સાયકલ મારી સરરર જાય.
સાયકલને માનવની પ્રગતિ અને પ્રગતિના પ્રતીક તરીકે સહનશીલતા, પરસ્પર સમજણ અને આદરને પ્રોત્સાહન આપતું પ્રતિક મનાય છે જે સામાજિક સમાવેશ અને શાંતિની સંસ્કૃતિને ઉત્તેજન આપે છે.[૨] સાયકલ ટકાઉ પરિવહનનું પ્રતીક છે અને ટકાઉ વપરાશ અને ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સકારાત્મક સંદેશ આપે છે, અને હવામાન પર સકારાત્મક અસર પાડે છે.
એપ્રિલ ૨૦૧૮માં, યુનાઇટેડ નેશન્સની સામાન્ય સભાએ ૩ જૂનને આંતરરાષ્ટ્રીય વિશ્વ સાયકલ દિવસ તરીકે ઘોષિત કર્યો હતો. વિશ્વ સાયકલ દિવસ માટેના ઠરાવ મુજબ: "સાયકલ જે વિશિષ્ટ, દીર્ઘતા અને વૈવિધ્ય ધરાવતું અને ૨ સદીઓથી ઉપયોગમાં રહેલું સરળ, સસ્તું, વિશ્વસનીય, સ્વચ્છ અને પર્યાવરણને યોગ્ય ટકાઉ પરિવહન માધ્યમ છે." વિશ્વ સાયકલ દિવસ એ વૈશ્વિક ઉત્સવ છે, જે બધાં લોકો દ્વારા મનાવવામાં આવે છે. વિશ્વ સાયકલ દિવસ હવે પ્રકાર ૧ અને ૨ ડાયાબિટીઝ વાળા લોકો માટે સ્વસ્થ જીવનશૈલીને પ્રોત્સાહન આપવા સાથે સંકળાયેલ છે.
સાયકલ ચલાવવાની ઉપયોગિતા સમજાવવા માટે, દર વર્ષે 3 જૂને ઉજવાતા સાયકલ દિવસનો હેતુ લોકોને સાયકલ ચલાવવાના ફાયદાઓ વિશે જાગૃત કરવાનો છે. સાયકલ ચલાવવાના સ્વાસ્થ્યને થતા ફાયદા વિષે જાણીએ.....
સાયકલ ચલાવવું એ માત્ર પર્યાવરણ માટે જ સારું નથી, પરંતુ તે આપણા શારીરિક સાથે માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. પર્યાવરણને પ્રદૂષણ મુક્ત રાખવા માટે સાયકલ ચલાવવી એ વધુ સારી રીત છે. તેમજ તેને ચલાવવાથી શરીરને ખૂબ જ કસરત મળે છે. આ ન માત્ર વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે, પરંતુ સ્નાયુઓને પણ મજબૂત બનાવે છે.
1) ડાયાબિટીસની સમસ્યા ધરાવતા લોકો માટે શારીરિક વર્કઆઉટ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ રીતે તેઓ સાયકલ ચલાવી શકે છે. દરરોજ લગભગ 30 મિનિટ સાયકલ ચલાવવાથી સુગર લેવલ નિયંત્રિત રહે છે. જે લોકોને ડાયાબિટીસ નથી તેઓ તેના જોખમથી સુરક્ષિત છે.
૨) જેઓ વજન ઓછું કરવા માગે છે તેમના માટે સાઇકલિંગ એ ખૂબ જ સારી વર્કઆઉટ છે. નિષ્ણાતોના મતે દરરોજ એક કલાક સાયકલ ચલાવવાથી લગભગ 300 કેલરી બર્ન કરી શકાય છે. આ સિવાય તે તમારા પેટની ચરબીને પણ કંટ્રોલ કરે છે. પરંતુ તેની સાથે તમારી ખાવાની ટેવ પર નિયંત્રણ રાખવું પણ જરૂરી છે.
૩) તમામ સંશોધનો સૂચવે છે કે સાયકલ ચલાવવાથી મૂડ સુધરે છે અને શરીરમાં તણાવનું સ્તર ઓછું થાય છે. આ સિવાય સાઈકલ ચલાવનારા લોકોને સારી ઊંઘ આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, વ્યક્તિ ગુસ્સો અને હતાશા જેવી બધી સમસ્યાઓથી બચી જાય છે.
૪) સાયકલ ચલાવવાથી ફેફસાં પણ મજબૂત બને છે. વાસ્તવમાં, સાયકલ ચલાવતી વખતે, આપણે સામાન્ય કરતાં ઊંડા શ્વાસ લઈએ છીએ. આ રીતે ફેફસામાં વધુ ઓક્સિજન પહોંચે છે. આનાથી શરીરમાં લોહીનો પ્રવાહ સુધરે છે અને ફેફસાના કાર્યમાં સુધારો થાય છે. તેનાથી ફેફસાં મજબૂત બને છે.
