ધારાવાહિક:- ચાલો ફરવા જઈએ.
સ્થળ:- ભાનગઢ કિલ્લો
લેખિકા:- શ્રીમતી સ્નેહલ રાજન જાની
ભારત એક એવો દેશ છે જેનો ગૌરવશાળી ઇતિહાસ રહેલો છે. અહીંની ઇમારતો ન જાણે દાયકાઓથી તેની અંદર ઇતિહાસને સાચવીને બેઠી છે. આ દેશ જેટલો ઐતિહાસીક છે એટલો રહસ્યમયી પણ છે. દેશ વિદેશથી દરવર્ષે લાખો પર્યટકો ભારતની સંસ્કૃતિનો પરિચય મેળવવા આવે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો આપણા દેશમાં કેટલીક જગ્યાઓ એવી પણ છે જેમાં ઘણા વણઉકેલ્યા રહસ્યો છુપાયેલા પડ્યા છે. જો કે, મનોવિજ્ઞાન તો એમ કહે છે કે જ્યાં ભય હોય છે ત્યાં ભૂત હોય છે. આજના આધુનિક યુગમાં પણ લોકો ભૂતપ્રેતમાં વિશ્વાસ કરે છે. તો ચાલો આપણે જઇએ રહસ્યોની દુનિયામાં..
રાજસ્થાનના અલવરમાં આવેલો ભાનગઢ કિલ્લો ભારતના સૌથી ભૂતિયા કિલ્લો તરીકે ઓળખાય છે. લોકો દિવસના સમયે પણ આ કિલ્લાની અંદર જતા ડરે છે. તમને જણાવી દઈએ કે ભાનગઢ કિલ્લો અંબરના કચવાહા રાજા ભગવંત સિંહે બનાવ્યો હતો. તેમણે આ કિલ્લો તેમના નાના પુત્ર માધો સિંહ માટે વર્ષ 1573માં બનાવ્યો હતો. માધો સિંહનો ભાઈ માન સિંહ હતો, જે મુઘલ સમ્રાટ અકબરનો સેનાપતિ હતો.
ભાનગઢ કિલ્લો એ 16મી સદીનો કિલ્લો છે જે ભારતના રાજસ્થાન રાજ્યમાં બનેલો છે. આ શહેર ભગવંત દાસના શાસનકાળ દરમિયાન તેમના બીજા પુત્ર માધો સિંહના નિવાસસ્થાન તરીકે સ્થાપિત થયું હતું. કિલ્લો અને તેનો પરિસર સારી રીતે સચવાયેલો છે.
ભાનગઢ કિલ્લો રાજસ્થાનના અલવર જિલ્લામાં અરવલ્લી પર્વતમાળામાં સરિસ્ક અભયારણ્યની સરહદ પર સ્થિત છે. નજીકનું ગામ ગોલા કા બાસ છે. આ કિલ્લો ઢાળવાળી જમીન પર ટેકરીઓની તળેટીમાં આવેલો છે. રાજાના મહેલના ખંડેરો ટેકરીઓના નીચલા ઢોળાવ પર સ્થિત છે; તળાવ વિસ્તારને વૃક્ષો ઘેરી લે છે અને મહેલના પરિસરમાં એક કુદરતી પ્રવાહ તળાવમાં વહે છે.
આ કિલ્લો દિલ્હીથી 235 કિલોમીટર (146 માઇલ) દૂર આવેલો છે અને રસ્તાના છેલ્લા 2 કિલોમીટર (1.2 માઇલ) ભાગમાં કિલ્લાના પ્રવેશદ્વાર સુધી પહોંચવાનો રસ્તો કાચો છે. કિલ્લો થાણા ગાઝીથી 20 માઇલ (32 કિમી) દૂર છે. નજીકનું એરપોર્ટ જયપુર ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ છે, જે કિલ્લાથી 88.2 કિમી દૂર છે.
દંતકથા અનુસાર, કિલ્લાના વિસ્તારમાં એક સાધુ રહેતા હતા, અને તેમના આદેશ મુજબ, કિલ્લાના પરિસરમાં બનેલું કોઈપણ ઘર તેમના પોતાના ઘર કરતાં ઊંચું ન હોવું જોઈએ, અને જો આવા કોઈપણ ઘરનો પડછાયો તેના ઘર પર પડે, તો તે કિલ્લાના શહેરનો વિનાશ તરફ દોરી જશે. જ્યારે કિલ્લામાં સ્તંભો ઉમેરવામાં આવ્યા જે સાધુના ઘર પર પડછાયો નાખે છે, ત્યારે કિલ્લા અને આસપાસના નગરોનો વિનાશ થયો.
