપ્ન પણ બંધ થઈ ગયા.લૉકડાઉનનો સૌથી મોટો પ્રભાવ સામાન્ય,middle-class અને કામદારો પર થયો. હજારો લોકોની નોકરી જતી રહી. રોજ કમાઈ ને રોજ ખાવાવાળાઓ માટે તો આવક જ બંધ થઈ ગઈ. મજૂરો પોતાના ગામ તરફ પગપાળા ચાલવા લાગ્યા. નાનાં દુકાનદારો, ઓટો ચાલકો, મજુરો અને ટેમ્પરરી નોકરી કરનારાં લોકોએ બહુ મોટું નુકશાન સહન કરવું પડ્યું.
3. નાની ઉદ્યોગ-વ્યવસાયોનો ધરમૂળી નાશ
મોટા ઉદ્યોગોને પણ નુકશાન થયું, પણ સૌથી વધારે અસર નાની દુકાનો, નાના વેપારીઓ અને દૈનિક કમાઈ વાળાઓ પર પડી. જૂના માલના સ્ટોક ની ના વિકી થઈ, ના નવી ખરીદી થઈ. વેપાર બંધ, આવક બંધ. ઘણા લોકોને એમના વ્યવસાયની ફરી શરૂઆત કરવાની તક પણ મળી નહીં.
4. માનસિક આરોગ્ય અને તણાવ
લૉકડાઉન માત્ર આર્થિક નુકશાન પૂરતું નહોતું. નોકરી ગુમાવવાથી અને આવક અટકવાથી લોકો ડિપ્રેશનમાં ગયા. ઘરમાં બેઠા બેઠા મન ઊઠી ગયા. પરિવાર ચલાવવાનો તાણ, ભવિષ્ય વિશે ભય – માનસિક આરોગ્ય ખરાબ થવા લાગ્યું.
5. લૉકડાઉનમાં મદદના નામે છેતરપિંડી અને રૂપિયા ની લૂંટ
(એક કડવો ચહેરો માનવતાનો)
લૉકડાઉન જેવી આપત્તિકાળીન સ્થિતિમાં જ્યારે દુનિયાભરનાં લોકો જીવ બચાવવાના પ્રયત્નમાં હતા, ત્યારે કેટલાક લોકો મનુષ્યતાની હદ ઊલંઘી ને લૂંટની તક શોધી રહ્યા હતા. જ્યારે સહાયની જરૂર હતી ત્યારે કેટલાક લોકો "મદદ"ના નામે છેતરપિંડી અને લૂંટ ચલાવી રહ્યા હતા – એ એક દુઃખદ પણ કડવી હકીકત છે.
(a). ફેક ચેરિટીઓ અને ડોનેશન કૌભાંડ
લોકડાઉન દરમિયાન ઘણી "એનજીઓ" અને વ્યક્તિગત જૂથો સોશિયલ મીડિયામાં ફેક એકાઉન્ટ બનાવીને "દયાની અપીલ" કરવાનું શરૂ કર્યું. "તમારાં થોડાં રૂપિયા કોઈનું જીવન બચાવી શકે છે" જેવી લાગણીસભર લાઈનોના માધ્યમથી અમુક ઠગોએ લોકો પાસેથી ડોનેશન એકત્ર કર્યું – પણ એ રૂપિયા જરૂરતમંદ સુધી કદી પહોંચ્યા જ નહીં.
(b). ઓક્સિજન, બેડ અને દવાઓની કાળાબજારી
જ્યારે લોકો હોસ્પિટલોની બહાર બેડ માટે તરસતા હતા, ત્યારે કેટલાક બેડની સુવિધા "એડવાન્સ રિઝર્વેશન"ના બહાને પૈસા ઉઘરાવતા હતા. રેમડેસિવિર જેવી દવાઓ, ઓક્સિજન સિલિન્ડરોની બિલકુલ અણધારેલી કિંમતે વેચાણ કરવામાં આવ્યું. જાતજાતની middlemen જેવી ગેંગોએ માનવતાને વેપાર બનાવી નાખી.
