शब्दांपलीकडचं नातं
अमोलला अजून आठवण होती ते दिवस — कॉलेजच्या त्या जुन्या कॅम्पसात, जिथे पुस्तकांच्या दरम्यान आणि ठाण ठाण फिरणाऱ्या लोकांच्या गर्दीत, त्याने त्याला पाहिलं होतं. राहुल. काहीही बोलायचं, वाटायचं ते काही तरी असतं, पण शब्दांनी त्याला कधीही जिंकू दिलं नव्हतं. दोघांच्या दरम्यान एक न सोडणारा मौनाचा धागा होता, ज्याला तो वेळ ओळखू शकला नसता.
सुरुवातीला ते इतके जवळचे होते की भिंतीही त्यांच्याभोवती नसेल, पण त्याचवेळी त्याचं एकतर्फीचं होतं हेही त्याला उमगले नव्हते. राहुलची नजर, त्याची वेळ, त्याचा मनाचा खेळ — सर्व काही अमोलच्या आयुष्यात समरसत नाही. मग अचानक काळाच्या ओघात ते दोघे एकमेकांपासून दूर झाले, एकमेकांना ओळखत पण अनोळखीच राहिले.
अमोल आणि राहुलचा हे संबंध म्हणजे फक्त मित्रत्व नव्हतं, तो एक गूढ संवाद होता, ज्यात शब्दांची गरज कमी आणि भावनांची जास्ती होती. ते संवाद जेव्हा फार कमी झाले, तेव्हा त्यांच्यातला नाताही धूसर होत गेला.
एका थंडीच्या संध्याकाळी, शहराच्या एका जुन्या चहा घरात, अमोल आणि राहुल अचानक समोरासमोर बसले. बाहेर थंडी होती, पण त्या खोलीत एक वेगळाच ताप अनुभवायला मिळाला — काळाच्या, काळजाच्या आणि कधीकधी शब्दांपेक्षा अधिक वेदनादायक असलेल्या मौनाचा.
"किती वर्षं झाली, नाही?" अमोलने मनातून विचारले, पण तो आवाज इतका कमी होता की त्याला स्वतःच ऐकायला अवघड जात होतं.
राहुलने थोडंसं हसून उत्तर दिलं, "हो, खूप झाले. पण काहीच बदललेलं नाही."
अमोलचा मन धक्काबुक्की झाला. बदललेलं नाही? काय बदललेलं नाही? काय असेल ते ते न संपणारे 'काही'?
कॉलेजच्या दिवसांची आठवण त्यांना तोंडावर आली — तिथल्या मोकळ्या गल्ली, पानांच्या तुकड्यांवर लिहिलेली कविता, एकत्रलेले गप्पा आणि एकमेकांशी असलेलं हळूवार पण खोलवर जुळलेलं नातं. पण त्या आठवणींच्या छायेखाली एकही शब्द नव्हता, ज्याने त्यांच्या अंतरंगातील ओढ समजून घेतली असती.
त्या दिवसांत एकमेकांना समजून घेण्याची इच्छा तर होती, पण अभिव्यक्तीच्या सीमांमुळे अनेकदा ते अडखळले. राहुलचं मूकपणा आणि अमोलचं खोलवर जाणारं मन — हे दोघं कधी भेटले नाहीत.
आता जेव्हा ते समोर होते, तेव्हा त्या शब्दांपलीकडच्या नात्याची खरोखरची किंमत समजून आली. काही वेळा, न बोलता जाणून घेणं, समजून घेणं हे शब्दांपेक्षा अधिक प्रभावी असतं. पण तो एक वेदनादायक अनुभवही असतो, ज्यात अनोळखीपणाचं, तुटलेल्या नात्याचं आणि कधी कधी वेगळेपणाचं एक सांगोपांग दर्शन असतं.
राहुल म्हणाला, "आम्ही फार काही गमावलं, अमोल. आपण जेव्हा बोलायला हवा होतं, तेव्हा आपण निवडले मौन."
अमोलच्या मनात एक वेदना जागृत झाली — ती मौनाने बोललेली कथा होती. कितीवेळा बोलायची इच्छा असूनही बोलू शकलेलो नव्हता. किती वेळा आपले अंतर फक्त या शब्दांच्या नसण्यानेच वाढले होते.
दोघांच्या आयुष्यातल्या या असमाधानाच्या अडथळ्यांवर बसून ते म्हणाले, "म्हणूनच बघ, आज आपण पुन्हा बोलतोय — पण शब्द कमी आहेत. मौन जास्त आहे."
राहुलने डोळे नीट उघडले, त्यातल्या त्या उशिरा जाणलेल्या जाणिवेला समजून घेतला. "शब्दांपलीकडचं नातं कधी कधी फक्त असं मौन असतं, जिथे भावना गुंफलेल्या असतात."
त्या संध्याकाळी त्यांनी शब्दांना थोडा विराम दिला, आणि मनाला बोलू दिलं. त्यांनी जाणीव केली की नातं टिकवण्यासाठी फक्त शब्दच नाही, तर एकमेकांच्या अंतरंगात जाण्याची तयारी लागते.
काळजी, प्रेम, चूक, आणि निराशा — हे सगळं त्यांच्यातलं नातं होते. ज्याला ते सामोरे गेलं, पण ज्याला कधीच पूर्णपणे जिंकू शकले नाहीत. आणि म्हणूनच आता ते जरा थांबले होते — एकमेकांच्या सोबतीने, पण एकमेकांपासून थोडेसे दूर.
ही कथा त्यांना शिकवते — नातं म्हणजे केवळ बोलणे नव्हे, तर एकमेकाला समजून घेण्याचा एक अविरत प्रवास आहे. अनेकदा त्यात शब्द फारसे नसतात, पण मन आणि भावना एकमेकांशी जोडल्या जातात. आणि जरी ते अंतर वाढले तरी, तो धागा कधीच पूर्णपणे तुटत नाही.
अशाप्रकारे “शब्दांपलीकडचं नातं” हा एक थोडा उदास, पण खोलवर जिंकणारा प्रवास आहे — एकमेकांपासून दूर पण हृदयाने जोडलेले दोन माणसांचे, ज्यांचं मौन कधीच संपत नाही.
