લેખ:- વિશ્વ બિંદી(ચાંદલા) દિવસ
લેખિકા:- શ્રીમતી સ્નેહલ રાજન જાની
આખા વિશ્વમાં 7 ઓક્ટોબર એટલે વિશ્વ ચાંદલા કે બિંદી દિવસ. યુગોથી બિંદી હિન્દુ ધર્મનું અભિન્ન અંગ છે. બિંદીના સાચા વૈદિક મૂલ્ય અને મહત્વને સમજવાનો સમય આવી ગયો છે. વિશ્વ બિંદી દિવસ એવો દિવસ છે જ્યાં વિશ્વભરના તમામ હિંદુઓ બિંદી/તિલક પહેરવાની આ પ્રાચીન પરંપરાને ઓળખે છે, અને આજની પેઢીને એનું મહત્ત્વ સમજાવવાનો પ્રયત્ન કરે છે.
વિશ્વભરની હિંદુ મહિલાઓ હંમેશા તેમની 6-મીટર લાંબી સાડીઓ અને તેને પહેરવાની વિવિધ પદ્ધતિઓ દ્વારા ઓળખાય છે, જે તેઓ આખા વર્ષ દરમિયાન પહેરે છે. જો કે રંગ, પેટર્ન અને ફેબ્રિક પણ પ્રસંગ, હવામાન અને સંજોગો પ્રમાણે અલગ-અલગ હોય છે. સાડીઓથી હંમેશા આ મહિલાઓની સુંદરતા વધે છે. તેથી, અહીં એ ઉલ્લેખ કરવો યોગ્ય રહેશે કે સુંદર સાડીઓ અને સોનાના આભૂષણો કે જે આ વિશ્વની ઘણી હિંદુ મહિલાઓને દર્શાવે છે તે સિવાય, હિંદુ અને જૈન, શીખ અને કેટલીક મુસ્લિમ મહિલાઓ દ્વારા પહેરવામાં આવતી સૌથી વધુ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે જાણીતી શારીરિક શણગાર છે - બિંદી. સામાન્ય રીતે કપાળ પર ભમર વચ્ચે લાલ ટપકું લાગુ પડે છે.
હવે પ્રશ્ન થશે કે બિંદી એટલે શું?
હિંદુ મહિલાઓએ બિંદી અથવા તિલક નામના લાલ ટપકાંનો ઉપયોગ હજારો વર્ષોથી કર્યો છે. તેઓ સામાન્ય રીતે પુરુષો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા “તિલક” નામના મોટા ચિહ્નને બદલે “બિંદી” નામના નાના ગોળાકાર બિંદુનો ઉપયોગ કરે છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં બિંદી શબ્દનો ઉપયોગ સૌંદર્યના ગુણ માટે વધુ થતો જણાય છે, પરંતુ કેટલીકવાર સિંદૂર, કસ્તુરી, કુમ-કુમ શબ્દનો ઉપયોગ નિશાન બનાવવા માટે વપરાતી સામગ્રીના સંદર્ભ તરીકે થાય છે. પહેલાંના સમયમાં બિંદી માત્ર પરિણીત મહિલાઓ જ કરતી હતી. પરંતુ સમય જતાં ફેરફારો થતાં ગયાં અને હવે પરંપરાગત વસ્ત્ર પરિધાન સાથે બિંદી કરવી સામાન્ય બાબત થઈ ગઈ છે. કોઈ પણ ઉંમરની, વિવાહિત કે અવિવાહિત મહિલાઓ બિંદી લગાવે છે.
જો કે બિંદીને સામાન્ય રીતે પરંપરાગત લાલ ગોળાકાર ચિહ્ન અથવા બિંદુ તરીકે વર્ણવી શકાય છે. પરંતુ તેની સાઈઝ એને કરનાર વ્યક્તિની પસંદગી પર આધાર રાખે છે. કેટલીકવાર તેની સાથે કપાળની ઉપરના વાળના વિભાજન પર સિંદૂર લગાવવામાં આવે છે, જે વિવાહિત સ્ત્રી હોવાનું દર્શાવે છે. બિંદીના વિવિધ નામો છે. સમગ્ર ભારતમાં બોલાતી ઘણી ભાષાઓ અને બોલીઓને કારણે દરેક પ્રાંતમાં બિંદી અલગ અલગ નામથી ઓળખાય છે.
બિંદીને પંજાબીમાં “ટીકા” કહે છે. બિંદીને તમિલ અને મલયાલમમાં પોટ્ટુ, હિન્દીમાં "તિલક" અને તેલુગુમાં તેને "બોટ્ટુ અથવા તિલકમ" કહેવામાં આવે છે. બંગાળમાં લોકો બિંદીને "ટીપ" તરીકે ઓળખે છે.
વેદ અનુસાર બિંદીનું મહત્વ :-
"બિંદી" શબ્દ સંસ્કૃત શબ્દ "બિંદુ" પરથી આવ્યો છે, જેનો અર્થ થાય છે ટીપું અથવા કણ. લગભગ 3000 B. C.ની આસપાસ, ઋષિ-મુનિ જેમની શોધોએ વિશ્વને આજે જે છે તે બનાવ્યું છે, તેમણે વેદોના ચક્રો તરીકે ઓળખાતા કેન્દ્રિત ઊર્જાના ક્ષેત્રોના અસ્તિત્વનું વર્ણન કર્યું હતું. ત્યાં સાત મુખ્ય ચક્રો છે જે શરીરના કેન્દ્રમાં ચાલે છે, અને છઠુ ચક્ર જેને અજના ચક્ર કે ભ્રુ ચક્ર અથવા ત્રીજી આંખ ચક્ર તરીકે ઓળખાય છે, ત્યાં જ હિંદુ સ્ત્રીઓ તેમની બિંદી લગાવે છે. સંસ્કૃતમાં અજનાનું ભાષાંતર "આજ્ઞા" અથવા "સમજવું" તરીકે થાય છે અને તેને અંતર્જ્ઞાન અને બુદ્ધિની આંખ ગણવામાં આવે છે.