(c). ઓનલાઈન ફ્રોડ – રાશન/માસ્ક/સેનિટાઈઝર
ઘણા ઓનલાઈન વેચાણદારો "મફત રાશન" કે "અતિ જરૂરિયાતી કીટ" ના નામે વેબસાઇટ બનાવીને મોબાઈલ પેમેન્ટ માગતા હતા. લોકો આશા અને ભયના સંઘર્ષમાં રૂપિયા મોકલી દેતા – અને પછી કોઇ સંપર્ક પણ નહોતો રહેતો.
(d). સરકારની સ્કીમમાં બોગસ લાભાર્થી
સરકાર દ્વારા મળતી સહાય (જેમ કે અનાજ, ડાયરેક્ટ બેંક ટ્રાન્સફર, નગરપાલિકા રાહત) માં પણ ઘણા સ્થળોએ એવી ફરિયાદો મળી કે સરપંચ/મહેસૂલ અધિકારીઓએ બિલકુલ જરૂર ન હોય તેવા નામ ઉમેર્યા, અથવા લાંચ લઇને બીજાનું નામ ઘુસાડી દીધું.
6. આશીર્વાદરૂપ કોરોના વેક્સિન
સાંજના સમાચાર સાંભળતા લોકોના ચહેરા પર ભય છવાઈ જતા હતા — "આજે ફલાણા શહેરમાં ૧૦૦૦ કેસ", "ફલાણા હોસ્પિટલમાં બેડ ઉપલબ્ધ નથી", "ફલાણા પરિવારના ચાર સભ્યો પોઝિટિવ"... આખી દુનિયા એક અદૃશ્ય દુશ્મન સામે લડી રહી હતી – અને એ દુશ્મન હતો કોવિડ-19 વાયરસ.
જ્યારે દરેક ઘર એક ઝઘડી બની ગયું હતું, જ્યારે લોકો જીવતી વેળાએ સાથ છોડવા લાગ્યા, ત્યારે એક એવી આશા ની કિરણ આવી જેના રૂપે આપણે આશીર્વાદ માનીએ છીએ — કોરોના વેક્સિન.
(e.) વિજ્ઞાનીઓની અહોરાત્ર મહેનત
જ્યારે આખું જગત લૉકડાઉનમાં ઘરના ચાર દીવાલો પાછળ હતો, ત્યારે વૈજ્ઞાનિકો રાત્રિ દિવસ એક કરીને રિસર્ચ કરી રહ્યા હતા. નવીન ટેક્નોલોજીથી mRNA, Covaxin, Covishield જેવી વેક્સિનો માત્ર ૧ વર્ષમાં વિકસાવવામાં આવી — જે સામાન્ય રીતે ૭-૮ વર્ષ લે છે.
(f). આશીર્વાદ કેવો લાગ્યો?
વડા વેકસિન સેન્ટરોની બહાર લાંબી લાઈનો જોઈ શકાય, લોકોના ચહેરા પર ભય હતો પણ સાથે આશા પણ હતી — “હવે કંઈક બચી જઈશું…”
વેક્સિન લીધા પછી લોકોમાં આત્મવિશ્વાસ પાછો આવ્યો.
હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાનો દર ઘટ્યો.
મોતનો દર નોંધપાત્ર રીતે ઓછો થયો.
જૂના લોકોમાં રક્ષણની લાગણી ઊભી થઈ. આશીર્વાદ એ નથી કે દુઃખ ન આવે — પણ દુઃખ સામે લડવાનું હથિયાર મળે. વેક્સિન એ અજબ આશીર્વાદ હતો — “વિજ્ઞાનના રૂપે મળેલો ભગવાનનો હાથ.”
