આત્મ-સમ્માનની વાર્તા
એક સુવિશાળ નગરના એક ખૂણામાં એક ગરીબ ઝૂંપડપટ્ટી હતી, જ્યાં રાજુ નામનો એક યુવાન રહેતો હતો. રાજુ દેખાવે સામાન્ય હતો, પરંતુ તેની આંખોમાં એક અનોખી ચમક હતી, જે તેની મહેનત અને પ્રમાણિકતાનું પ્રતિબિંબ હતી. તે તેના પરિવારનો એકમાત્ર કમાઉ સભ્ય હતો અને દિવસ-રાત મહેનત કરીને રોટલો રળતો હતો.
તે જ નગરમાં, એક અત્યંત ધનવાન અને ઘમંડી શેઠ, રામચંદ્ર શેઠ રહેતા હતા. શેઠનું સામ્રાજ્ય ખુબ મોટું હતું, પણ તેમના મનમાં ગરીબો પ્રત્યે સહેજ પણ સન્માન નહોતું. તેઓ માનતા હતા કે પૈસો જ સર્વસ્વ છે અને ગરીબોનું કોઈ આત્મ-સમ્માન હોતું નથી.
એક દિવસ, રાજુને રામચંદ્ર શેઠના ઘેર કામ કરવાનો મોકો મળ્યો. રાજુએ આ મોકાને ભગવાનની ભેટ માની અને પૂરી ઈમાનદારીથી કામ શરૂ કર્યું. તે સવારના પહોરમાં જ શેઠના ઘેર હાજર થઈ જતો અને મોડી રાત સુધી દરેક કામ ચોકસાઈપૂર્વક કરતો. તેની મહેનતથી શેઠના નોકરો અને પરિવારના સભ્યો ખુશ હતા, પણ શેઠના મનમાં રાજુ માટે કોઈ સન્માન નહોતું.
એક સાંજે, શેઠે તેમના કેટલાક મોટા મહેમાનોને જમવા માટે બોલાવ્યા હતા. રાજુને દરેક મહેમાનની સેવા કરવાનો આદેશ મળ્યો. જમણ પૂરું થયા બાદ રાજુ મહેમાનોને મીઠાઈ પીરસી રહ્યો હતો. એક અચાનક ભૂલથી તેના હાથમાંથી મીઠાઈની પ્લેટ છટકી ગઈ અને શેઠના એક મોંઘા મહેમાનના કપડાં પર મીઠાઈના ડાઘ પડ્યા.
આ જોઈને શેઠનો ગુસ્સો સાતમા આસમાને પહોંચ્યો. તેમણે રાજુને અપમાનજનક શબ્દો કહ્યા, "તું એક નકામો માણસ છે. તારાથી એક પણ કામ બરાબર નથી થતું. તું ફક્ત પેટ ભરવા માટે અહીં આવે છે અને અમારા ઘરની શાનને બગાડે છે."
રાજુને આ શબ્દોથી ખુબ જ દુઃખ થયું. તેની આંખોમાં આંસુ આવી ગયા, પરંતુ તેણે પોતાના આત્મ-સમ્માનને જાગૃત રાખ્યો. તેણે શેઠ સામે ઊભા રહીને કહ્યું, "શેઠ, હું ગરીબ છું, પણ મારો આત્મ-સમ્માન હું ક્યારેય વેચતો નથી. મેં ભૂલ કરી તે મારી ભૂલ છે અને હું માફી માંગુ છું, પરંતુ તમે જે રીતે મારું અપમાન કર્યું, તે યોગ્ય નથી."
શેઠે હસીને કહ્યું, "ગરીબોને વળી કેવું આત્મ-સમ્માન? જા, અહીંથી જતો રહે, તારા જેવા હજારો મળી જશે."
રાજુએ તે જ ક્ષણે શેઠનું કામ છોડવાનો નિર્ણય લીધો. તેણે ગર્વથી શેઠ સામે જોયું અને કહ્યું, "શેઠ, આજે ભલે તમે મારી ગરીબીનો ઉપહાસ કરો છો, પણ એક દિવસ હું મારી મહેનત અને આત્મ-સમ્માનથી એવું સ્થાન બનાવીશ કે તમે પણ મારી સામે સન્માનથી જોશો."
રાજુએ ઝૂંપડપટ્ટીમાં પોતાનો એક નાનો ધંધો શરૂ કર્યો. તે દિવસ-રાત મહેનત કરવા લાગ્યો. વર્ષો વીત્યા, અને રાજુ એક સફળ ઉદ્યોગપતિ બની ગયો. તેની પ્રામાણિકતા અને મહેનતથી તેણે એક મોટું સામ્રાજ્ય ઊભું કર્યું. તે હવે લોકોમાં રાજુ શેઠ તરીકે ઓળખાતો હતો.
સમયનું ચક્ર ફર્યું. રામચંદ્ર શેઠનો ધંધો ખોટમાં ગયો અને તેઓ ખુબ જ ગરીબ થઈ ગયા. એક દિવસ, તેમને રાજુની મદદની જરૂર પડી. તેઓ રાજુની ઓફિસમાં ગયા અને તેને ઓળખી ન શક્યા. રાજુએ તેમને જોતા જ ઓળખી લીધા.
રાજુએ રામચંદ્ર શેઠને આદરપૂર્વક ખુરશી પર બેસાડ્યા અને પાણી પીવડાવ્યું. શેઠે પોતાની વ્યથા રાજુને કહી. રાજુએ શાંતિથી બધું સાંભળ્યું અને કહ્યું, "શેઠ, એક સમય હતો જ્યારે તમે મારું અપમાન કર્યું હતું. તે દિવસે મેં નક્કી કર્યું હતું કે હું મારા આત્મ-સમ્માનને ક્યારેય નહિ ભૂલું. આજે તમે અહીં આવ્યા છો, તો હું તમને પૂરી મદદ કરીશ, કારણ કે હું જાણું છું કે દરેક મનુષ્યને સન્માનથી જીવવાનો અધિકાર છે."
આ સાંભળીને રામચંદ્ર શેઠની આંખોમાં આંસુ આવી ગયા. તેમને પોતાની ભૂલનો અહેસાસ થયો. તેમને સમજાયું કે સાચી સંપત્તિ પૈસા નથી, પરંતુ આત્મ-સમ્માન અને અન્ય લોકો પ્રત્યે આદર છે.