આજના મહામારીના યુગમાં લોકો પોતાના સ્વાસ્થ્ય પ્રત્યે ગંભીરતા દાખવતા નથી, ખાસ કરીને જ્યારથી કાર, બાઇકની સુવિધા આવી છે, લોકો ચાલવાનું ભૂલી જ ગયા છે. ઓફિસ હોય કે પછી કોઇ કામ હોય. વાહનમાં જ પ્રવાસ કરવાનો અભિગમ દાખવી રહ્યાં છે અને સાયકલને સાવ ભૂલી જ ગયા છે. ત્યારે લોકોને સાયકલ ચલાવતા કરવા માટે વિશ્વમાં મોટા પ્રમાણમાં અભિયાનો પણ ચલાવવામાં આવે છે. આવો જ એક નાનો પ્રયાસ વાપીમાં રહેતાં પરમવીરે હાથ ધર્યો છે. પરમવીર પોતાની મોગ્લી સાયકલ લઇને ભારતભ્રમણ પર નીકળ્યો છે. અત્યારસુધીમાં તે બે હજારથી વધુ કિલોમીટરનો પ્રવાસ ખેડી ચૂક્યો છે સાયકલ ચલાવવાથી સ્વાસ્થ્યને તો ફાયદો થાય જ છે, સાથે સાથે પર્યાવરણને પણ કોઇ નુકશાન થતું નથી. આથી લોકો જાગૃતિ અર્થે યુવાને આ બીડું ઝડપ્યું છે અને વાપીથી સાયકલ લઇને નીકળેલા પરમવીર નામના 28 વર્ષીય યુવાને પોતાની હાથે આનોખી સાયકલ બનાવી છે. તેઓએ જણાવ્યું કે મેં મારા સફરની શરૂઆત 22 માર્ચે કરી હતી, અત્યાર સુધીમાં મેં બે હજારથી વધુ કિલોમીટરની સાયકલ યાત્રા પૂર્ણ કરી છે. લોકોમાં સાયકલ પ્રત્યે જાગૃતતા આવે તે હેતુથી તેણે ભારત ભ્રમણની સાયકલ યાત્રા શરૂ કરી છે. એટલું જ નહીં આ માટે તેણે જાતે જ ત્રણ વ્હીલવાળી સાયકલ તૈયાર કરી છે જેમાં તે આ યાત્રા કરી રહ્યો છે. પરમવીરે આ ખાસ સાયકલનું નામ મોગ્લી રાખ્યું છે. આ ત્રણ વ્હીલવાળી સાયકલની લંબાઇ 9.5 ફૂટ છે. હું ભારત ભ્રમણ કરવા માટે શક્ય હોય તેટલા ગામડા અને શહેરમાં જાવાનો પ્રયાસ કરું છું. હાઇવે પર મુસાફરી ઓછી કરું છું.
સાયકલની શોધ માનવ ઇતિહાસની એક એવી મહાનતમ ખોજ છે જેણે માનવીને કંઈપણ ગુમાવ્યા વિના ઘણું બધું આપ્યું છે. કોઈપણ પ્રકારના વાહનવ્યવહાર દ્વારા પ્રદુષણ કરીએ છીએ તેમજ બેઠાડા જીવનને કારણે શરીરને કસરત પણ કરાવી શકતી નથી અને અનેક રોગોના ભોગી બનીએ છીએ. આજે ઘણા દેશોમાં અને મોટી મોટી કંપનીઓમાં તેમના કર્મચારીઓને પણ સાયકલ ચલાવવા માટે પ્રમોટ કરવામાં આવે છે. જેથી પ્રદુષણ ઓછું થાય તેમજ દેશમાં ક્રૂડનું બચત અને વિદેશી હૂંડિયામણ ઓછું વેડફાય અને આ દરેકથી પણ વધુ ફાયદાકારક તેમના કર્મચારીની સેહદ સારી થાય. છે.આવો, આજના દિવસે સા સાયકલનો ઈતિહાસ પણ જાણીએ.