(g). વેક્સિન વિરુદ્ધ અફવાઓ — અને જાગૃતિ
શરૂઆતમાં ઘણી અફવાઓ ફેલાઈ — "વેક્સિન લીધા પછી બાળક નહીં થાય", "મોત થઇ જાય છે", "ચીપ લગાવવામાં આવે છે"... પણ જાગૃત નાગરિકો, ડોક્ટરો, અને સમાચાર માધ્યમો દ્વારા આ ભૂલભર્યા માન્યતાઓનો ભેદ ઉઘડાયો.
વેક્સિનેશન એક્ટિવિટીએ દેશમાં એકતા અને સહકારનો ઉત્તમ ઉદાહરણ પુરો પાડ્યો. હોસ્પિટલના ડોક્ટરો, નર્સો, વોલન્ટિયરો અને સરકારના કર્મચારીઓએ રાત દિવસ સેવા આપી. ગ્રામ્ય વિસ્તારથી લઈને શહેર સુધી, દરેક જગ્યાએ માનવતાની રેખા ખેંચાઈ.
જે વેક્સિનને કેટલાકે માત્ર એક ઈન્જેક્શન માન્યું, તે ઘણી માતાઓના પુત્ર બચાવી ગઈ, ઘણા વૃદ્ધ પિતાઓને ફરી સંતાનોની હારમાળા પહેરાવા દીધી.
વાંકે, આપણને યાદ રહે કે વિજ્ઞાન અને માનવતાનો મેળ હોય — તો ઈશ્વર એ જરુરી નથી કે મંદિર-મસ્જિદમાં જ મળે.
7. "વેક્સિન પછી સામાન્ય બનતું જનજીવન"
આ વિષય એ આશા, વિશ્વાસ અને નવું આરંભ દર્શાવે છે — જ્યાં લોકોએ ભયને પાછળ મૂકી ફરીથી જીવન જીવવાનું શરુ કર્યું.
(એક નવી શરૂઆત, એક નવો શ્વાસ)
ભય, એકાંત અને અસહાયતા — કોરોના મહામારીના સમયની ત્રીકાળમાં વસેલી ભાવનાઓ હતી. આખું વિશ્વ એક રીતે ઠપ્પ થઇ ગયું હતું. સમાજ, ધંધા, મિત્રો, મંડળીઓ — બધું જ જાણે સ્થગિત થઇ ગયું હોય એવું લાગતું હતું.
પરંતુ પછી થયું કંઇક એવું કે જેને આપણે "આશા નો બીજ" કહી શકીએ – કોરોના વેક્સિન.
💉 વેક્સિન પછી શરુ થયો નવી આશાનો સમય
વેક્સિનના પહેલા અને બીજા ડોઝ પછી લોકોએ જાણે રાહતનો શ્વાસ લીધો. ભયનો ઢગલો ધીમે ધીમે ઓગળી રહ્યો હતો. લોકો ફરી બહાર નીકળવા લાગ્યા, સ્કૂલો ખૂલવા લાગી, બજારોમાં રણકાટ વાગવા લાગ્યો, મંદિર, મસ્જિદોમાં ભક્તિગીતો ફરીથી સંભળાવા લાગ્યા.
(h). સામાજિક જીવન ફરી જીવતું થયું
પરિવાર: લાંબા સમય બાદ પરિવારોએ મેળાવડા કર્યા. લગ્ન પ્રસંગો, જન્મદિવસ ઉજવણી અને મંડળીઓ ફરીથી જીવંત થઈ ગઈ.
મિત્રો: કૉલ-વિડીયો પછી ફરી રેસ્ટોરેન્ટમાં બેઠકો, ચા-પાન ના ગલ્લા ફરી ધમધમાવા લાગ્યા.
બાળકો: સ્કૂલ અને ખેલમૈદાનો ફરીથી બાળકોથી ધબકવા લાગ્યા. સ્કૂલની ઘંટડી ફરી વાગવા લાગી.
