દર વર્ષે, ટેક્નોલોજી વધુ સ્માર્ટ બની રહી છે. નવા આધુનિક ઉપકરણો કાર્યોને વધુને વધુ સરળ કરવા, મોનિટર કરવા અને જાળવવા માટે સક્ષમ બન્યા છે. જે વ્યકિતને મુખ્ય જવાબદારીઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનો સમય આપે છે. હેલ્થકેર સેક્ટર સિવાય વ્યક્તિગત સમય ફાળવવો અને મોનીટરીંગ કરવું બીજે ક્યાંય તેના કરતા વધારે મહત્વનું નથી. દર્દીની સંભાળમાં મદદ કરવા અને પરિણામો સુધારવા માટે સ્માર્ટ હેલ્થ ટેક્નોલોજી ઝડપથી વિકસાવવામાં આવી રહી છે. આ ટેક્નોલોજીમાં પહેરવા યોગ્ય, બિલ્ટ-ઇન અને મોબાઇલ સેન્સરનો ઉપયોગ કરવમાં આવી રહ્યો છે. જે રોગના નિદાન અને સારવાર માટે દર્દીઓની સતત દેખરેખ રાખે છે. જેના પગલે દર્દીની સારવાર અને દેખરેખ માટે સતત એક વ્યક્તિને રોકાયેલા રહેવાની જરૂર રહેતી નથી. એટલું જ નહીં વ્યક્તિને ત્વરિત અને યોગ્ય સારવાર આપવા માટે પણ આ ટેક્નોલોજી ખુબ જ મહત્વનું યોગદાન આપે છે.
હેલ્ટ સેક્ટરમાં ટેક્નોલોજીના ઉપયોગમાં શા માટે તેજી આવી ?
2019 માં, એક્ટિવિટી ટ્રેકર્સે પહેરી શકાય તેવા હેલ્થકેર ઉપકરણોના બજારનો સૌથી મોટો હિસ્સો કબજે કર્યો હતો. આ ટ્રેકર્સની ઓછી કિંમત, બેઠાડુ જીવનશૈલી અને તેને કારણે થતા રોગો મોટી સંખ્યામાં ટ્રેકર ઉત્પાદકો માટે વેપારનું સૌથી મોટું સાધન બન્યા છે. અહેવાલો અનુસાર, વેરેબલ હેલ્થકેર ડિવાઈસ માર્કેટ, જેનું મૂલ્ય 2020માં USD 18.4 બિલિયન હતું, તે વર્ષ 2025માં USD 46.6 બિલિયન સુધી પહોંચવાનો એક અંદાજ છે. મોબાઈલ પ્લેટફોર્મ, AI અને 5G તેમજ હોમ હેલ્થકેરની જાગૃતિ આવવાના કારણે માર્કેટમાં ઝડપથી વધારો થશે તે નક્કી છે. આ માંગ. ભારત, ચીન અને બ્રાઝિલ જેવા દેશો માટે વિવિધ તકો પૂરી પાડશે. જેના કારણે એશિયા પેસિફિક માર્કેટ 2020 અને 2025 ની વચ્ચે ઝડપથી વૃદ્ધિ પામશે.
સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગ કેટલું મહત્વનું છે?
પરંપરાગત રીતે, જ્યારે દર્દીઓને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવે અથવા તો દર્દીના ઘરે સારવાર આપવાની હોય કે દરખરેખ રાખવાની હોય છે. દર્દી એક વખત હોસ્પિટલમાંથી ડિસ્ચાર્જ થઈ ગયા પછી, તેઓ સામાન્ય રીતે દર્દીને તેમની જાતને સાચવવાની હોય છે. અને પોતાની તબિયતનું નિરીક્ષણ પણ જાતે જ કરવાનું હોય છે. પરંતુ તે બાદ પુનઃ તબિયત બગડે તેવા સંજોગોમાં દર્દી તબીબી સેવા લેવાનું ટાળે અથવા તો વિલંબ કરે તો તે તેના માટે જીવલેણ સાબિત થઇ શકે છે. જોકે, જયારે દર્દીની તબિયત વધારે ખરાબ હોય ત્યારે દર્દીને સાચવવા માટે તેમજ તેમની દેખરેખ રાખવા માટે સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જેથી સંભવિત તબીબી સમસ્યાઓ વિશે ચિકિત્સકોને પ્રારંભિક ચેતવણીઓ મળી શકે અને તેનું સમયસર ઝડપથી નિરાકરણ લાવી શકાય.
સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગ કેટલું મહત્વપૂર્ણ છે તે COVID-19 એ બતાવ્યું છે. સામાજિક અંતર અને ક્વોરેન્ટાઇન પ્રચલિત હોવાથી, વારંવાર હોસ્પિટલની મુલાકાત લેતા પણ લોકો ગભરાતા હતા. તેવા સમયે દર્દીઓને નિયમિત દેખરેખની જરૂર હોય તેવા સંજોગોમાં એક નવતર ઉકેલ લાવવો ખુબ જ જરૂરી બન્યું હતું. એવામાં ઈન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ (IoT)નો આભાર કે તેના થકી ઈન્ટરનેટ ઓફ મેડિકલ થિંગ્સ (IoMT) નો ઉદભવ થયો હતો. જેમાં કનેક્ટેડ કેર, અને સ્માર્ટ હોમ-આધારિત આરોગ્ય પ્લેટફોર્મ ઉભા થતા સંપર્ક-આધારિત હોસ્પિટલની મુલાકાત હવે જરૂરી ન હોય ત્યાં સુધી ફરજિયાત નથી. પહેરવા યોગ્ય ટેક્નોલોજી અને સેન્સર્સનો ઉપયોગ કરીને, દર્દીનો ડેટા હેલ્થકેર સિસ્ટમ થકી તબીબોને ટ્રાન્સમિટ કરવામાં આવે છે અને સારવાર સૂચવવા માટે તેનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવે છે. આનાથી માત્ર સમય જ નહીં વ્યક્તિનું જીવન પણ બચે છે.
હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સના પ્રકાર
સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સને તેમના મુખ્ય હાર્ડવેર ઘટકોના આધારે ત્રણ પ્રકારમાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવી છે. જેમાં સ્માર્ટફોન આધારિત હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ, સેન્સર આધારિત હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ અને માઇક્રોકન્ટ્રોલર આધારિત હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમનો સમાવેશ થાય છે.
- સ્માર્ટફોન આધારિત હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ : સ્માર્ટફોનમાં ઘણી બધી વિશેષતાઓ હોય છે. જે એકસાથે સ્માર્ટ આરોગ્ય પ્રદાતાઓને અદ્યતન સ્માર્ટ હેલ્થ સિસ્ટમ વિકસાવવામાં મદદ કરી શકે છે. આમાંની મુખ્ય વસ્તુ વૉઇસ મોનિટરિંગ છે જેનો ઉપયોગ ક્રોનિક અથવા રિકરિંગ વૉઇસ કન્ડીશન ધરાવતા દર્દીઓમાં વોકલ હાઇપરફંક્શનને માપવા અને ટ્રેક કરવા માટે કરવામાં આવે છે.
સંશોધકોએ એક્સીલેરોમીટર સેન્સર સાથે સ્માર્ટફોનનો ઉપયોગ કરીને વૉઇસ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સનું પરીક્ષણ કર્યું છે. અહીં, એક મીની એક્સીલેરોમીટર વૉઇસ સેન્સર તરીકે કામ કરે છે જ્યારે સ્માર્ટફોન ડેટા એક્વિઝિશન પ્લેટફોર્મ તરીકે કાર્ય કરે છે. ઉપકરણ દર્દીના ગળામાં પહેરવામાં આવે છે. જયારે અન્ય સંશોધકોએ એવી પ્રણાલીઓનું પરીક્ષણ કર્યું છે, જે દર્દીઓ સાથે વાતચીત કરવા માટે સ્પીચ સિન્થેસિસ અને સ્પીચ રેકોગ્નાઈઝેશન કમ્યુનિકેશનનો ઉપયોગ કરે છે. સિસ્ટમ માપન ઉપકરણમાંથી અર્થશાસ્ત્ર અને મોટા ડેટાને રેકોર્ડ કરે છે અને તેને ફોનમાં સંગ્રહિત કરે છે.
