कथा : चेक… की चेक-आऊट?
दुपारची वेळ होती. घरकाम आटोपून मी निवांत बसले होते. सहजच माझ्या मैत्रिणीला – नीलाला – फोन केला. नीलासोबतचा माझा संबंध वेगळाच. कॉलेजपासूनची सोबत, सुखदुःखाची सखी, एकमेकींचं बोलणं मनापासून ऐकणारी.
पण आज तिचा आवाज पहिल्यासारखा नव्हता.
कधीही फोन केला की ती खळखळून हसते, पाच मिनिटांतच घरातली सगळी मजा सांगते. पण आज तिचा सूर वेगळाच. जणू एखादं ओझं तिच्या आवाजाला दाबून ठेवत होतं.
“काय गं, तब्येत बरी नाही का?” मी काळजीपूर्वक विचारलं.
ती काही बोलली नाही.
“अगं, काही प्रॉब्लेम आहे का पैशाचा? घरात काही झालंय का? की तब्येत बिघडलीये?”
मी प्रश्नावर प्रश्न विचारत राहिले.
शेवटी तिनं एक दीर्घ श्वास घेतला.
“मन्या ग… मी सांगू का तुला खरं?”
माझं मन धडधडलं.
“हो, अगं सांग ना. मी आहे इथे.”
“काल मी नवऱ्याचा मोबाईल चेक केला.” ती हळू आवाजात म्हणाली.
“त्यात मला बँकेचे अनेक ट्रान्झॅक्शन दिसले.
वारंवार एका अनोळखी नावावर पैसे जात होते.
सुरुवातीला वाटलं – चूक असेल.
पण जुने रेकॉर्ड पाहिले… तर तेच.
एकाच स्त्रीला सतत पैसे जात होते.”
मी नि:शब्द झाले.
तिचा आवाज कापरा होत चालला होता.
ती पुढे म्हणाली,
“मन्या, कुतूहलाने मी त्या नंबरवर फोन केला.
आणि… जे कळलं त्याने माझ्या आयुष्याची पायाभरणीच हादरली.
सांग बरं, या वयात मला खरंच नवऱ्याचा मोबाईल चेक करायची वेळ यावी का?
की आता माझं आयुष्यच चेक-आऊट व्हायची वेळ आलीये?”
तिचं वाक्य माझ्या मनात घणासारखं आदळलं.
क्षणभर मला शब्दच फुटेना.
नीलाचं लग्न २५ वर्षांपूर्वी झालं होतं. ती नेहमी सांगायची –
“आम्ही मोठ्या संसारातले लोक नाही. साधं आयुष्य, साधे आनंद. पण या साधेपणातही माझा नवरा माझं आभाळ आहे.”
तिच्या डोळ्यातलं ते समाधान मी कित्येकदा पाहिलं होतं.
पण आज तीच म्हणत होती –
“मन्या, विश्वास उरला नाही.
मोबाईलमध्ये लपलेलं आयुष्य मला जगायचं आहे का?
की स्वतःचा आत्मसन्मान जपण्यासाठी हे नातं संपवायचं आहे?”
मी शांतपणे तिचं बोलणं ऐकत होते.
कधीकधी आपल्याला सल्ला देण्यापेक्षा फक्त ऐकणारा कान हवासा असतो.
मी तिला विचारलं,
“तू त्याला विचारलं का?”
ती म्हणाली,
“नाही गं… धाडस होत नाही.
त्याच्याशी विचारलं तर तो काय म्हणेल?
कदाचित नाकारेल, कदाचित रागावेल.
पण मी जे पाहिलंय ते तर खरं आहे ना?”
आपली चूक मान्य करेल. हो माझी चूक झाली.छे उलट त्यांनी मला दम दिला तो म्हणाला –
‘माझे पैसे, मी काहीही करू शकतो. तुला काही विचारायचं कारण नाही!’शेवटी मीं विचारलंच!
मन्या, तुला सांगते – हे पैसे माझे होते.