આર્થિક પ્રવાહ ફરી ચાલુ
વેક્સિન બાદ લોકોમાં આત્મવિશ્વાસ આવ્યો. વેપાર ખુલ્યો , રોજગારની opportunities ઉભી થવા લાગી. નાના ઉદ્યોગો ફરીથી શરુ થયા. મજૂરો ગામ છોડી શહેર તરફ પાછા ફરવા લાગ્યા. લોકો ખરીદી કરવા બહાર આવવા લાગ્યા – જે દેશના અર્થતંત્ર માટે ઉત્તમ સંકેત હતો.
પ્રવાસ અને પ્રવાસન ઉદ્યોગમાં તેજી
ટ્રેનો, ફ્લાઈટ, ટૂર્સ & ટ્રાવેલ્સ ફરીથી શરૂ થઈ. લોકો હવા બદલવા બહાર જવા લાગ્યા. પ્રવાસન ઉદ્યોગમાં નવી આશા પેદા થઈ – જે લાંબા સમયથી બંધ પડેલો હતો.
માનસિક આરામ
લોકોએ હવે જીવનને વધુ મૂલ્યવાન ગણ્યું
કોરોના મહામારીના સમયમાં ઘણા લોકો દુરના ગામ, અન્ય શહેરો, જિલ્લાઓ અને રાજ્યોમાં ફસાઈ ગયા હતા. ત્યારે આવા સમયમાં પોતાનું જીવ જોખમમાં મૂકી, અન્ય લોકોની નિસ્વાર્થ સેવા માટે ઉભેલા કેટલાંક માનવતાના સૈનિકો (Covid Heroes) આજે પણ લોકમનમાં જીવંત છે. અહીં આવી કેટલાક પ્રકારના મદદગારોની વાત કરીએ:
1. સ્વયંસેવકો (Volunteers):
ગામડાંના યુવાઓ કે જે શહેરમાંથી ચાલતા આવી રહેલા શ્રમિકોને પાણી, ખાવાનું, પગ પરના છાલા માટે મલમ આપે છે.
કેટલાકે રોડ પર ફૂડ સ્ટોલ ઉભા કરીને લંચ-ડિનરની વ્યવસ્થા કરી.
ખાસ કરીને બોર્ડર વિસ્તારોમાં દિન-રાત સેવા આપતા જોવા મળ્યા.
2. સ્થાનિક ખેડૂતો અને ગ્રામજનો:
ગામમાં બહારથી આવતા લોકોને ઓરિએન્ટેશન માટે જગ્યા આપે છે.
પોતાના ઘરના ઓરડાઓ કે વાડીઓ ક્વોરન્ટાઇન માટે આપી દે છે.
તાજી શાકભાજી અને દૂધની સેવા પૂરી પાડી.
3. ટ્રક ડ્રાઈવરો અને વાહન માલિકો:
પોતાના વાહનથી શહેરોમાંથી ચાલતા લોકોને ગામ તરફ મુક્તમાં પહોંચાડી દીધા.
હોસ્પિટલ સુધી દવા કે ઓક્સિજન પહોંચાડવામાં મદદ કરી.
4. સોશિયલ વર્કરો અને NGO સંસ્થાઓ:
રાજ્યો વચ્ચે ફસાયેલા મજૂરોને ટ્રેન/બસ માટે ઓનલાઈન ફોર્મ ભરવા, રજીસ્ટ્રેશન અને મુસાફરી માટે માર્ગદર્શન આપ્યું.પરિવહન ખર્ચ પણ ઉપાડ્યો.માસ્ક, સેનેટાઈઝર અને રહેવા-જમવાની વ્યવસ્થા કરી.
5. મહિલા મંડળ અને રસોઈ જૂથો:
દરેક દિન ખાસ ઘરનાં શાકભાજી ભર્યા અને સરસ તડકા સાથેનો ભોજન બનાવી પુરવઠો કર્યો.