તાજેતરમાં, સંશોધકોએ ડેટા સંપાદન માટે શ્વાસોચ્છવાસના અવાજોનો લાભ લેવાની સંભાવના સાથે સ્માર્ટફોન-આધારિત શ્વસન મોનિટરિંગ સિસ્ટમની સંભાવનાઓ ચકાસી છે. તેઓએ પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે, આ ખાસ કરીને કોવિડ-19 સહિતના એવા રોગો જેમાં ફેફસાંને અસર થાય છે અથવા તો શ્વાસ લેવામાં મુશ્કેલી પડે છે, તેવા રોગોના સ્વ-પરીક્ષણ માટે આ સિસ્ટમ ફાયદાકારક રહેશે. તેઓએ આ માટે એક કારણભૂત મોડલ અને સિસ્ટમ ડાયનેમિક્સ મોડલ પ્રસ્તાવિત કરવા માટે સિસ્ટમ વિચારસરણીનો ઉપયોગ કર્યો છે. તેઓના જણાવ્યા અનુસાર મામૂલી ફાઇન-ટ્યુનિંગ સાથે, મોડેલને અન્ય સ્માર્ટફોન-આધારિત મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સ પર એપ્લિકેશન દ્વારા લાગુ કરવામાં આવશે જે માનસિક સ્થિતિ, હૃદય આરોગ્ય, બ્લડ પ્રેશર વગેરેને ટ્રૅક કરે છે.
- સેન્સર-આધારિત હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ : સેન્સર-આધારિત આરોગ્ય મોનિટરિંગ સિસ્ટમમાં ઇલેક્ટ્રોનિક ડેટા સિગ્નલ દર્દીના ડેટાને એકત્ર કરે છે. જેના પગલે એલાર્મ દર્દીની તબિયતમાં થયેલા ફેરફાર અંગે સૂચના આપે છે. સામાન્ય સેન્સરમાં પલ્સ રેટ, ECG અને તાપમાન સેન્સરનો સમાવેશ થાય છે. સંશોધકોએ આ પ્રકારની મોનિટરિંગ સિસ્ટમને સરળ બનાવવા માટે ક્લાઉડ કમ્પ્યુટિંગ સાથે WBAN અથવા પહેરવા યોગ્ય બોડી એરિયા નેટવર્ક આર્કિટેક્ચરની દરખાસ્ત કરી છે. જો કે, ટેક્નોલોજીનું સંશોધન પૂર્ણ થાય તે પહેલાં પણ એક રસ્તો છે. હાલમાં મોખરે રહેલા કેટલાક મુદ્દાઓમાં માનકીકરણ અને ગોપનીયતાનો સમાવેશ થાય છે. વધુ સંશોધન અને ટેક્નોલોજીની પ્રગતિ સાથે સેન્સર-આધારિત સિસ્ટમો સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગ દ્વારા ડિજિટલ આરોગ્ય સફળતામાં વધારો કરી શકે છે.
સંશોધકોએ કોરોના રોગચાળા દરમિયાન મહત્વપૂર્ણ સંકેતોની દેખરેખ અને રોગ નિયંત્રણ માટે પહેરી શકાય તેવા સ્માર્ટ સેન્સરની સંભવિતતાની શોધ કરી છે. સ્પ્રિંગર પર પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસમાં રોગચાળામાં દર્દીઓના મહત્વપૂર્ણ સંકેતો પર દેખરેખ રાખવા માટે પહેરવા યોગ્ય સ્માર્ટ સેન્સર્સની એપ્લિકેશન : એક પદ્ધતિસરની સાહિત્ય સમીક્ષા શીર્ષકમાં, ટાંકવાં આવ્યું છે કે, પહેરવા યોગ્ય સેન્સર રોગના પ્રારંભિક સંકેતોને નિયંત્રિત કરવા અને નિદાન કરવા માટે સૌથી વધુ સંભવિતતા દર્શાવે છે. ટેક્નોલોજીકલ સોલ્યુશન્સ અંતર્ગત સેન્સરનો ઉપયોગ, રોગ વ્યવસ્થાપનને સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે. એટલું જ નહીં તેનો ઉપયોગ હોસ્પિટલોમાં દર્દીઓની અવરજવર ઘટાડી શકે છે. તે ઉપરાંત કમ્યુનિકેશન ઓછું થાય છે અને રોગને પ્રસરતો અટકાવી શકાય છે અથવા તેને ધીમું કરી શકાય છે.