બીજી વાર્તા અનુસાર, કાળા જાદુનો અભ્યાસ કરનાર એક પાદરી એક સુંદર ભાનગઢ રાજકુમારી સાથે પ્રેમમાં પડી ગયો, જેના ઘણા સગા હતા. એક દિવસ પાદરી રાજકુમારીનો પીછો કરતો બજારમાં ગયો અને તેણીને પ્રેમનું ઔષધ આપ્યું . જો કે, તેણીએ તેનો ઇનકાર કર્યો, તેને એક મોટા ખડક પર ફેંકી દીધો જે પરિણામે પાદરી પર પટકાયો અને તેને કચડી નાખ્યો. મૃત્યુ પામતા પહેલા, પાદરીએ આખા ગામને શાપ આપ્યો, તેને વિનાશ અને ઉજ્જડતાની સજા આપી.
સંપૂર્ણપણે ખંડેર થયેલા કિલ્લા શહેરના મુખ્ય દરવાજામાંથી પ્રવેશતાં, મંદિરો, મહેલો અને હવેલીઓ જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત, કિલ્લામાં પ્રવેશવાના ચાર દરવાજા છે: લાહોરી દરવાજો, અજમેરી દરવાજો, ફુલબારી દરવાજો અને દિલ્હી દરવાજો. મુખ્ય દરવાજાના પ્રવેશદ્વાર પર ઘણા હિન્દુ મંદિરો છે. જેમ કે હનુમાન મંદિર, ગોપીનાથ મંદિર, સોમેશ્વર મંદિર, કેશવ રાય મંદિર, મંગલા દેવી મંદિર, ગણેશ મંદિર અને નવીન મંદિર.
ગોપીનાથ મંદિર 14 ફૂટ ઊંચા પલ્ટી ઉપર બનેલ છે, અને મંદિરની કોતરણી માટે પીળા પથ્થરોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. પૂજારીનું નિવાસસ્થાન, જેને 'પુરોહિતજી કી હવેલી' કહેવામાં આવે છે, તે મંદિર સંકુલના પરિસરમાં સ્થિત છે. આગળ ક્રમમાં નાચન કી હવેલી (નૃત્યકારનો મહેલ) અને જૌહરી બજાર (બજાર સ્થળ) છે, ત્યારબાદ ગોપીનાથ મંદિર છે. રોયલ પેલેસ કિલ્લાની સીમાના છેડા પર આવેલું છે.
હનુમાન અને શિવ મહાદેવને સમર્પિત મંદિરો સેનોટાફની શૈલીમાં બનાવવામાં આવ્યા છે. તેમના બાંધકામમાં ઝીરી આરસપહાણનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. કિલ્લાના દરવાજાની બહાર મળેલી એક મુસ્લિમ કબર રાજા હરિ સિંહના પુત્રોમાંના એકની હોવાનું કહેવાય છે.
કિલ્લામાંથી આવે છે અવાજ:-
સંતના ક્રોધ બાદ ભાણગઢ તરત એક શાપિત શહેરમાં ફેરવાયું અને પછી વસી શક્યું નહીં. કારણ કે તેમાં કોઈ પણ સંરચના ક્યારેય જીવિત રહી શકવામાં સફળ થઈ નહીં. ચોંકાવનારી વાત એ છે કે બાલુનાથનું તપસ્યા સ્થળ આજે પણ ખંડેર અવસ્થામાં જોઈ શકાય છે. જો કે વૈજ્ઞાનિકો ભાનગઢની આ વાર્તાઓને માનતા નથી પરંતુ ગામના લોકો તો હજુ પણ કિલ્લાને ભૂતિયો જ ગણે છે. સ્થાનિકોનું કહવું છે કે તેમણે એક મહિલાના બૂમો પાડવાનો, બંગડી તોડવાનો અને રડવાનો અવાજ સાંભળ્યો છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે કિલ્લામાંથી સંગીતનો પણ અવાજ આવે છે અને ક્યારેક ક્યારેક પડછાયો પણ દેખાય છે. કેટલાક લોકોને તો એવું પણ લાગે છે કે જાણે કોઈ તેમનો પીછો કરી રહ્યા છે અને પાછળથી થપ્પડ મારે છે. વિચિત્ર વાસ પણ આવે છે.