आयुष्यभर मी काटकसर करून वाचवलेले.
वीज, पाणी, गॅस, राशन… प्रत्येक ठिकाणी तडजोड केली.
स्वतःच्या इच्छा दाबल्या.
मुलांच्या भविष्यासाठी एकेक रुपया साठवला.
आणि आज तो म्हणतोय –
‘मी काहीही करू शकतो!’
हा फक्त पैशांचा नाही गं,
हा माझ्या विश्वासाचा घात आहे.
मला वाटलं होतं – माझा संसार माझ्या त्यागावर उभा आहे.
पण दिसतंय – माझा संसार मोबाईलच्या स्क्रीनवर उभा आहे.
तिचा आवाज पुन्हा थरथरला.
“आयुष्याच्या या वयात मला नवऱ्याचा मोबाईल चेक करावा लागतोय, यापेक्षा लाजिरवाणी गोष्ट दुसरी नाही.
तुला माहितेय ना, मी नेहमी म्हणायचे – विश्वास ही नात्याची शिदोरी असते.
आज तो विश्वासच तुटलाय.
मग सांग, आता मोबाईल चेक करू का, की आयुष्याचंच चेक-आऊट करून टाकावं?”
तिचं बोलणं ऐकून माझ्या डोळ्यात पाणी आलं.
एक बाई म्हणून तिचं दु:ख मला खोलवर जाणवत होतं.
किती सोपं असतं नाही का?
एक छोटा स्क्रीन – मोबाईल – संपूर्ण संसाराला ग्रहण लावतो.
आणि ती बाई उरते प्रश्नांच्या गर्तेत – चेक… की चेक-आऊट?
मी हळू आवाजात म्हणाले,
“नीला, मोबाईल चेक करणं चुकीचं नाही.
कारण त्यात तुझं आयुष्य गुंतलेलं आहे.
पण चेक केल्यानंतर मिळालेलं उत्तर… ते पचवायचं की त्यावर निर्णय घ्यायचा – हे फक्त तुझ्या हातात आहे.
चेक-आऊटची वेळ आली की नाही, हे ठरवणं हा तुझा हक्क आहे.
आणि हे वय म्हणजे आयुष्य थांबवायचं वय नाही गं, स्वतःसाठी जगायचं वय आहे.”
नीला काही क्षण शांत राहिली.
तिच्या श्वासोच्छ्वासातून जाणवलं – तिच्या मनातले वादळ अजूनही थांबलेलं नाही.
फोन कट झाल्यावर मी बराच वेळ खिडकीत उभी राहिले.
बाहेर आकाशात ढग दाटून आले होते.
नीलाच्या मनातलेही ढग असंच काळं वातावरण तयार करत होते.
तिचा आवाज दुभंगला होता.
पैसे गमावले म्हणून नाही,
तर विश्वास हरवला म्हणून ती मोडली होती.
मी नि:शब्द झाले.
कारण तिचा प्रश्न केवळ पैशांचा नव्हता…
तो होता – आयुष्यभराच्या त्यागाची किंमत किती स्वस्त आहे?
मोबाईलमधल्या ट्रान्झॅक्शननी तिचं आयुष्याचं गणित मोडलं होतं.
आणि ती उभी राहिली होती दोन टोकांवर –
चेक… की चेक-आऊट?
आणि मी मनोमन प्रार्थना केली –
देवा, तिला ताकद दे…
तिला समज दे…
मोबाईल चेक करायचा की आयुष्य चेक-आऊट करायचं,
हा निर्णय तिनं तिच्या आत्मसन्मानासाठी घ्यावा.
नीलाच्या आयुष्यातलं उत्तर अजून बाकी आहे.
पण तिच्या मनातला प्रश्न मात्र कायमचा ठसा उमटवून गेला –
“मोबाईल चेक करू?
की आता माझं आयुष्यच चेक-आऊट व्हायची वेळ आलीये?”
तृप्ती देव