સાઈકલ એક એવું પરિવહન છે, જે દરેક માટે ઉપયોગી છે. તે ખૂબ સસ્તી છે, જો કે વર્તમાન સમયમાં સાયકલની ટેક્નોલોજી પણ બદલાઈ ગઈ છે, જેના કારણે કેટલીક સાઈકલ મોંઘી થઈ ગઈ છે. પરંતુ હજુ પણ તે મોટરસાઇકલ કરતાં ઘણી સસ્તી છે. કારણ કે તેને ચલાવવા માટે કોઈપણ પ્રકારના પેટ્રોલ અને ડીઝલ વગેરેની જરૂર પડતી નથી. આજે, આપણે જે મોટરસાઇકલને રસ્તા પર દોડતી જોઈએ છીએ તે સાઇકલનું જ અપગ્રેડેડ મોડલ છે. તેની સૌથી સારી વાત એ છે કે તેના ઉપયોગથી કોઈપણ પ્રકારનું પ્રદૂષણ થતું નથી. ભારતના ઘણા રાજ્યોમાં, સરકાર ટૂંકા અંતરની મુસાફરી કરવા માટે સાયકલના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. આ સિવાય ઘણા ઈલેક્ટ્રોનિક વાહનો પણ માર્કેટમાં આવ્યા છે, જે પ્રદૂષણ ફેલાવતા નથી. પરંતુ દરેક માટે તે ખરીદવું શક્ય નથી. કારણ કે તેમની કિંમત સાયકલ કરતા ઘણી વધારે છે. કેટલાક લોકો સાઇકલને એક નાનું વાહન માને છે. સાઇકલને સંપૂર્ણ રીતે તૈયાર થવામાં લગભગ ૧૦૦ વર્ષનો સમય લાગ્યો હતો, આ ૧૦૦ વર્ષોમાં વિવિધ પ્રકારની સાઇકલના મોડલ બનાવવામાં આવ્યા હતા. પછી સંપૂર્ણ આરામદાયક ચાલવા યોગ્ય સાયકલ તૈયાર હતી.
સાયકલની શોધ ૧૮૧૭માં જર્મન ફોરેસ્ટ ઓફિસર કાર્લ વોન ડ્રાઈસ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. કાર્લ વોન ડ્રાઈસનું પૂરું નામ કાર્લ ફ્રેડરિક ક્રિશ્ચિયન લુડવિગ ફ્રેહર ડ્રાઈસ વોન સોઅરબ્રોન હતું. તે એક જર્મન શોધક હતો, તેનો જન્મ ૨૯ એપ્રિલ ૧૭૮૫ ના રોજ કાર્લસ્રુહે, જર્મનીમાં થયો હતો. ૧૦ ડિસેમ્બર ૧૮૫૧ ના રોજ ૬૬ વર્ષની વયે તેમનું અવસાન થયું. સાયકલ સિવાય તેણે બીજી ઘણી શોધ કરી. તેમાં ૧૮૨૧ માં કીબોર્ડ સાથેનું ટાઇપરાઇટર, ૧૬ અક્ષરનું સ્ટેનોગ્રાફ મશીન અને વિશ્વનું પ્રથમ માંસ ગ્રાઇન્ડર મશીનનો સમાવેશ થાય છે.
સાઈકલની શોધ પાછળ એક વાર્તા છે. ૧૮૧૫ માં ટેમ્બોરા પર્વત પર જ્વાળામુખી ફાટ્યો હતો. આ પર્વત ઈન્ડોનેશિયામાં આવેલો છે. આ વિસ્ફોટ બાદ આકાશ રાખથી ઢંકાઈ ગયું હતું. તેની સૌથી વધુ અસર ઉત્તર ગોળાર્ધના દેશોમાં જોવા મળી હતી. આ સિવાય આસપાસના તમામ દેશોમાં તાપમાનમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો. ઉત્તરીય ગોળાર્ધમાં તમામ નિર્ણયો નાશ પામ્યા હતા. જેના કારણે ભૂખમરા જેવી સમસ્યાઓ શરૂ થઈ, ઘણા પાલતુ પશુઓ મૃત્યુ પામ્યા. હવે આવી સ્થિતિમાં સામાન લઈ જવા માટે કોઈની પાસે કોઈ સાધન નહોતું. આ તમામ સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે સાયકલની શોધ કરવામાં આવી હતી.
પ્રથમ સાયકલ લાકડાનો ઉપયોગ કરીને બનાવવામાં આવી હતી. આ ચક્રમાં કોઈપણ પ્રકારની પેડલ અને સાંકળો ન હતી. આ સાયકલ હાથ વડે ધક્કો મારીને ચલાવી હતી. તેમાં એક જ હેન્ડલ હતું, જેથી તેને રૂટ પ્રમાણે ફોલ્ડ કરી શકાય. આ સાયકલનું વજન લગભગ ૨૩ કિલોગ્રામ હતું, કાર્લ વોન ડ્રાઈસે ૧૨ જૂન ૧૮૧૭ ના રોજ જર્મનીમાં મેનહેમ અને રેઈનાઉ વચ્ચે સાઈકલ ચલાવીને વિશ્વને પોતાની સાઈકલની શોધ દર્શાવી હતી. આ પ્રદર્શનમાં, સાયકલ દ્વારા કુલ ૭ કિમીનું અંતર કાપવામાં આવ્યું હતું, જે કાપવામાં ૧ કલાકથી વધુ સમય લાગ્યો હતો.
