एका थांबलेल्या घड्याळाची गोष्ट
एक अंतर्मुख आणि काळात अडकलेली कहाणी
त्या जुन्या वाड्याच्या भिंतीवर एक घड्याळ होतं — साधं, गोल, काळसर रंगाचं. एक काळ होता, जेव्हा ते अचूक वेळ सांगायचं. पण हल्ली ते बघताना कुणालाच वेळ आठवत नसे. कारण ते घड्याळ आता चालत नव्हतं. त्याच्या सुई दोन वाजून पाच मिनिटांवर अडकलेल्या होत्या — जणू त्यानेच त्या क्षणाला कैद करून ठेवलं होतं. त्या क्षणाला... जेव्हा त्या घरातलं सगळं बदललं होतं.
---
माई आणि तिचं अडकलेलं आयुष्य
त्या घरात माई राहत होती. सगळ्यांची ‘माई’, पण तिचं खरं नाव फारसं कोणाला आठवत नसे. एक काळ होता, जेव्हा ती घराच्या प्रत्येक कोपऱ्यात असायची — चहात साखरेसारखी विरघळलेली. पण जसजसे दिवस गेले, घर बदलत गेलं, लोक शहरात गेले, नाती परक्या वाटांवर वळली — माई तशीच राहिली. त्या घरात. त्या भिंतीखाली.
ती म्हणायची, "हे घर माझं नाही, मी या घराची आहे." तिच्या त्या एका वाक्यात तिचं सारं जीवन सामावलं होतं.
---
घड्याळ: एक साक्षीदार
माईची नजर सतत त्या घड्याळावर असे. एखाद्याचं मृत्यू पाहिलं तरी जेवढं स्तब्ध होतं, तेवढंच काहीसं तिचं आणि त्या घड्याळाचं नातं होतं. ती घड्याळाकडे बघायची आणि म्हणायची, "हे माझ्यासारखंच आहे. चालत नाही, पण थांबलंही नाही. फक्त अडकून पडलंय."
घरातले लोक हसायचे. म्हणायचे, "माई आता थोडी गोंधळात आहे." पण खरं तर, ती फक्त सगळ्यांपेक्षा जास्त स्पष्ट पाहू शकत होती — वेळ, विरह, एकटेपण.
---
एक दिवस, एक नात
माईची नात शाळेच्या सुट्टीत आईसोबत गावाला आली होती. ती चंचल, बोलकी, शहरातली. ती घड्याळाजवळ गेली आणि म्हणाली, "हे घड्याळ चालत नाही!" तिच्या नजरेत ते एक खेळणं होतं. माईने तिला जवळ घेतलं आणि हळूच उत्तर दिलं, "हे चालायचं एकेकाळी. माझ्यासोबतच थांबलं." नातीला काय कळणार?
---
त्या क्षणाची गोठलेली वेळ
त्या घरात एक काळ होता, जेव्हा माईचा नवरा — गावातला आदरणीय माणूस — एका दुपारी अचानक गेला. बिनसावध मृत्यूने त्या घरातला वेळच थांबवला. जेव्हा माई त्याच्या शेजारी बसली होती, तेव्हा घड्याळात दोन वाजून पाच मिनिटं होती. तो क्षण कायमचा तिच्या मनात कोरला गेला.
दुसऱ्या दिवशी, ती उठली, जेवण केलं, घर पाहिलं — पण घड्याळाचं काहीच केलं नाही. ते तसंच राहिलं. आणि तिथून सुरू झाली तिची अडकलेली वेळ.
---
का नाही चालू केलं?
लोकांनी अनेकदा विचारलं, "घड्याळ का नाही दुरुस्त करत?" ती हसून म्हणायची, "ते तसंच चांगलं आहे. ते चालू झालं, तर माझा विश्वास ढासळेल की मी त्याच्याविना जगतेय. ते थांबलं आहे, म्हणजे मीही थांबलेय. चालू केलं, तर जणू मी त्याला विसरलेय."
हृदयद्रावक आणि गूढ! पण तिच्यासाठी ते घड्याळ म्हणजे श्रद्धांजली होती. एक जिवंत आठवण.
---
दिवसाच्या सायंकाळी...
