શિક્ષકો પર SIR (સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન)ની કામગીરીના ભારણ - પર એક વ્યંગાત્મક લેખ.
*શિક્ષક નહીં, 'સર્વશ્રેષ્ઠ મતદાર-યાદી સંશોધક' બનો!*
*શિક્ષકનો કલરવ કે મતદારનો ગણરવ?*
આપણા દેશમાં, શિક્ષણ અને લોકશાહી બંનેને રાષ્ટ્રનો આધારસ્તંભ માનવામાં આવે છે. પણ જ્યારે આ બંને આધારસ્તંભ એકબીજાના માર્ગમાં આવે ત્યારે શું થાય? જવાબ છે: શિક્ષકોનું બલિદાન અને બાળકોનું ભવિષ્ય બેટિંગ કરવા માટે રાહ જોતું રહે છે.
હમણાં દેશભરમાં જે 'સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન' (SIR) ચાલી રહ્યું છે, તે હકીકતમાં કોઈ શિક્ષણની યોજના નથી. આ તો છે 'સર્વશ્રેષ્ઠ ઇલેક્ટોરલ રોલ માસ્ટર' બનવાની યોજના, જેનો તાજ આપણા વ્હાલા શિક્ષકોના માથે મૂકવામાં આવ્યો છે.
*ડબલ એન્જિનની નોકરી, સિંગલ સેલેરી!*
સરકાર અને ચૂંટણી પંચે ભેગા મળીને શિક્ષકોને એક સાથે બે પૂર્ણ-સમયની નોકરીઓ આપી છે:
* શિક્ષક: જેનું કામ છે 'અ', 'આ' શીખવવું, બાળકોને ગણિત સમજાવવું અને તેમને જવાબદાર નાગરિક બનાવવા.
* BLO (બૂથ લેવલ ઑફિસર): જેનું કામ છે ઘર-ઘર જઈને મતદાર યાદી સુધારવી, મરેલાને દૂર કરવા અને નવાનો ઉમેરો કરવો.
આ અદ્ભુત મલ્ટિટાસ્કિંગ માટે સેલેરી? એક જ! અને માન-સન્માન? બોજ અને દબાણ!
વિચારો: એક શિક્ષક રાત્રે 2 વાગ્યા સુધી મતદાર યાદીના ફોર્મ ભરતા હોય, અને સવારે 7 વાગ્યે ક્લાસમાં ઊંઘ ખંખેરીને 'ગાંધીજીના ત્રણ વાંદરા' વિશે શીખવતા હોય! સ્વાભાવિક છે કે ક્લાસમાં તેઓ માત્ર એક જ વાંદરાનું ઉદાહરણ આપી શકશે: 'ચૂંટણી પંચ તરફ આંગળી ન ચીંધવી!'
આત્મહત્યાનો 'બલિદાન' યુગ
ગુરુની જગ્યાએ ગુલામી અને જ્ઞાનની જગ્યાએ જનગણના. આ બોજ એટલો વધી ગયો છે કે અમુક શિક્ષકોએ હારીને આત્મહત્યાનો માર્ગ અપનાવ્યો છે.
આ દુઃખદ ઘટનાઓ પર સરકારનું નિવેદન શું હોય છે?
> "શિક્ષકે રાષ્ટ્રહિત માટે બલિદાન આપ્યું છે. લોકશાહીની પવિત્રતા જાળવવામાં તેમનો ફાળો અમૂલ્ય છે. આ તો રાષ્ટ્રસેવા છે, ડ્યુટી નહીં!"
અહીં વ્યંગ એ છે કે શિક્ષણનું બલિદાન આપીને લોકશાહીની સેવા કરવામાં આવી રહી છે. જો બાળકો ભણશે જ નહીં, તો આવનારા 20 વર્ષ પછી આ 'પવિત્ર' લોકશાહીના મતદાર કેવા હશે? કદાચ તેઓ ફોર્મ ભરનાર શિક્ષકનો જ અભ્યાસ કરીને આવ્યા હશે!
*ચૂંટણી પંચ અને સરકારને 'ગોલ્ડ મેડલ'*
ચૂંટણી પંચને તો આ કામગીરી માટે ગોલ્ડ મેડલનો પુરસ્કાર મળવો જોઈએ. તેમણે સાબિત કરી દીધું છે કે કેવી રીતે કોઈ નવી ભરતી કર્યા વિના, એક જ વર્ગ (શિક્ષક વર્ગ) પર બધો બોજ નાખીને, ખર્ચ ઘટાડીને લોકશાહીનું કામકાજ ચલાવી શકાય છે.
સરકાર પણ શાબાશીને પાત્ર છે, કેમ કે તેઓએ શિક્ષકોની અન્ય સમસ્યાઓ (ઓછો પગાર, નવી ભરતીનો અભાવ) પરથી લોકોનું ધ્યાન હટાવવા માટે આ SIRનો 'માસ્ટરસ્ટ્રોક' ખેલ્યો!
અંતે, એક પ્રશ્ન:
હે ચૂંટણી પંચ, શું તમને ખરેખર લાગે છે કે શિક્ષક કરતાં વધુ સારું 'મતદાર સંશોધન' બીજું કોઈ નહીં કરી શકે?
જવાબ: હા! કારણ કે શિક્ષકો જ છે જે ચૂપચાપ, ફરિયાદ કર્યા વિના અને સહનશીલતા સાથે ગમે તેવા અશક્ય કામને પૂરું કરી શકે છે. તેમનામાં 'ના' કહેવાનો અધિકાર તો શિક્ષણના સિલેબસમાંથી ક્યારનોય દૂર થઈ ગયો છે!
જય હો લોકશાહીની! જય હો SIRની ગુલામીની આડમાં પીસાતા-શિક્ષકની!
લેખક અશ્વિન રાઠોડ (સ્વયમ’ભુ’)
——————————————
અધિકારીની અટારીએથી હુકમ થયો,
"શાળા બંધ, ચોપડા મૂકો! હવે SIR લ્યો!"
ચૂંટણી પંચ કહે: "મતદાર યાદી મહાન,
શિક્ષણ તો ગૌણ છે, લોકશાહીનું ગાન!"
*પહેલો પડાવ: શાળાનો ખાલી ખંડ*
કોઈ વર્ગખંડમાં નથી ઘંટડીનો નાદ,
ખુરશી ખાલી, બ્લેકબોર્ડ પર મળે ધૂળનો સાદ.
'ક' કલમનો ઘૂંટ હવે ક્યાંથી મળે?
શિક્ષક ફરે છે ઘરે-ઘરે, એ BLO ના વેશમાં મળે.
બાળક બેઠું ઘેર, પાઠ્યપુસ્તક થયું બંધ,
ભવિષ્યની ઇમારતના પાયાનો તૂટ્યો સંબંધ.
'ગુરુજી ક્યાં ગયા?' પૂછે કુમળું મન,
સરકાર કહે: "ગુરુજી બન્યા પ્રજાના ગણતંત્ર રતન!
જીવનની તમામ પ્રક્રિયાઓ ને જીવંત રાખતી ચાવી એટલે વર્ગ શિક્ષક આજે તેઓ નું કામ ભણાવવાનું નહીં...ભણવાનું થઈ ગયું છે...બોલો