બાળકો માટે દુધ-પાઉડર અને ખાવાનું પેકેટ બનાવીને પહોંચાડ્યું.
6. પોલીસ અને સ્થાનિક તંત્રમાં કામ કરતા લોકો:
ખાનગી રીતે પણ ઘણા પોલીસ કર્મચારીઓએ નાનકડા બાળકને ઘરે પહોંચાડ્યો.
પોલીસ વાનમાંથી ભોજન વહેંચ્યુ, દવાઓ આપી, લોકોએ ભાળે ન જતાં ત્યાં જઈ મદદ કરી.
7. ધર્મિક સંસ્થાઓ અને મંદિરો:
ગુરુદ્વારાઓમાં લંગર શરૂ કર્યા.
મંદિરો અને આશ્રમોમાં રહેવા માટે જગ્યા આપી.
દરેક જાત-ધર્મના લોકોને સમાન દ્રષ્ટિથી સેવા આપી.
8. સમાજમાં ફેરફાર
લોકોએ સ્વચ્છતાનું મહત્વ સમજી લીધું.
ઓનલાઈન શિક્ષણથી વિદ્યાર્થીઓ ટેક્નોલોજીપ્રેમી બની ગયા.
ઘરનાં સમયનું મૂલ્ય ઓળખાઈ ગયું.
ડૉક્ટરો અને નર્સો આજે પણ "યોદ્ધા" કહેવાય છે.
અંત એટલે શુર્ભાત
કોરોનાનો અંત માત્ર મહામારીનો અંત ન હતો — એ એક નવી ચેતનાનું શરૂઆત હતી. જે ભવિષ્યમાં ફરી આવી પરિસ્થિતિ આવે, ત્યારે આપણે વધુ તૈયાર હોઈશું — શારીરિક રીતે, તંત્રણાત્મક રીતે અને માનસિક રીતે.
"કોરોનાનો અંત એક સમાચાર નહોતો… એ એક સંદેશ હતો – કે "માનવતા જીતી ગઈ."
9. નિષ્કર્ષ:
લૉકડાઉન એક પરિક્ષાનો સમય હતો – જ્યાં કેટલાકે સાચી માનવતા બતાવી, અને કેટલાકે પોતાનું નીખાલસ પાપ દર્શાવ્યું. મદદના નામે છેતરપિંડી કરનારાઓ માત્ર રૂપિયા નહીં લૂંટે, પરંતુ વિશ્વાસ અને માનવતાની પણ ચોરી કરે છે.આવા સમયમાં સતર્કતા અને જાગૃતતા સૌથી મોટો શસ્ત્ર છે. સરકાર અને સમાજએ મળીને આવા છેતરપિંડીયાઓ સામે કડક પગલાં ભરવા જોઈએ.
શક્યતાઓ અને શીખ
આ સમસ્યાઓ વચ્ચે પણ કેટલાક લોકોએ નવી દિશા શોધી. લોકોએ ઘરમાંથી ધંધો શરૂ કર્યો – ઘરથી રસોઈ, ઓનલાઇન શિક્ષણ, ઘરેલું હસ્તકલા વેચાણ.. કેહે છે ને, "જ્યાં ઇચ્છા હોય ત્યાં રસ્તો હોય." આ કપરા સમયમાં કેટલાક લોકોએ નવી શરુઆત કરી..લૉકડાઉન એક અવરોધ હતો – પણ જીવન એ નદી છે, જેમાં અવરોધો છતાં પ્રવાહ ચાલતો રહે છે. રોજગારનું નુકશાન લાખો લોકો માટે દુઃખદ હતો, પણ એજ સમય આપણને નવી દિશા તરફ લઈ ગયો. આવાં કપરાં સમયમાં સરકાર, સમાજ અને આપણે સૌએ મળીને એકબીજાને આધાર આપવો જોઈએ – જેથી આવાં સંકટો સામે બધાએ મળીને લડી શકાય.
Written By
Digant J. Patel