माई रोज संध्याकाळी एक वेळ ठरवून दिवा लावत असे. ती सगळ्या दिव्यांच्या प्रकाशात त्या घड्याळाकडे पाहायची. तो क्षण तिच्यासाठी पूजेसारखा होता — न बोललेली प्रार्थना. कोणी तिला विचारायचं, "माई, किती वाजले?" ती हसायची आणि म्हणायची, "माझ्या घड्याळानुसार अजून वेळ आहे."
कुठली वेळ? कोणासाठी वेळ? तीच एक जाणे.
---
एक दिवस अंधार
पावसाळा होता. विज गेली होती. सगळं घर अंधारात. नात घाबरली होती. ती आजीकडे आली आणि विचारलं, "आजी, तू घाबरत नाहीस?"
माई म्हणाली, "जेव्हा घड्याळ थांबलं, त्या दिवशीच अंधार माझ्यासोबत आला. आता अंधार नवीन नाही." किती मोठं उत्तर होतं ते — अनुभवातून आलेलं, गहिरं, सच्चं.
---
घड्याळाचा अपमान
एक दिवस, घरातले लोक जुनी वस्त्रं टाकत होते. कुणीतरी घड्याळ काढून टाकलं. माईने ते पाहिलं. तिनं कुठलाही राग व्यक्त केला नाही. फक्त म्हणाली, "ते माझं आहे. माझं एकटेपण. माझ्या आठवणीचं. भिंतीवर राहू दे त्याला."
तिच्या त्या उदास शब्दांमध्ये एक संपूर्ण आयुष्य बोलत होतं. आणि ते घड्याळ, त्या शब्दांना ऐकत होतं.
---
शेवटचा प्रयत्न
त्या रात्री माईने एकटेपणात एक प्रयत्न केला. बॅटरी घेतली. घड्याळ उघडलं. बॅटरी बसवली. काही क्षण ते चालू झालं. काटा हळूहळू सरकू लागला. माईचं मनही क्षणभर सरकलं. पण मग ती थांबली.
"जर घड्याळ चालू झालं, तर मी मागे राहेन. तो क्षण मला सोडून जाईल," असं वाटून तिनं बॅटरी परत काढली. घड्याळ पुन्हा शांत झालं. आणि माईने ते पुन्हा भिंतीवर लावलं.
---
माई गेली
एक दिवस ती आजारी पडली. तिचं बोलणं कमी झालं. हसणं थांबलं. नजरा घड्याळावरच राहिल्या. काही दिवसांनी तिचा श्वासही थांबला. लोक जमले. शेवटच्या भेटी, हंबरडा, अश्रू, सगळं झालं.
नातीचं लक्ष पुन्हा त्या घड्याळाकडे गेलं. ती म्हणाली, "हे नेहमीच थांबलेलं का असतं?"
आईने उत्तर दिलं, "कारण माईचं आयुष्य त्या वेळेस अडकून पडलं होतं."
---
आणि नंतर...
माई गेल्यानंतर, कोणीही घड्याळ चालू केलं नाही. काही गोष्टी तशाच राहिलेल्या चांगल्या. ते घड्याळ भिंतीवर लटकत राहिलं — शांत, स्थिर, पण जिवंत.
लोक घरी आले की विचारायचे, "हे घड्याळ बंद आहे का?"
घरातले म्हणायचे, "नाही. ते एक कथा सांगतंय."
---
शेवटचं पान
त्या घड्याळात काही घड्याळाची किंमत नव्हती. ती एका स्त्रीची आठवण होती — माईची.
ती एक अशी स्त्री होती जिने तिचं दुःख बोलून दाखवलं नाही. ती गडद शांतता होती, जिथे प्रत्येक क्षण म्हणजे एक आठवण, आणि प्रत्येक आठवण म्हणजे एक श्वास.
ती होती — एका थांबलेल्या वेळेस अडकून गेलेली, पण त्या वेळेलाच संजीवनी देणारी.
---
समारोप
"एका थांबलेल्या घड्याळाची गोष्ट" ही केवळ एक वस्तूची कहाणी नाही, ही एका स्त्रीच्या अडकलेल्या दुःखाची, प्रेमाची, विरहाची, आणि मौनाच्या अनेक अर्थांची गोष्ट आहे.
कधी कधी, घड्याळ थांबणं म्हणजे वेळ संपणं नसतं...
ते असतं — एखाद्या आयुष्याचं मौनात लिहिलेलं चरित्र.
--
