વૃદ્ધ દંપતી
दाम्पत्यमनुकूलं चेत्किं स्वर्गस्य प्रयोजनम्।
दाम्पत्यं प्रतिकूलं चेन्नरकं किं गृहमेव तत्॥
મનુષ્યનું દાંપત્યજીવન જો અનુકૂળ હોય તો સ્વર્ગની શી જરૂર છે? અને એ જ રીતે, જો મનુષ્યનું દાંપત્યજીવન પ્રતિકૂળ બની જાય તો નરક શું છે? તે ઘર જ નરક બની જાય છે।
એક યુવા દંપતીના પડોશમાં એક વૃદ્ધ દંપતી રહેતું હતું, જેમાં પતિની ઉંમર લગભગ એંસી વર્ષની હતી, અને પત્નીની ઉંમર તેમનાથી લગભગ પાંચ વર્ષ ઓછી હતી.
યુવા દંપતીને આ વૃદ્ધ દંપતી સાથે ખૂબ જ લાગણીસભર સંબંધ હતો, અને તેઓ તેમને દાદા-દાદીની જેમ આદર આપતા હતા. તેથી દર રવિવારે તેઓ તેમના ઘરે તેમના સ્વાસ્થ્ય વિશે જાણકારી લેવા અને કોફી પીવા જતા હતા.
યુવા દંપતીએ નોંધ્યું કે દર વખતે જ્યારે દાદી કોફી બનાવવા રસોડામાં જતા, ત્યારે તેઓ કોફીની બરણીનું ઢાંકણું દાદાને ખોલાવતા હતા.
આ બાબતનું ધ્યાન રાખીને યુવા પુરુષે એક ઢાંકણ ખોલવાનું યંત્ર લાવીને દાદીને ભેટ તરીકે આપ્યું, જેથી તેમને કોફીની બરણીનું ઢાંકણ ખોલવામાં સરળતા રહે.
આ ભેટ આપતી વખતે યુવા પુરુષે એ સાવચેતી રાખી કે દાદાને આ ભેટ વિશે ખબર ન પડે! તેમણે દાદીને આ યંત્રનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો તે પણ સારી રીતે સમજાવી દીધું.
આગલા રવિવારે જ્યારે યુવા દંપતી તે વૃદ્ધ દંપતીના ઘરે ગયું, ત્યારે તેઓ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા કે દાદી તે દિવસે પણ કોફીની બરણીનું ઢાંકણ ખોલાવવા માટે દાદા પાસે આવ્યા!
યુવા દંપતી વિચારવા લાગ્યા કે કદાચ દાદી યંત્રનો ઉપયોગ કરવાનું ભૂલી ગયા હશે અથવા તે યંત્ર કામ નથી કરતું!
જ્યારે તેમને એકાંતમાં તક મળી, ત્યારે તેમણે દાદીને યંત્રનો ઉપયોગ ન કરવાનું કારણ પૂછ્યું. દાદીના જવાબે તેમને નિ:શબ્દ કરી દીધા!
सत्यस्य वचनं श्रेयः सत्यादपि हितं वदेत् ।
यद्भूतहितमत्यन्तं एतत् सत्यं मतं मम् ॥
સત્ય વચન બોલવું શ્રેયસ્કર છે, તેમ છતાં એ જ સત્ય બોલવું જોઈએ જેનાથી સર્વજનનું કલ્યાણ થાય. મારા (અર્થાત્ શ્લોકકર્તા નારદના) વિચાર પ્રમાણે તો જે વાત સૌનું કલ્યાણ કરે તે જ સત્ય છે.
દાદીએ કહ્યું, “ઓહ! કોફીની બરણીનું ઢાંકણ હું પોતે પણ મારા હાથે, યંત્ર વગર સરળતાથી ખોલી શકું છું, પરંતુ હું દાદાને ઢાંકણ ખોલાવું છું કારણ કે તેમને એ અહેસાસ રહે કે આજે પણ તેઓ મારાથી વધુ શક્તિશાળી છે, અને હું તેમના પર આધાર રાખું છું. આથી જ તેઓ આપણા ઘરના પુરુષ છે!
આ બાબતથી મને પણ એ લાભ થાય છે કે હું અનુભવું છું કે હું આજે પણ તેમના પર નિર્ભર છું, અને તેઓ મારા માટે આજે પણ અત્યંત મહત્ત્વની વ્યક્તિ છે. આ જ બાબત આપણા બંનેના પ્રેમના બંધનને શક્તિ આપે છે.
કોઈપણ દંપતીની એકતા જ તેમના સંબંધનો પાયો હોય છે! હવે આપણી પાસે વધુ ઉંમર બાકી નથી, તેથી આપણી એકતા આપણા બંને માટે સૌથી વધુ મહત્ત્વની છે.”
આ યુવા દંપતીને એક અમૂલ્ય શીખ મળી. વૃદ્ધ નાગરિકો ભલે ઘરમાં આર્થિક યોગદાન ન આપતા હોય, પરંતુ તેમનો અનુભવ આપણને દરેક પળે મહત્ત્વની શીખ આપતો રહે છે.
"न हि स्त्री यान विहाय कामः, न हि वीरः स्त्रीविहीनः पुरुषः।"
ન સ્ત્રી પુરુષ વિના કામ કરી શકે છે, ન પુરુષ સ્ત્રી વિના વીર બની શકે છે
સફેદ વાળમાં ઝળકે પ્રેમની ચાંદની,
હાથમાં હાથ, જીવનની અણમોલ યાદની.
કરચલીઓમાં લખાયેલી કથા અનઘટ,
દરેક રેખા બોલે, પ્રેમનું અમર વ્રત.
સમયના સાગરમાં ડૂબેલી નાવ જૂની,
તોય એકબીજામાં રહે, હૈયાની ચૂની.
ધીમે ચાલે પગ, પણ લાગણી ઝડપી,
એક નજરમાં બંધાયેલી, બે જીવનની લપટી.
કોફીનું ઢાંકણ ખોલે, હાથનો સહારો,
નાની વાતમાં ઝલકે, પ્રેમનો ઉદ્ગારો.
ઝરમર વરસાદમાં, એક છત્રીની છાંયે,
બે હૈયાં ભીંજાયે, પ્રેમની માયે.
વૃદ્ધતા નથી રોકતી, પ્રેમની ઉડાન,
દરેક પળમાં રહે, બંનેનું સમર્પણ.
જીવનના આ સફરમાં, એકબીજાનો ખ્યાલ,
વૃદ્ધ દંપતીનો પ્રેમ, અમર અનુભવનો માલ.
સૂરજ ઢળે, તો ચાંદની રહે સાથે,
બે હૈયાં એકઠાં, પ્રેમની વાતે.
વૃદ્ધ પ્રેમની આ ગાથા, હૈયું ભરી દે,
એકતાની શક્તિ, જીવનને અમર કરી દે.