- માઇક્રોકન્ટ્રોલર-આધારિત હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ : હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સમાં સૌથી સામાન્ય ઉપકરણો પૈકી એક એટલે માઇક્રોકન્ટ્રોલર્સ. જે રો સેન્સર ડેટાને ઝડપથી પ્રોસેસ કરવા માટે આદર્શ છે. તેમના નાના કદને કારણે માઇક્રોકન્ટ્રોલર પોર્ટેબલ મોનિટરિંગ સોલ્યુશન્સ માટે યોગ્ય છે. શ્રેષ્ઠ શોધવા માટે સંશોધકો ઘણી માઇક્રોકન્ટ્રોલર-આધારિત મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સ વિકસાવી રહ્યા છે અને તેનું પરીક્ષણ કરી રહ્યા છે. આમાંથી એક Arduino ના ઉપયોગ સ્માર્ટફોન એપ્લિકેશન દ્વારા નિયંત્રિત કરી કરી શકાય છે. ડેટા સેન્સરમાંથી એનાલોગ મેળવવામાં આવે છે જે બ્લૂટૂથનો ઉપયોગ કરીને Arduino Uno બોર્ડમાં ટ્રાન્સમિટ થાય છે અને ડિજિટલ ડેટામાં રૂપાંતરિત થાય છે અને ફોનમાં સ્થાનાંતરિત થાય છે. અન્ય સિસ્ટમ ઈન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ (IoT)નો લાભ લે છે અને દર્દીના આરોગ્ય પર દેખરેખ રાખવા માટે ત્રણ સ્તરોનો ઉપયોગ કરે છે. જેમાં શોધ, એપ્લિકેશન અને પરિવહનનો સમાવેશ થાય છે. જોકે, સિસ્ટમ કાર્યક્ષમ હોવા છતાં તેને એકસાથે અનેક સેન્સર્સને હેન્ડલ કરવામાં મુશ્કેલી પડે છે.
શ્રેષ્ઠ સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સ પ્રદાન કરવા માટે સંશોધકો સતત નવીન સંશોધનો કરી રહ્યા છે. તાજેતરમાં પ્રસ્તાવિત Arduino-આધારિત સિસ્ટમ બ્લડ પ્રેશર, હૃદયના ધબકારા અને ECGને ટ્રૅક કરતા IoT ઉપકરણોનો ઉપયોગ કરીને વરિષ્ઠ અને શારીરિક રીતે વિકલાંગ દર્દીઓને આપમેળે દેખરેખ અને સહાય કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવી છે. સિસ્ટમ સ્માર્ટ સેન્સર્સનો ઉપયોગ કરે છે, જે રો ડેટા મેળવે છે અને ડેટાબેઝને મોકલાવે છે. જેનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવે છે અને જાળવવામાં આવે છે. તબીબો ગમે ત્યાંથી દર્દીઓની દેખરેખ રાખવા માટે ડેટાનો ઉપયોગ કરી શકે છે. હોસ્પિટલોની વિગતો, ડોકટરોની સૂચિ અને એમ્બ્યુલન્સ સેવા કનેક્ટિવિટી જેવી સુવિધાઓ ઉમેરીને સિસ્ટમને વધુ વિસ્તૃત અને ઉપયોગી બનાવી શકાય છે.
ક્લાઉડ-આધારિત સિસ્ટમ્સની ઉપલબ્ધતા અને પ્રતિભાવ સમય, સુરક્ષા અને ગોપનીયતા દ્વારા પ્રસ્તુત પડકારોના જવાબ તરીકે, ફોગ કમ્પ્યુટિંગ જેવા આર્કિટેક્ચર્સમાં રસ વધી રહ્યો છે. તેમાં ક્લાઉડ અને સેન્સર્સ વચ્ચે ફરતા ડેટાના જથ્થાને ઘટાડીને અને ડેટા સેન્ટરની નિષ્ફળતાના જોખમને દૂર કરીને સમગ્ર સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સની કાર્યક્ષમતા વધારે છે. સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગને બહેતર બનાવવા માટે હજી ઘણું કરવાની જરૂર છે. જો કે, AI, વેરેબલ્સ, વૉઇસ આસિસ્ટન્ટ્સ અને કોન્ટેક્ટલેસ પેશન્ટ મોનિટરિંગની માંગમાં પ્રગતિ સ્માર્ટ સ્વાસ્થ્યમાં સકારાત્મક ફેરફારો લાવી રહી છે.