સાંજે 6 વાગ્યા પછી પ્રવેશ નહીં!
ભાનગઢનો કિલ્લો સવારે 6 વાગ્યાથી લઈને સાંજે 6 વાગ્યા સુધી ખુલ્લો હોય છે. ત્યારબાદ કિલ્લામાં પ્રવેશ મળતો નથી. ફરવા જવું હોય તો સૂર્યાસ્ત પહેલા જ કિલ્લાની મુલાકાત લઈ લેવી. કિલ્લાને પેરાનોર્મલ એક્ટિવિટીનું કેન્દ્ર માનવામાં આવે છે.
આર્કિયોલોજિકલ સર્વ ઓફ ઈન્ડિયાએ અહીં રાતે ફરવા પર પ્રતિબંધ લગાવેલો છે. જેને કારણે કિલ્લામાં રાતે કોઈ રોકાઈ શકતું નથી. ભાણગઢ જવા માટે અલવર જવું પડે અને ત્યાંથી ટેક્સી લેવી પડે છે. ભાનગઢની આજુબાજુ કોઈ હોટલ કે રેસ્ટોરા નથી. જો કે રસ્તામાં તમને ઢાબાની સુવિધા જોવા મળશે. પરંતુ ઘરેથી પૂરતી વ્યવસ્થા કરીને નીકળવું વધુ સારું રહેશે.
અનેક વાર્તાઓ છે પ્રચલિત:-
ભા ગઢના કિલ્લા સાથે અનેક રહસ્યમય વાર્તાઓ જોડાયેલી છે. મોટાભાગે લોકોનું એવું માનવું છે કે કિલ્લો ભૂતિયો છે પણ આમ છતાં લોકોને કિલ્લો જોવાની તીવ્ર ઈચ્છા હોય છે. સ્થાનિક લોકોમાં સમ્રાટ માધો સિંહની કહાની ખુબ પ્રચલિત છે. જે મુજબ ગુરુ બાલુનાથની મંજૂરી મેળવ્યા બાદ તેમણે આ શહેરનું નિર્માણ કર્યું હતું. તેઓ એક તપસ્વી હતા અને ધ્યાનમાં રહેવું ગમતું હતું. સંતે શરતી મંજૂરી આપી હતી જે મુજબ મહેલનો પડછાયો તેમના પ્રાર્થનાસ્થળ પર પડવો જોઈએ નહીં નહીં તો મહેલ વેર વિખેર થઈ જશે. પણ જ્યારે મહેલ બન્યો તો તેનો પડછાયો સંતના પ્રાર્થના સ્થળ પર પડ્યો અને ભાણગઢ તે જ સમયે વેર વિખેર થઈ ગયું.
જ્યારે પણ તમે ભાનગઢ જાવ છો તો આ સુંદર કિલ્લાના વખાણ કર્યા વગર રહી નહીં શકો. જો કે, ઘણા લોકોનું કહેવું છે કે, ભાનગઢ કિલ્લામાં કાલ્પનિક અને ડરાવની હરકતો થાય છે. ત્યાં ગયેલા ઘણા લોકોએ બેચેની અને સ્ટ્રેસ અનુભવ્યો હોવાની ફરિયાદ કરી છે. આ સાથે ઘણા લોકોએ ડરાવની હરકતોને પણ નોટિસ કરી છે. આ સિવાય ભાનગઢ કિલ્લામાં લોકો અમુક મિનિટો માટે જ રોકાઈ શકે છે. પ્રશાસને ભાનગઢ કિલ્લામાં સૂર્યાસ્ત બાદ રોકાવાની મનાઈ ફરમાવી છે.
Archaeological Survey of India (ASI) તરફથી સૂર્યાસ્ત બાદ અને સૂર્યોદય પહેલાં ત્યાં રોકાવાની મનાઈ ફરમાવતું બોર્ડ લગાવાયું છે. સ્થાનિક લોકોનું કહેવું છે કે, જો કોઈ ભાનગઢ કિલ્લામાં સૂર્યાસ્ત બાદ પ્રવેશ કરે છે તો તે રાતનો અનુભવ કહેવા માટે ક્યારેય પાછા નથી આવી શકતા. એવું માનવામાં આવે છે કે, કિલ્લામાં આત્માઓ ભટકે છે.
