ચંપક અને છગન બે પાક્કા દોસ્તાર. દોસ્તી એટલી ગાઢ કે ગામના લોકો તેમને 'જોડકું' કહેતા. બંને એકબીજા વગર ચાલે નહીં, પણ એક વાત હતી જેનાથી ચંપક બહુ ડરતો હતો, અને એ હતો ભૂતનો ડર. છગન બહાદુર હતો, પણ ચંપક ભૂત, ચુડેલ, પ્રેત કે કોઈ પણ અદ્રશ્ય શક્તિનું નામ સાંભળે તો પણ એના હાથ-પગ ઠંડા પડી જતા.
એક વખતની વાત છે. ગામથી થોડે દૂર એક ખંડેર જેવી હવેલી હતી, જે વર્ષોથી બંધ પડી હતી. લોકો કહેતા કે ત્યાં કોઈ 'શક્તિ'નો વાસ છે, અને એટલે જ કોઈ એ તરફ ફરકતું નહોતું. છગનને હંમેશા એ હવેલી જોવાની ઈચ્છા થતી. એક રાત્રે, જ્યારે આકાશમાં અંધારું ઘેરાયેલું હતું અને વીજળીના કડાકા થઈ રહ્યા હતા, ત્યારે છગને ચંપકને પડકાર ફેંક્યો.
"ચંપક, જો તું સાચો દોસ્તાર હોય તો આજે આપણે એ ભૂતિયા હવેલી જોઈ આવીએ," છગને કહ્યું.
ચંપકનો ચહેરો ફિક્કો પડી ગયો. "અરે છગન! તું... તું મજાક કરે છે? એ... એ તો ભૂતિયા હવેલી છે!"
"અરે! મેં ક્યાં ભૂત જોવા જવાની વાત કરી છે? આપણે તો બસ જોઈને આવવાનું છે. શું તું આટલો ડરપોક છે?" છગને જાણી જોઈને ચંપકને ઉશ્કેર્યો.
ચંપકને ડર તો બહુ લાગતો હતો, પણ દોસ્તીમાં પોતે ડરપોક સાબિત ન થાય, એટલે કમકમાટી સાથે બોલ્યો, "ઠી... ઠીક છે, પણ જો ત્યાં કંઈ પણ અજુગતું થયું ને, તો... તો... તો હું ભાગી જઈશ!"
બંને જણ એક જૂની ટોર્ચ લઈને રાતના અંધારામાં હવેલી તરફ નીકળ્યા. રસ્તામાં ચંપક સતત 'રામ નામ'નો જાપ કરતો હતો અને છગનના કપડાં પકડી રાખ્યા હતા, જાણે કે એના કપડાં છોડશે તો ભૂત એને પકડી લેશે.
જ્યારે તેઓ હવેલીના દરવાજા પાસે પહોંચ્યા, ત્યારે અચાનક એક ઝાડ પરથી કાળી બિલાડી કૂદીને તેમની સામેથી પસાર થઈ. ચંપક એટલો જોરથી ચીસ પાડીને છગનને ચોંટી ગયો કે છગનનું બેલેન્સ ખોરવાઈ ગયું.
"ચંપક, શાંતિ રાખ! એ બિલાડી હતી, ભૂત નહીં!" છગને હસતાં-હસતાં કહ્યું.
"મને... મને લાગ્યું કે કોઈ ભૂત... મારી... મારી આત્મા ખેંચી લેશે," ચંપકે હાંફતા-હાંફતા કહ્યું.
છગને મુખ્ય દરવાજો ધીમેથી ખોલ્યો. અંદર ચારેબાજુ ધૂળ અને કરોળિયાના જાળા હતા. ટોર્ચનો પ્રકાશ પડતાં જ એક મોટી ખિસકોલી દોડી ગઈ. આ વખતે ચંપકે ભાગવાનો પ્રયત્ન કર્યો, પણ છગને એનો હાથ પકડી લીધો.
"ક્યાં ભાગે છે? જો! ભૂત નથી, આ તો ખિસકોલી છે. હવે અંદર ચાલીએ," છગને કહ્યું.
જેમ-જેમ તેઓ અંદર જતા હતા, તેમ-તેમ ચંપકનો ડર વધતો જતો હતો. અચાનક, સામેની દિવાલ પર એક મોટો પડછાયો દેખાયો. પડછાયો એવો હતો, જાણે કોઈ લાંબો, પાતળો માણસ ઊભો હોય.
"છગન! છગન! જો! ભૂ... ભૂત!" ચંપકે ગભરાઈને કહ્યું.
છગને પણ એ પડછાયો જોયો. "ચંપક, શાંતિ રાખ. એ પડછાયો ક્યાંથી આવે છે, એ જોઈએ."
