જે વેબસાઇટ્સ છેતરપિંડી કરવાનો ઈરાદો ધરાવતી હોય છે, તે ડિલિવરી પર રોકડ સ્વીકારતી નથી
૬૨ ટકા ભારતીયોએ તહેવારોની સિઝનમાં ઓનલાઈન શોપિંગ સ્કેમનો સામનો કરવો પડ્યો છે.
ઓનલાઇન શોપિંગના કુલ ૭ મુખ્ય ગેરફાયદા છે. જેમાં છેતરપિંડી, ડિલિવરીમાં વિલંબ, ઉત્પાદનને સ્પર્શ કરી ચકાસી ન શકવું, ભાવ બાબતે સોદાબાજી ન કરી શકાય, છુપાયેલા ખર્ચ અને શિપિંગ શુલ્ક, ક્રિયાપ્રતિક્રિયાનો અભાવ અને ઉત્પાદન પરત કરવાનો સમાવેશ થાય છે.
- ઓનલાઈન શોપિંગમાં છેતરપિંડી : ઓનલાઈન શોપિંગમાં છેતરપિંડી એ સૌથી મોટો ગેરલાભ છે. ઘણા લોકો સારી અને લોભામણી ઓફરો દ્વારા આકર્ષાય છે. જે ખૂબ સારી લાગે છે પરંતુ નકલી ઓનલાઈન શોપિંગ પોર્ટલ વેબસાઈટ પર કેટલાક શ્રેષ્ઠ ઉત્પાદનો દર્શાવે છે અને ગ્રાહકોને ઉત્પાદન ખરીદવા આકર્ષિત કરે છે. સામાન્ય રીતે, જે વેબસાઇટ્સ છેતરપિંડી કરવાનો ઈરાદો ધરાવતી હોય છે, તે ડિલિવરી પર રોકડ સ્વીકારતી નથી અને ગ્રાહકોને ઑનલાઇન ચુકવણી કરવા વિનંતી કરે છે. પરંતુ, અંતે, ગ્રાહકોને કાં તો નકલી ઉત્પાદન મળે છે અથવા કશું મળતું જ નથી. સાયબર ક્રાઈમના ઘણા કિસ્સાઓ છે જેમાં ગ્રાહકોના ડેબિટ અથવા ક્રેડિટ કાર્ડની વિગતોનો દુરુપયોગ કરવામાં આવે છે.
- ડિલિવરીમાં વિલંબ : ઑફલાઇન શોપિંગના કિસ્સામાં, તમે ત્યાં અને ત્યાં ઉત્પાદન મેળવી શકો છો. પરંતુ, ઓનલાઈન શોપિંગમાં એવું થતું નથી. પરંતુ ઓફલાઈન શોપિંગમાં સમય વધારે લાગે છે. જયારે ઓનલાઈન ખરીદીમાં ભાગ્યે જ ૧૦-૧૫ મિનિટનો સમય લાગતો હોવા છતાં, તે તમારા હાથમાં પહોંચે ત્યાં સુધીમાં ૪-૫ દિવસથી વધુ સમય લાગતો હોય છે. ક્યારેક ક્યારેક તો તે વસ્તુ પહોંચતા ૧૦ દિવસ જેટલો સમય પણ લાગતો હોય છે.
- સ્પર્શી ન શકવું : ઑનલાઇન શોપિંગનો દુઃખદ ભાગ એ છે કે, તમે ઉત્પાદનને સ્પર્શ કરી શકતા નથી અને અનુભવી શકતા નથી. તમે ફક્ત છબી જાેઈ શકો છો અને વર્ણન વાંચી શકો છો અથવા તો આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ કે ઓગમેન્ટેડ રિયાલિટીના ઉપયોગથી વસ્તુ કેવી લાગશે તે ચકાસી શકો છો. આ પ્રકારની ઓનલાઇન શોપિંગ એવા લોકો માટે યોગ્ય નથી કે જેઓ ઉત્પાદનને અજમાવીને અથવા તેને સ્પર્શ કરીને જ ખરીદવા ઈચ્છે છે.
- ભાવ બાબતે સોદો ન કરી શકાય : ભારતીયો સોદાબાજી કરવામાં માહેર હોય છે. તેમાં પણ ખાસ કરીને મહિલાઓ સોદાબાજીમાં વધારે પારંગત હોય છે. માત્ર ઑફલાઇન શોપિંગના કિસ્સામાં જ સોદા કરી શકાય છે. ઓનલાઈન શોપિંગના કિસ્સામાં નહીં. ઓનલાઈન શોપિંગમાં તમને કેશબેક, ડિસ્કાઉન્ટ અને કૂપન મળે છે, પરંતુ આ સોદાબાજી જેવું નથી. પણ સાચી વાત તો એ છે કે કોઈ વ્યક્તિ સોદાબાજીમાં માહેર હોય તો તે ઓફલાઈન શોપિંગમાં ઓનલાઇન કરતા વધારે સારી ડીલ મેળવી વધારે બચત કરી શકે છે.