મેડટેલ : સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગ માટે કનેક્ટેડ કેર
મેડટેલ એક એન્ડ-ટુ-એન્ડ પ્લેટફોર્મ ઓફર કરે છે. જે સંભાળ પ્રદાતાઓને પુષ્કળ સશક્તિકરણ આપે છે. જેમાં દર્દીઓ માટે કસ્ટમાઇઝ્ડ અને ઓમ્નીચેનલ કનેક્ટેડ કેર સોલ્યુશન્સ પ્રદાન કરવામાં આવે છે. ડેટા સાયન્સના ઉત્સાહીઓની ટીમ વ્યક્તિગત કાર્યવાહી કરવા યોગ્ય આંતરદૃષ્ટિ બનાવવા માટે નોંધપાત્ર પ્રમાણમાં આરોગ્ય ડેટા અને માહિતીનું એકત્રીકરણ અને અર્થઘટન કરે છે. મેડટેલ પ્રદાતાઓ અને દર્દીઓ બંને માટે બહેતર ક્લિનિકલ અને નાણાકીય પરિણામો આપે છે. જ્યારે સીમલેસ ડિજિટલી કનેક્ટેડ કેર ઇકોસિસ્ટમ બનાવે છે.
કનેક્ટેડ કેરનું ભવિષ્ય
તબીબી એડવાન્સિસ અથવા તેના બદલે આરોગ્ય સંભાળના ક્ષેત્રમાં કનેક્ટેટ કેરે ચોક્કસપણે મોટી છલાંગ લગાવી છે. વ્યક્તિ પાસે હવે એવી એપ્લિકેશનો છે જે સ્વસ્થ રહેવાની જરૂરિયાતને સરળ બનાવે છે. જેથી કરીને વ્યક્તિ પોતાની દિનચર્યાને પૂર્ણ ક્ષમતા સાથે આગળ વધારી શકે છે. આરોગ્ય ડેટા ટ્રેકિંગ, ફિટનેસ કોચિંગ, આરોગ્ય આગાહી અને વલણો તમામ ઉપલબ્ધ છે ત્યારે વ્યક્તિને તેનાથી વધારે શું જોઈએ.
વ્યક્તિ પાસે હવે એક સિસ્ટમ છે, જે વ્યક્તિના બ્લડ ગ્લુકોઝના સ્તરને ટ્રૅક કરવા અને મોનિટર કરવા માટે સેન્સર, એપ્લિકેશન અને બ્લૂટૂથ ગ્લુકોઝ મીટરને જોડે છે. જે બાદ એપ્લિકેશન તેને મળેલા ડેટાના આધારે વ્યક્તિને આગામી 24 કલાકમાં વ્યક્તિના ખાંડના સ્તરની આગાહી આપે છે. વ્યક્તિ રીઅલ-ટાઇમમાં પ્રશ્નો સાથે ડાયાબિટીસ કાઉન્સેલરનો સંપર્ક પણ કરી શકે છે. તબીબી ક્ષેત્રે નવીન સારવારો બનાવવા માટે IoT (ઇન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ) મેડિકલ ડિવાઈસ ટેક્નોલૉજીનો ઉપયોગ કરતી ઘણી સિસ્ટમોમાં આ સિસ્ટમ માત્ર એક છે. માનવી એક આકર્ષક યુગમાં પ્રવેશી રહ્યો છે, જે આરોગ્ય સંભાળ નવીનતાને વેગ આપે છે. નેનોટેકનોલોજી, રોબોટિક્સ અને આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) મેડિકલ કેરમાં રોડવેઝ બનાવી રહ્યા છે. ટેક્નોલોજીના ઉપયોગથી જેમ ફાયદા થાય છે તેમ તેનું નુકશાન પણ થતું હોય છે. ત્યારે એક પ્રશ્ર ઉદભવે છે કે, શા માટે મશીનો દ્વારા માનવ બુદ્ધિનું અનુકરણ ન કરવું જ્યારે તે આપણા જીવનની ગુણવત્તામાં સુધારો કરી શકે છે? તેનો જવાબ મેળવવો પણ તેટલો જ જરૂરી છે.
