(टीप :ही कथा वाचण्यापूर्वी कृपया “नारीशक्ती” या पुस्तकाचा पहिला भाग वाचा. कारण या कथेतल्या अनेक घटना, पात्रं आणि त्यांच्या भावनिक प्रवासाचा धागा त्या भागाशी जोडलेला आहे. पहिला भाग वाचल्यास ही कथा अधिक समजून घेता येईल आणि तिचा आस्वाद अधिक छान घेता येईल.)
आरती आता तिच्या जिल्ह्यात एक सुपरहिरोप्रमाणे ओळखली जाऊ लागली होती. तिच्या ‘नारी शक्ती’ मिशनने अनेक महिलांना प्रेरणा दिली होती. पण यशासोबतच नव्या समस्या आणि आव्हानंही समोर येऊ लागली होती. गावात आणि आजूबाजूच्या परिसरात तिच्या कामामुळे काही शक्तिशाली लोक नाराज झाले होते. राकेश, संजय आणि विक्रम यांना फाशीची शिक्षा झाली होती, पण त्यांच्या मागे असलेली गुन्हेगारी टोळी अजूनही सक्रिय होती. ही टोळी गावात अवैध धंदे चालवत होती – दारू, ड्रग्स, आणि मानवी तस्करी. त्यांचा म्होरक्या होता विजय पाटील, एक श्रीमंत आणि प्रभावशाली व्यक्ती, ज्याचं गावात आणि पोलिस खात्यातही वजन होतं.
एक दिवस, आरतीला एक गुप्त पत्र मिळालं. पत्रात लिहिलं होतं, “तू खूप पुढे गेली आहेस, IPS. तुझ्या मिशनमुळे आमचं नुकसान होत आहे. थांब, नाहीतर तुझं कुटुंब आणि तुझ्या मिशनमधील महिला धोक्यात येतील.” पत्रात कोणाचं नाव नव्हतं, पण आरतीला शंका होती की यामागे विजय पाटील आहे. तिने तात्काळ आपल्या ‘महिला सुरक्षा पथक’ला बोलावलं आणि त्यांना सतर्क राहण्यास सांगितलं. तिने आपल्या आई-वडिलांना गावातून हलवून शहरातील एका सुरक्षित ठिकाणी पाठवलं. पण आरती स्वतः थांबली. ती म्हणाली, “मी पळणार नाही. हा माझा लढा आहे.”
विजय पाटीलची टोळी गावातील तरुण मुलींना लक्ष्य करत होती. त्यांनी एका नव्या योजनेला सुरुवात केली होती – गावातील गरीब मुलींना नोकरीचं आमिष दाखवून शहरात पाठवायचं आणि तिथे त्यांना मानवी तस्करीच्या जाळ्यात अडकवायचं. आरतीला याची माहिती मिळाली तेव्हा ती एका गुप्त ऑपरेशनची तयारी करू लागली. तिने आपल्या पथकातील विश्वासू महिला पोलिस, रोहिणी आणि प्रीती, यांना गुप्तहेर म्हणून कामावर लावलं. रोहिणी आणि प्रीती गावातील सामान्य मुलींसारख्या वेशात गेल्या आणि विजय पाटीलच्या माणसांशी संपर्क साधला. त्यांनी स्वतःला नोकरीसाठी हताश मुली असल्याचं भासवलं. विजयच्या माणसांनी त्यांना शहरात बोलावलं.
रोहिणी आणि प्रीती यांनी गुप्त कॅमेरे आणि रेकॉर्डर लावले होते. त्यांनी विजयच्या माणसांशी बोलताना सर्व पुरावे गोळा केले. त्यांना कळलं की विजय पाटीलचा एक मोठा गोदाम आहे, जिथे मुलींना बंदिस्त ठेवलं जातं आणि नंतर परदेशात पाठवलं जातं. आरतीने हे ऐकलं आणि तात्काळ एक मोठं ऑपरेशन आखलं. तिने आपल्या पथकासह आणि काही विश्वासू पुरुष पोलिस अधिकाऱ्यांसह रात्रीच्या वेळी गोदामावर छापा टाकला. तिथे त्यांना १५ मुली सापडल्या, ज्या साखळदंडांनी बांधलेल्या होत्या. त्यापैकी एक मुलगी, राधा, आरतीच्या शाळेतील मित्र होती. राधा रडत म्हणाली, “आरती, तू वेळेवर आलीस, नाहीतर आम्हाला उद्या परदेशात पाठवलं असतं.”
छाप्यात विजय पाटीलचे दोन मुख्य माणसं पकडले गेले, पण विजय स्वतः पळाला. आरतीने त्या मुलींना सुरक्षित ठिकाणी हलवलं आणि त्यांच्या कुटुंबियांना माहिती दिली. तिने राधाला जवळ घेतलं आणि म्हणाली, “राधा, आता घाबरू नको. तू आता सुरक्षित आहेस. मी तुझ्यासोबत आहे.” राधाने आरतीला मिठी मारली आणि रडत म्हणाली, “तू खरंच देवी आहेस, आरती.”
विजय पाटील आता भूमिगत झाला होता, पण आरतीने हार मानली नाही. तिने आपल्या गुप्तचर नेटवर्कचा वापर केला आणि विजयच्या ठावठिकाण्याचा शोध घेतला. तिला कळलं की विजय एका जवळच्या शहरात लपला आहे, जिथे तो एका मोठ्या राजकारण्याच्या घरी आश्रय घेत आहे. हा राजकारणी, प्रकाश देशमुख, विजयचा जुना मित्र होता आणि त्याला पोलिसांपासून वाचवत होता. आरतीला हे आव्हान मोठं होतं, कारण प्रकाश देशमुख हा एक प्रभावशाली व्यक्ती होता आणि त्याच्यावर हात टाकणं सोपं नव्हतं.