વેદ અનુસાર જ્યારે કોઈ વસ્તુ મનની આંખમાં અથવા સ્વપ્નમાં દેખાય છે, ત્યારે તે અજ્ઞા દ્વારા પણ જોવામાં આવે છે. આમ, બિંદીનો ઉદ્દેશ્ય આ ચક્રની શક્તિઓને વધારવાનો છે, ખાસ કરીને વ્યક્તિની આંતરિક શાણપણ અથવા ગુરુ સુધી પહોંચવાની ક્ષમતાને સરળ બનાવીને, તેમને વિશ્વને જોવાની અને વસ્તુઓનું અર્થઘટન કરવાની મંજૂરી આપીને. અન્ય વૈજ્ઞાનિક સિદ્ધાંત જે વેદ આપણને જણાવે છે તે છે કે “બધા લોકોની ત્રીજી આંતરિક આંખ હોય છે. બે ભૌતિક આંખોનો ઉપયોગ બાહ્ય જગતને જોવા માટે થાય છે, જ્યારે ત્રીજી આંખ ભગવાન તરફ અંદરની તરફ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. જેમ કે, લાલ ટપકું ધર્મનિષ્ઠા દર્શાવે છે તેમજ ભગવાનને પોતાના વિચારોના કેન્દ્રમાં રાખવા માટે સતત રીમાઇન્ડર તરીકે સેવા આપે છે.” તેથી, બિંદી મહિલાઓને સાચા, નિષ્પક્ષ રીતે મદદ કરે છે તેમજ મહિલાઓને તેમના અહંકારને છોડી દે છે અને તેમના ખોટા લેબલોને દૂર કરે છે.
હિન્દુ મહિલાઓ માટે બિંદીનો અર્થ શું છે?
બિંદી, ખાસ કરીને લાલ રંગની, લગ્નના શુભ સંકેત તરીકે પણ કામ કરે છે. જ્યારે હિંદુ કન્યા તેના પતિના ઘરનાં ઉંબરે પગ મૂકે છે, તેમ માનવામાં આવે છે કે તેણીની લાલ બિંદી સમૃદ્ધિ લાવે છે અને તેણીને પરિવારના નવા માલિક તરીકે સ્થાન આપે છે. જ્યારે સ્ત્રી વિધવા હોય છે, ત્યારે તે લગ્ન સાથેના જોડાણને કારણે લાલ બિંદી પહેરતી નથી. આધુનિક સમયમાં બિંદીના નિયમનું હવે કડકપણે પાલન કરવામાં આવતું નથી અને તેનો ઉપયોગ બ્યુટી એક્સેસરી તરીકે અથવા મહિલાઓની ફેશનના એક ભાગ તરીકે થાય છે.
બિંદી ફેશન સ્ટાઈલ તરીકે:-
જો બિંદી આખા કપાળને ત્રણ આડી રેખાઓમાં આવરી લે છે, તો તે સૂચવે છે કે પહેરનાર સંન્યાસી છે. કેટલીકવાર, બિંદીનો ઉપયોગ સ્ત્રીઓ દ્વારા માત્ર સુંદરતાના હેતુ માટે જ કરવામાં આવે છે કારણ કે તે ફેશન છે. ભલે પરંપરાગત રીતે બિંદી લાલ રંગની હોય છે પરંતુ આજકાલ નવા ફેશન ટ્રેન્ડ મુજબ તેને કોઈપણ રંગ, આકાર અને કદમાં પહેરી શકાય છે. એવું પણ જોવામાં આવ્યું છે કે આ દિવસોમાં કેટલીક મહિલાઓએ સામાન્ય લાલ ટપકાંને બદલે નાના દાગીના ઉમેર્યા છે. બિંદીને ઘણી સ્ત્રીઓ દ્વારા સુંદરતાની નિશાની તરીકે પણ પહેરવામાં આવે છે. ઘણી હોલીવુડ હસ્તીઓ જેવી કે વેનેસા હજિન્સ, ગ્વેન સ્ટેફની, સેલેના ગોમેઝે ફેશન સ્ટેટમેન્ટ તરીકે બિંદી પહેરવાનું શરૂ કર્યું છે. જ્યારે પરંપરાગત બિંદી-પહેરવાની સંસ્કૃતિ ધરાવતી કેટલીક વ્યક્તિઓ આ અધિનિયમની ટીકા કરે છે, ત્યારે અન્ય લોકો પણ તેને ભારતીય સંસ્કૃતિને સ્વીકારવાના પ્રયાસ તરીકે જુએ છે.
અંતે, બિંદી એ ભારતની સમૃદ્ધ વૈદિક સંસ્કૃતિ અને પરંપરાની નિશાની છે. જ્યારે તમે તેને પહેરો છો ત્યારે પ્રતિબિંબિત થાય છે. બિંદી તમારી આંતરિક સુંદરતા અને બુદ્ધિને ચાહે છે. બિંદી માત્ર તમને વધુ સુંદર જ નહીં બનાવે પણ તમને અમર આત્માને યાદ પણ કરાવે છે.
વાંચવા બદલ આભાર🙏
સૌજન્ય:- ઈન્ટરનેટનાં વિવિધ વેબપેજ
સ્નેહલ જાની