જો કેટલાક નવા સંશોધનો નિષ્ફ્ળ જાય તો નવાઈ નહીં. તે અપેક્ષિત પણ છે. પરંતુ ઘણા ચોક્કસપણે પરિવર્તનશીલ તરીકે ઉભરાઈ આવશે તે પણ નક્કી છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સર્વેક્ષણ કરાયેલા લગભગ 80 ટકા ગ્રાહકો સહમત છે કે, આરોગ્ય જાળવવા માટે ટેકનોલોજી આવશ્યક છે.
ક્રાંતિકારી સફળતાઓની સૂચિ ક્યારેય સમાપ્ત થતી નથી. હાઈ ટેક ટ્રીટમેન્ટ હવે લકવાગ્રસ્ત લોકોને ચાલવા સક્ષમ બનાવે છે. જેમાં વ્યક્તિને ફક્ત ઇમ્પ્લાન્ટ દાખલ કરવાની જરૂર છે. દર્દી બેદરકારી, ગેરહાજરીને અથવા આડઅસરોના ડરથી દવા લેવાનું ભૂલી જાય છે ત્યારે સ્માર્ટ ગોળીઓ દર્દીઓને ચેતવણી આપે છે. જો દર્દી દવા લેવાનું ભૂલી જાય તો તેની તબિયત લથડે અને તેને સારવારની જરૂર પડતી હોય છે. ત્યારે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં આ પ્રકારની બિન-અનુપાલન આરોગ્ય પ્રણાલીના કારણે બગડતી આરોગ્યની સ્થિતિ, હોસ્પિટલની મુલાકાત અને રોકાણમાં દરવર્ષે અંદાજે $100 બિલિયનથી $300 બિલિયન જેટલો ખર્ચ થઇ રહ્યો છે.
ટેક્નોલોજીની ભૂમિકા કોવિડ-19 રોગચાળા દરમિયાન લોકો પર અસર કરી ગઈ છે. વ્યક્તિ એકલતા, બેચેની અને હતાશા અનુભવે છે. પરંતુ સારા સમાચારએ છે કે, ટેક્નોલોજી હવે, માનસિક આરોગ્ય સંભાળને દરેક માટે વધુ સુલભ બનાવી રહી છે. કનેક્ટેડ કેરનું એક સમજદાર પાસું એ છે કે આ રોગચાળા દરમિયાન, સારવાર અન્ય રીતે કરવાને બદલે સીધી દર્દીઓને મળતી થઇ છે. ડોકટરો અને ચિકિત્સકો વિડિયો દ્વારા અથવા ટેલિફોન દ્વારા દર્દીઓની મુલાકાત લઇ તેમની સારવાર કરતા થયા છે. જેના કારણે દર્દીની સારવાર પણ થઇ જાય છે તેમજ સમય અને ખર્ચમાં પણ ઘટાડો થાય છે.
વ્યક્તિ કોમ્પ્યુટર સ્ક્રીન દ્વારા પરામર્શ મેળવી શકે છે જે ગેરસમજ હોઈ શકે છે, પરંતુ આ અભિગમે માનસિક સંભાળ સેવાઓને ઍક્સેસ કરવામાં લોકોની અનિચ્છા દૂર કરી છે. પરંતુ તે માત્ર માનસિક સ્વાસ્થ્ય નથી. વર્ચ્યુઅલ મુલાકાતો નિયમિત તબીબી સંભાળમાં જરૂરી હોય છે. નિયમિત તબીબી સંભાળમાં ટેલિમેડિસિનનું આગમન પરિવર્તનકારી બન્યું છે. વ્યક્તિએ ફક્ત તેમના ઘરોમાં તેમના હાલના ઉપકરણોનો ઉપયોગ કરવાની અને તેમના ડોકટરોની સલાહ લેવાની જરૂર છે. ઝડપી નિદાનથી સંભાળની અસરકારકતા વધે છે અને દર્દીઓ ઓછી તાણ અનુભવે છે. આ પદ્ધતિમાં વ્યક્તિએ નિર્ધારિત સમય કરતાં વધુ રાહ જોવાની જરૂર પડતી નથી, એટલું જ નહીં ઘરે આરામથી બેઠા બેઠા ડૉક્ટરની સલાહ લેવાની સગવડ મળે છે. જે આ પદ્ધતિને લોકપ્રિય બનાવવા માટે પૂરતી છે.