आरतीने एक धाडसी योजना आखली. तिने आपल्या पथकाला तयार केलं आणि रात्रीच्या वेळी प्रकाश देशमुखच्या बंगल्यावर छापा टाकला. तिथे तिला विजय पाटील आणि त्याचे काही माणसं सापडले. पण प्रकाश देशमुखने आरतीला धमकावलं, “तू एक छोटी IPS आहेस. माझ्यावर हात टाकण्याची हिम्मत आहे का?” आरती शांतपणे म्हणाली, “सर, मी कायद्याची नोकर आहे, आणि कायदा सर्वांसाठी समान आहे.” तिने आपल्या पथकाला आदेश दिला आणि विजय पाटीलला अटक केलं. प्रकाश देशमुखला पण तात्पुरत्या अटकेत ठेवलं, आणि त्याच्याविरुद्ध पुरावे गोळा करण्यास सुरुवात केली.
विजय पाटीलच्या अटकेमुळे गावात आणि आसपासच्या परिसरात आरतीचं नाव आणखी मोठं झालं. तिच्या ‘नारी शक्ती’ मिशनला आता राज्यभरातून पाठिंबा मिळू लागला. तिने ‘दुर्गा फाउंडेशन’च्या माध्यमातून अनेक नव्या उपक्रमांना सुरुवात केली. तिने गावागावात ‘महिला स्वसंरक्षण शिबिरं’ वाढवली, जिथे मुलींना कराटे, ज्युडो आणि आत्मविश्वास वाढवण्याचे प्रशिक्षण दिलं जात होतं. तिने शाळांमध्ये ‘नारी जागृती’ कार्यक्रम सुरू केले, जिथे मुलींना त्यांच्या हक्कांबद्दल आणि कायद्याबद्दल माहिती दिली जात होती.
आरतीने एक मोठं अभियान सुरू केलं – ‘सुरक्षित गाव, सशक्त गाव’. या अभियानांतर्गत तिने प्रत्येक गावात CCTV कॅमेरे लावले, रात्रीच्या वेळी गस्त वाढवली, आणि महिला हेल्पलाइनचा विस्तार केला. तिने पुरुषांसाठीही एक विशेष अभियान सुरू केलं – ‘नारी आदर, पुरुषाची जबाबदारी’. या अभियानात पुरुषांना महिलांबद्दल आदर आणि समानतेची शिकवण दिली जात होती. तिने गावातील तरुण मुलांना आणि पुरुषांना यात सहभागी करून घेतलं, जेणेकरून तेही बदलाचा भाग बनतील.
एका मोठ्या सभेत, जिथे हजारो लोक जमले होते, आरतीने आपलं सर्वात प्रेरणादायी भाषण दिलं. ती स्टेजवर उभी राहिली, तिच्या खाकी वर्दीत ती तेजस्वी दिसत होती. तिने मायक्रोफोन हातात घेतला आणि म्हणाली:
“माझ्या प्रिय बहीणांनो, भाऊंनो, आणि गावकऱ्यांनो, मी एक सामान्य मुलगी होते, जी एकदा अंधारात हरवली होती. पण मी उठले, कारण मला माझ्यातील शक्ती सापडली. प्रत्येक स्त्री ही एक योद्धा आहे. ती कमकुवत नाही, ती शक्ती आहे. तुम्ही स्वतःला ओळखा. तुमचं शरीर, तुमचं मन, तुमचं भविष्य – यावर फक्त तुमचा हक्क आहे. पुरुषांनो, तुम्ही आमचे साथीदार आहात, आमचे शत्रू नाहीत. आम्हाला आदर द्या, आणि एक सशक्त समाज बनवण्यात आम्हाला साथ द्या. मी तुम्हाला वचन देते – जोपर्यंत मी आहे, तोपर्यंत मी लढत राहीन. प्रत्येक स्त्रीला सांगते – उठा, आणि तुमच्या स्वप्नांना मरू देऊ नका. जय दुर्गा माता! जय नारी शक्ती!”
तिच्या भाषणाने सभेत उपस्थित सगळ्यांचे डोळे पाणावले. मुलींनी टाळ्या वाजवल्या, आणि पुरुषांनीही तिच्या मिशनला पाठिंबा दिला. आरती आता फक्त एक IPS अधिकारी नव्हती, ती एक प्रतीक बनली होती – नारी शक्तीचं, न्यायाचं आणि बदलाचं.
आरतीच्या मिशनने तिच्या जिल्ह्याचं चित्र बदललं. बलात्कार आणि हॅरासमेंटच्या केसेस कमी झाल्या. महिला आता घाबरत नव्हत्या, त्या स्वतःच्या पायावर उभ्या राहत होत्या. ‘दुर्गा फाउंडेशन’ आता एक राष्ट्रीय स्तरावरील संस्था बनली, जी महिलांना शिक्षण, नोकऱ्या आणि स्वसंरक्षणाचं प्रशिक्षण देत होती. आरतीला राष्ट्रीय पुरस्कार मिळाला, आणि तिची कहाणी शाळांमध्ये शिकवली जाऊ लागली.
पण आरतीने कधीच स्वतःला मोठं समजलं नाही. ती नेहमी म्हणायची, “मी फक्त एक मुलगी आहे, जी स्वतःला सापडली. प्रत्येक स्त्रीत एक आरती आहे, फक्त तिला जागवायची गरज आहे.” तिच्या या शब्दांनी लाखो मुलींना प्रेरणा दिली, आणि त्या स्वतःला एक योद्धा म्हणून पाहू लागल्या.