- છુપાયેલા ખર્ચ અને શિપિંગ શુલ્ક : જ્યારે વ્યક્તિ પહેલીવાર પોર્ટલ પર ઉત્પાદન જુએ છે ત્યારે તે સામાન્ય રીતે સસ્તું લાગે છે. પરંતુ જ્યારે ચુકવણી માટે આગળ વધે છે ત્યારે શિપિંગ ચાર્જ, ટેક્સ અને પેકિંગ ચાર્જ જેવા વધારાના શુલ્ક ઉમેરવામાં આવે છે. આ શુલ્ક સ્થાનિક સ્ટોરની સરખામણીમાં ઉત્પાદનને મોંઘા બનાવશે. જાે તમે ચોક્કસ રકમ કરતાં વધુ ખરીદી કરો છો તો કેટલાક પોર્ટલ મફત શિપિંગ ઓફર કરે છે. કેટલીકવાર ફક્ત મફત શિપિંગનો લાભ લેવા માટે, તમે તમારી જરૂરિયાત કરતાં વધુ ખરીદી કરો છો.
- ક્રિયાપ્રતિક્રિયાનો અભાવ : ઑફલાઇન શોપિંગના કિસ્સામાં, વેચાણ સહાયકો ગ્રાહકો પર વ્યક્તિગત ધ્યાન આપે છે અને ઉત્પાદનની સંપૂર્ણ વિગતો આપે છે. જાે ગ્રાહક પાસે કોઈ પ્રશ્નો હોય, તો ત્યાં જ પૂછી તેના સંતોષકારક જવાબ પણ મેળવી શકાય છે. પરંતુ, ઓનલાઈન શોપિંગના કિસ્સામાં આવું થતું નથી. ગ્રાહક ફક્ત ચિત્ર જાેઈ શકે છે અને વર્ણન વાંચી શકો છે. કેટલાક પોર્ટલ પર અન્ય ખરીદદારોની પ્રતિક્રિયા હોય છે એટલું જ નહીં કેટલાક પોર્ટલ દ્વારા ગ્રાહકોના સામાન્ય પ્રશ્નોના જવાબો પહેલાથી જ આપી દેવામાં આવ્યા હોય છે. તેમ છતાં કેટલીક વખત સંતોષકારક જવાબ મળતા નથી અને આખરે ખોટી વસ્તુની ખરીદી થઇ જાય છે.
- ઉત્પાદન પરત કરવું ઃ જાે ગ્રાહકને ઓનલાઇન મંગાવેલી વસ્તુ પસંદ ન હોય તો તે પરત કરવાનો વિકલ્પ છે. પરંતુ ફરીથી, તે એક મોટો માથાનો દુઃખાવો છે. વળતર નીતિ એક કંપનીથી બીજી કંપનીમાં અલગ છે. કેટલાક ઓનલાઈન શોપિંગ પોર્ટલના કિસ્સામાં, ગ્રાહકોએ ઉત્પાદન પરત કરવાનો ખર્ચ ઉઠાવવો પડે છે. જાે તમે ઉત્પાદન પરત કરો છો, તો તમને શિપિંગ શુલ્ક ચૂકવવામાં આવશે નહીં જે તમે અગાઉ ચૂકવ્યા હતા. જાે તમે લિપસ્ટિક જેવા સૌંદર્ય પ્રસાધનોની ખરીદી કરી રહ્યાં છો, તો તે પરત કરી શકાશે નહીં. આવા અનેક નિયમો ઓનલાઇન શોપિંગ પોર્ટલ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યા હોય છે. પરંતુ તે ગ્રાહકને ખરીદી સમયે બતાવવામાં આવતા નથી. જેના કારણે ગ્રાહકે ભોગવવાનો વારો પણ આવતો હોય છે.
ભારતમાં ઓનલાઈન રિટેલ ખર્ચ ૨૦૩૦ સુધીમાં લગભગ છ ગણો વધીને ૩૦૦ બિલિયન ડોલર થવાની ધારણા છે. તો બીજી તરફ , એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, લગભગ ૬૨ ટકા ભારતીયોએ તહેવારોની સિઝનમાં ઓનલાઈન શોપિંગ સ્કેમનો સામનો કરવો પડ્યો છે. સાયબર સલામતીમાં વૈશ્વિક અગ્રણી નોર્ટનલાઈફલોક વતી ધ હેરિસ પોલ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા સર્વેમાં આ તારણો સામે આવ્યા છે.
આગામી અંકમાં ડિજીટલ સાધનો વડે જ્ઞાન અને માહિતી મેળવવાની સુવિધા વિશે..