તેઓ ધીમે ધીમે નજીક ગયા. પડછાયાની સામે, જમીન પર તૂટેલો કાચનો ટુકડો પડ્યો હતો અને બાજુમાં એક નાનકડી મીણબત્તી હતી. મીણબત્તીનો ઝીણો પ્રકાશ કાચ પર પડતો હતો અને એ કાચનો મોટો પડછાયો દિવાલ પર પડતો હતો.
"હાશ! આ તો કાચનો કમાલ હતો!" છગન હસવા લાગ્યો.
ચંપકે ઊંડો શ્વાસ લીધો, "પણ... ભૂત વગરની હવેલીમાં કાચ કેમ તૂટ્યો? એ તો ભૂત જ તોડી ગયું હશે!"
તેઓ આગળ વધ્યા અને એક મોટા રૂમમાં પહોંચ્યા. રૂમની વચ્ચે એક સફેદ ચાદર પડેલી હતી. છગને ટોર્ચ એ ચાદર પર ફેંકી.
"આ શું છે?" ચંપકે ધીમા અવાજે પૂછ્યું.
"કંઈક સફેદ છે. શાયદ કોઈ ભૂત... કે પછી કોઈ ધોબી કપડાં સૂકવી ગયો હોય!" છગને મજાક કરી.
જેવો છગન ચાદરની નજીક પહોંચ્યો, અચાનક ચાદર નીચેથી એક મોટો અવાજ આવ્યો: "ગ્ર્ર્ર્ર્ર્ર્ર!"
ચંપકે તો ત્યાં જ ચીસ પાડી અને છગનને ધક્કો માર્યો. છગન લપસીને ચાદર પર પડ્યો.
જેવો છગન ચાદર પર પડ્યો, ચાદર નીચેથી ઊભો થયેલો 'ભૂત' માથા પર ડોલ લઈને બહાર આવ્યો. એ ભૂત બીજું કોઈ નહીં, પણ ગામનો ભીખો ડોસો હતો!
ભીખો ડોસો દર શિયાળે એ હવેલીના ખૂણામાં સૂવા આવતો હતો, કારણ કે એને ખબર હતી કે કોઈ અહીં આવતું નથી. એણે પોતાની પાસેની ડોલને જોરથી પછાડી હતી, જેથી લોકો ડરીને ભાગી જાય.
"અરે! તમે લોકો કોણ છો? મારી નીંદર કેમ બગાડો છો?" ડોસાએ ગુસ્સામાં કહ્યું.
ચંપક અને છગન સ્તબ્ધ થઈ ગયા.
"ડોસા! તમે... તમે અહીં શું કરો છો? લોકો કહે છે કે આ તો ભૂતિયા હવેલી છે!" છગને પૂછ્યું.
ભીખા ડોસાએ માથા પરથી ડોલ હટાવી, "હા! હું જ ભૂત છું! મારું નામ ભૂતિયો ભીખો! હવે જાવ અહીંથી, નહીં તો... જો... આ મારી ડોલ... આ ડોલ હું તમારા માથા પર મારીશ!"
ચંપક અને છગન હસવાનું રોકી ન શક્યા. આખરે, જે ભૂતનો ડર હતો, એ તો ભીખો ડોસો નીકળ્યો.
"ભીખા ડોસા! ભૂત આટલું ડરામણું હોય? તમારા તો વાળ પણ સફેદ છે," ચંપકે હસીને કહ્યું.
"અરે ભાઈ, ભૂતને પણ ઉંમર થાય ને? હવે જાવ અહીંથી, મને ભૂત બનવાની પ્રેક્ટિસ કરવા દો, અને મને સૂવા દો," ડોસાએ કહ્યું.
બંને દોસ્તાર હસતા-હસતા હવેલીમાંથી બહાર નીકળ્યા. ચંપકનો ભૂતનો ડર કાયમ માટે દૂર થઈ ગયો, કારણ કે એણે જોઈ લીધું હતું કે વાસ્તવિકતામાં 'ભૂત' એક ડોલ લઈને સૂતેલો ડોસો પણ હોઈ શકે છે.
અને છગને ચંપકને ચીડવતા કહ્યું, "ચંપક, જો! જે ભૂતથી તું આટલો ડરતો હતો, એ તો તારા કરતાં પણ વધારે ડરપોક નીકળ્યો! એ તો ડોલ લઈને સૂતો હતો!"
ચંપકે કહ્યું, "સાચી વાત! હવેલીમાં ભૂતનો નહીં, પણ ડોસાના ઘસઘસાટનો ડર હતો!"
ત્યારબાદ જ્યારે પણ ગામમાં ભૂતની વાત થતી, ત્યારે ચંપક અને છગન એકબીજા સામે જોઈને હસવા લાગતા, કારણ કે તેમને ખબર હતી કે ભૂતની વાર્તા પાછળની અસલી કહાની તો ડોલવાળા ભીખા ડોસાની હતી.
