ચંદ્રયાન-3
ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO)એ ચંદ્રયાન-3 ક્યારે લોંચ કરવામાં આવશે તેને લઈને તારીખ અને સમયની જાહેરાત કરી દેતા દેશવાસીઓનો ઉત્સાહ વધ્યો છે. ઈસરોના ચીફ એસ સોમનાથે કહ્યું કે અમે ચંદ્રયાન-2 મિશનમાં નિષ્ફળ ગયા છીએ. એવું જરૂરી નથી કે આપણે દરેક વખતે સફળ થઈએ, પરંતુ મહત્વની વાત એ છે કે આપણે તેમાંથી શીખીને આગળ વધવું જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે નિષ્ફળતા મળવાનો અર્થ એ નથી કે આપણે પ્રયાસ કરવાનું છોડી દઈએ. ચંદ્રયાન-3 મિશનમાંથી આપણને ઘણું શીખવા મળશે અને આપણે ઈતિહાસ રચીશું.
ભારતમાં ચંદ્રયાન-3 મિશનની ભારે આતુરતાપૂર્વક રાહ જોવાઈ રહી હતી તે હવે પૂરી થવા જઈ રહી છે. આ સ્પેસશીપ યાન ચંદ્ર પર ઉતરવા માટે તૈયાર છે. ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO)એ ચંદ્રયાન-3 ક્યારે લોંચ કરવામાં આવશે તેને લઈને તારીખ અને સમયની જાહેરાત કરી દેતા દેશવાસીઓનો ઉત્સાહ વધ્યો છે.
ISRO ચંદ્રયાન મિશન હેઠળ ચંદ્રનો અભ્યાસ કરવા માંગે છે. ભારતે 2008માં પ્રથમ વખત ચંદ્રયાન-1 સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કર્યું હતું. ચંદ્રયાન-2 મિશન 22 જુલાઈ 2019ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. લગભગ 2 મહિના બાદ એટલે કે, 7 સપ્ટેમ્બર 2019ના રોજ ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતરવાનો પ્રયાસ કરી રહેલું વિક્રમ લેન્ડર ક્રેશ થઈ ગયું હતું. આ સાથે જ ચંદ્રયાનની 47 દિવસની સફળ યાત્રાનો અંત આવ્યો હતો. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પણ તે સમયે ઐતિહાસિક ક્ષણના સાક્ષી બનવા માટે બેંગલુરુમાં ઈસરોના હેડક્વાર્ટર પહોંચ્યા હતા. ત્યારથી જ ભારત ચંદ્રયાન-3 મિશનની તૈયારી કરી રહ્યું છે.
ઈસરોએ હવે ચંદ્રયાન-3 મિશનને લઈ જાહેરાત કરી છે. ઈસરોના જણાવ્યા પ્રમાણે 14 જુલાઈના રોજ ચંદ્રયાન-3 લોન્ચ કરાશે. ચંદ્રયાન-3 આંધ્ર પ્રદેશના શ્રીહરિકોટા સેન્ટરથી બપોરે 2.30 કલાકે લોન્ચ કરવામાં આવશે. જો ચંદ્રયાન-3નું પ્રક્ષેપણ સફળ થશે તો ભારત આવું કરનાર ચોથો દેશ બની જશે. આ પહેલા અમેરિકા, રશિયા અને ચીન ચંદ્ર પર પોતાનું અવકાશયાન ઉતારી ચૂક્યા છે.
આવો જોઈએચંદ્રયાન ૩ વિષે કેટલીક માહિતી : ચંદ્રયાન-3ના ત્રણ ભાગ - પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ, લેન્ડર મોડ્યુલ અને રોવર તૈયાર કરવામાં આવ્યા છે. જેને ટેક્નિકલ ભાષામાં મોડ્યુલ કહેવામાં આવે છે.ચંદ્રયાન-3ને ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર લેન્ડ કરવામાં આવશે. આ મિશનને સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરવા માટે તેમાં ઘણા વધારાના સેન્સર ઉમેરવામાં આવ્યા છે. તેની ઝડપ માપવા માટે તેમાં 'લેઝર ડોપ્લર વેલોસિમીટર' સિસ્ટમ લગાવવામાં આવી છે.