અત્યારે સાયકલમાં પેડલ હોય છે. પરંતુ શરૂઆતમાં જે સાઈકલ બનાવવામાં આવી હતી તેમાં કોઈપણ પ્રકારના પેડલ નહોતા કે તે કોઈ ધાતુની પણ ન હતી, પરંતુ પ્રથમ સાઈકલ લાકડાની બનેલી હતી. પરંતુ વિશ્વની પ્રથમ પેડલ સાયકલની શોધ ૧૮૬૩માં ફ્રેન્ચ મિકેનિક પિયર લેલેમેન્ટ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. આ સાયકલમાં તેણે આગળના વ્હીલમાં પેડલ લગાવી દીધા હતા. પરંતુ ધીમે ધીમે ચક્રમાં ઘણા નાના સુધારા કરવામાં આવ્યા. જેના કારણે આજની સાયકલમાં પેડલ બંને પૈડાની વચ્ચે છે અને આ સિવાય સાયકલમાં ગિયર વગેરે પણ ઉમેરવામાં આવ્યા છે. આજની જેમ દેખાતી સાયકલને સૌપ્રથમ ૧૮૮૫ માં જોન કેમ્પે બજારમાં ઉતારી હતી.
સાયકલમાં સામાન્ય રીતે ગિયર વાળી અને ગિયર વગરની સાયકલ જાણીએ છીએ.પણ ખરા અર્થમાં આ બે પ્રકાર સાયકલના પ્રકાર નહિ પરંતુ ફીચર છે. સાયકલ તેના 11 પ્રકારોમાં વિભાજીત છે જે તેના આકાર, ઉપયોગને આધારે છે. રોડ બાઈક, માઉંટેન બાઈક, ટુરિંગ બાઈક, ફોલ્ડિંગ બાઈક, ફિક્સડ ગિયર અથવા ટ્રેક બાઈક, બી.એમ.એક્સ. (BMX), રીકમબન્ટ બાઈક (Recumbent Bike), ક્રુઝર બાઈક, હાઈબ્રીડ બાઈક, સાયક્લોક્રોસ બાઈક (Cyclocross Bike) અને ઇલેક્ટ્રિક બાઈક. મુખ્યત્વે ત્રણ પ્રકારની સાયકલ છે, જેમાં એમટીબી, હાઇબ્રિડ અને રોડ અથવા સિટી સાયકલનો સમાવેશ થાય છે.
MTB સાયકલ: જેના ટાયર અન્ય સાયકલની સરખામણીમાં ખૂબ જાડા હોય છે. તેઓ ટેકરીઓ અને રસ્તાની બહાર વપરાય છે. આ સાઈકલની અંદર હાઈડ્રોલિક બ્રેક પણ લગાવવામાં આવી છે. જેથી તમને ડાઉનહિલ કરતી વખતે બ્રેક લગાવવામાં કોઈ સમસ્યા ન થાય. જો તમે આવી સાયકલ લેવા માંગતા હોવ, જેની કિંમત 12 હજારથી 15 હજારની વચ્ચે હોય, તો તમે MTB સાયકલ ખરીદી શકો છો.
હાઇબ્રિડ સાયકલ : હાઇબ્રિડ સાઇકલ અથવા હાઇબ્રિડ બાઇકનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે ઑફ-રોડ અને ઑન-રોડ એમ બંને રીતે ચલાવવા માટે થાય છે. આ સાયકલ MTB સાયકલ કરતા વધુ મોંઘી છે. તે ચાલવા માટે ખૂબ જ સરળ છે. આ સાયકલ લગભગ 20000 હજારથી 100000 રૂપિયામાં આવે છે.
રોડ સાયકલ : આ સાયકલ સારા રસ્તા પર જ ચલાવી શકાય છે. જો તમે આ સાયકલને ઉબડખાબડ રસ્તા પર ચલાવો છો, તો તેની રિમ વળી જવાનો ભય છે. આ ચક્ર લગભગ ૫ થી ૫૦ હજારની વચ્ચે આવે છે. આ સાયકલ આટલી મોંઘી હોવા છતાં તેની અંદર કોઈપણ પ્રકારની ડિસ્ક બ્રેક નથી.
આવો, આજના દિવસે સંકલ્પ કરીએ કે દરરોજ આપણા તાસીરને અનુરૂપ સાયકલ ચલાવવાની શરૂઆત આજથી કરીએ અને કરાવીએ તથા આ બે પૈડાવાળા આ નાનકડા વાહનને આપણા રોજીંદા જીવનનો ભાગ બનાવી, તન મન તંદુરસ્ત રાખવા સાથે પર્યાવરણ બચાવવામાં પણ ફાળો આપીએ.