ઈતિહાસકારોનું માનીએ તો ગુરુ બાલૂ નાથ નામના સન્યાસીના શ્રાપથી આ સુંદર ભાનગઢ આજે ભૂતોની હવેલી બની ગઈ છે. ભાનગઢ કિલ્લા પર પૂર્વમાં ગુરુ બાલૂ ધ્યાન કરતાં હતા. તત્કાલિન રાજા ભાનગઢમાં કિલ્લો બનાવવા માગતા હતા. ત્યારે સન્યાસી બાલૂ નાથે એક શરત પર કિલ્લો બનાવવાની અનૂમતિ આપી. તેમની શરત હતી કે, કિલ્લાનો પડછાયો તેમના પર ન પડે. જો કે, એવું ન બની શક્યું. અને તે સમયે આ સાધુ બાલૂ નાથે શ્રાપ આપ્યો કે, આ કિલ્લો ભૂતોની હવેલી બની જશે.
એક મહત્વની વાત તો એ છે કે, ભાનગઢ કિલ્લાની આસપાસના વિસ્તારોમાં કોઈ પણ ઘરની ઉપર છત નથી. જો કોઈ છત બનાવે છે તો તે તૂટી જાય છે. જેથી કરીને લોકો ત્યાં ઘર પર છત નથી બનાવતા. આ સાથે ભાનગઢ કિલ્લામાં રોકાયેલા લોકો સાથે કોઈને કોઈ ઘટના ચોક્કસ બનેલી છે. માટે જ્યારે પણ ભાનગઢ જાવ તો કિલ્લાની સુંદરતાને બહારથી જ નિહાળો.
અન્ય એક વેબપેજની માહિતિ:-
રાજસ્થાનના અલવરમાં (Alwar, Rajasthan)સ્થિત ભાનગઢ કિલ્લો (Bhangarh Fort) ભારતના સૌથી ભૂતિયા કિલ્લા (Haunted Fort in India) તરીકે ઓળખાય છે. લોકો દિવસના સમયે પણ આ કિલ્લાની અંદર જતા ડરે છે. તમને જણાવી દઈએ કે ભાનગઢ કિલ્લો અંબરના કચવાહા રાજા ભગવંત સિંહે બનાવ્યો હતો. તેમણે આ કિલ્લો તેમના નાના પુત્ર માધો સિંહ માટે વર્ષ 1573માં બનાવ્યો હતો. માધો સિંહનો ભાઈ માન સિંહ હતો, જે મુઘલ સમ્રાટ અકબરનો સેનાપતિ હતો.
એક કથા અનુસાર એક તાંત્રિક કિલ્લાની રાજકુમારી પર મોહિત થઇ જાય છે. અને તેને વશમાં કરવા માટે કાળાજાદુનો પ્રયોગ કરે છે. જો કે આ પ્રયોગ નિષ્ફળ જાય છે અને તાંત્રિકનું જ મોત થઇ જાય છે પરંતુ મરતા પહેલા આ તાંત્રીક જાદુગરે શ્રાપ આપ્યો હતો કે કિલ્લામાં રહેનાર લોકો જલ્દીથી મરી જશે અને આજીવન તેઓની આત્મા આ કિલ્લામાં ભટકતી રહેશે. સંયોગથી એક મહિના બાદ ભાનગઢ કિલ્લા પર હુમલો થાય છે અને તે હુમલામાં રાજકુમારી સાથે સાથે મહેલના બધા લોકોના મૃત્યુ થઇ જાય છે. સ્થાનિક લોકોના મતે મરી ગયેલા લોકોની આત્મા હજુ પણ આ કિલ્લામાં ભટકી રહી છે.
જ્યાં દિવસના સમયે પણ લોકો કિલ્લાની અંદર જતા ડરે છે, ત્યાં સાંજના સમયે કિલ્લામાં જવા પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ છે. ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણે ઘણી જગ્યાએ બોર્ડ લગાવ્યા છે જ્યાં સાંજના સમયે કિલ્લાની અંદર ન જવાની ચેતવણી આપવામાં આવી છે. કિલ્લાની આસપાસ રહેતા ગ્રામજનો દાવો કરે છે કે જે કોઈ રાત્રે કિલ્લાની અંદર જાય છે તે ક્યારેય પાછો આવતો નથી. લોકોના મતે કિલ્લામાં ભૂત-પ્રેત ફરતા હોય છે જે ત્યાં જનારાને મારી નાખે છે.
સૌજન્ય:- વીકીપીડીયા સહિત ઈન્ટરનેટનાં વિવિધ વેબપેજ.
આભાર.
સ્નેહલ જાની