CE-20 ક્રાયોજેનિક એન્જિન,જે ચંદ્રયાન-3 મિશનના પ્રક્ષેપણ વાહનના ક્રાયોજેનિક ઉપલા તબક્કાને વેગ આપે છે, તે ઉડાન તાપમાન પરીક્ષણમાં પણ સફળ રહ્યું હતું. આ પહેલા, લેન્ડરનું પરીક્ષણ EMI/EMC પણ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થયું હતું.
ISRO એ ચંદ્રયાન-3 મિશન માટે ત્રણ મુખ્ય ઉદ્દેશ્યો નક્કી કર્યા છે, જે આ મુજબ છે: ચંદ્રની સપાટી પર લેન્ડરનું સલામત અને નરમ ઉતરાણ મેળવવું,ચંદ્ર પર રોવરની ચાલવાની ક્ષમતાઓનું અવલોકન અને પ્રદર્શન, ચંદ્રની રચનાને વધુ સારી રીતે સમજવા અને તેનો અભ્યાસ કરવા માટે ચંદ્રની સપાટી પર ઉપલબ્ધ રાસાયણિક અને પ્રાકૃતિક તત્વો, માટી, પાણી વગેરે પર વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગો કરતા ઇન-સાઇટ વૈજ્ઞાનિક અવલોકન. ઇન્ટરપ્લેનેટરી એ બે ગ્રહો વચ્ચેના મિશન માટે જરૂરી નવી તકનીકોના વિકાસ અને પ્રદર્શનનો સંદર્ભ આપે છે.
ચંદ્રયાન-3 માટેના લેન્ડરમાં માત્ર ચાર થ્રોટલ-સક્ષમ એન્જિન હશે,ચંદ્રયાન-2 પર વિક્રમથી વિપરીત જેમાં પાંચ 800 ન્યૂટન એન્જિન હતા અને પાંચમું એક નિશ્ચિત થ્રસ્ટ સાથે કેન્દ્રિય રીતે માઉન્ટ થયેલું હતું. વધુમાં, ચંદ્રયાન-3 લેન્ડર લેસર ડોપ્લર વેલોસિમીટર (LDV)થી સજ્જ હશે.ચંદ્રયાન-2ની સરખામણીમાં અસરના પગ વધુ મજબૂત બનાવવામાં આવ્યા છે અને ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટેશન રિડન્ડન્સીમાં વધારો થયો છે. ISRO માળખાકીય કઠોરતાને સુધારવા અને બહુવિધ આકસ્મિક સિસ્ટમો ઉમેરવા પર કામ કરી રહ્યું છે.
ચંદ્રયાન ૩ ના ભંડોળ વિષે વાત કરીએ તો, ડિસેમ્બર 2019 માં, એવું નોંધવામાં આવ્યું હતું કે ISRO એ પ્રોજેક્ટ માટે 75 કરોડ (US$9.4 મિલિયન)ના પ્રારંભિક ભંડોળની વિનંતી કરી હતી, જેમાંથી 60 કરોડ (US$7.5 મિલિયન) મશીનરી, સાધનો અને અન્ય ખર્ચને પહોંચી વળવા માટે હશે. મૂડી ખર્ચ, જ્યારે બાકીના 15 કરોડ (US$1.9 મિલિયન) મહેસૂલ ખર્ચ હેડ હેઠળ માંગવામાં આવે છે.
ભારતના અવકાશ વિજ્ઞાનને અમર કરનાર ચંદ્રયાન ૩ મિશન માટે રાત દિવસ એક કરી સખત મહેનત કરતા વૈજ્ઞાનિકોની ટીમને અભિનંદન સહ સફળતા માટે શુભેચ્છાઓ.