કનેક્ટેડ કેરનું ભવિષ્ય ચોક્કસપણે ટેલિમેડિસિન દ્વારા પ્રભાવિત થશે. કનેક્ટેડ કેર અથવા કનેક્ટેડ હેલ્થ એ એક શબ્દ છે. જે ડૉક્ટરના ક્લિનિકની બહારના દર્દીઓને સંભાળ પહોંચાડવા માટે ઉપલબ્ધ ટેક્નોલોજીની શ્રેણીને સમાવે છે.
કનેક્ટેડ કેર સોલ્યુશન્સ ઓફર કરવામાં પણ ભારત મોખરે છે. મેડટેલ જેવી કંપનીઓ હોમ આઇસોલેશન હેલ્થ મોનિટરિંગ, રિમોટ પેશન્ટ મોનિટરિંગ અને એડવાન્સ્ડ ટેલિમેડિસિન ડિજિટલ હેલ્થ સોલ્યુશન્સ ઓફર કરે છે. ડિજિટલ નવીનતાઓ દર્દીઓને વ્યક્તિગત સુરક્ષા સાધનોની બચત કરતા તબીબો સાથે કમ્યુનિકેટ કરવા સક્ષમ બનાવે છે તાજેતરમાં કોવિડ -19નો રોગચાળો ફાટી નીકળ્યો ત્યારે આ સેવા વરદાન સાબિત થઇ હતી. પરંતુ આ પદ્ધતિમાં સંભાળમાં પડકારો પણ તેનો એક ભાગ બની રહ્યા છે. રીઅલ-ટાઇમ કનેક્ટેડ હેલ્થકેરમાં ત્રણ લક્ષણો હોવા આવશ્યક છે. જેમાં સલામતી, ચપળતા અને વિશ્વાસનો સમાવેશ થાય છે.
ઉપરોક્ત ત્રણેય લાંબા અંતરમાં ટકાઉ પરિણામોને ટેન્ડમ ડ્રાઇવ કરે છે. છેલ્લું લક્ષણ, ટ્રસ્ટ, હેલ્થકેર ડેટાને સુરક્ષિત કરવા અને દર્દીના વિશ્વાસને સુનિશ્ચિત કરવા માટે જરૂરી છે. રોગચાળાના શરૂઆતના દિવસોમાં રેન્સમવેર હુમલામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો હતો. કોઈપણ ઉપકરણનો ઉપયોગ કરવા સક્ષમ બનવું એ ચોક્કસપણે એક ફાયદો છે પરંતુ વ્યકિતએ ડેટાને સુરક્ષિત રાખવો એ પણ એક પડકાર છે.
હેલ્થકેર સંસ્થાઓ તેમના ડેટા સેન્ટર્સ અને ક્લાઉડ પર યોગ્ય નિયંત્રણો અને નિયમો સાથે શૂન્ય વિશ્વાસ અને ઓછામાં ઓછા વિશેષાધિકારની નીતિઓ સાથે તેમની સ્થિતિને મજબૂત કરવાના તમામ પ્રયાસો કરી રહી છે. જેના પરિણામ રૂપે રીઅલ-ટાઇમ કનેક્ટેડ કેર પ્રાપ્ત કરવું આજે શક્ય બન્યું છે. ભવિષ્યમાં તબીબી વ્યાવસાયિકો ઓછા વસ્તુ સાથે વધુ આપી શકશે તે નક્કી છે.
જ્યારે પણ વ્યક્તિ કોઈ હોસ્પિટલની મુલાકાત લે છે ત્યારે તબીબો દ્વારા તાપમાન, બ્લડ પ્રેશર પલ્સ અને ઓક્સિજન સ્તર જેવા તમારા મૂળભૂત બાયોમેટ્રિક્સ લેવામાં આવે છે. આ સમજી શકાય તેવું છે. પરંતુ શ્રેષ્ઠ તબીબી વ્યવસાયી પણ જાણતા નથી કે, જ્યારે દર્દી ક્લિનિકથી દૂર હોય અથવા મુલાકાત માટે આવતો હોય ત્યારે શું થાય છે. કોઈને લાગશે કે ટેલિમેડિસિન સેટિંગમાં ખામીઓ છે. કારણ કે તેમાં વ્યક્તિગત પરામર્શ દ્વારા આપવામાં આવતા નિદાનનો અભાવ છે. પરંતુ આજકાલ આ સાચું હોય એવું જરૂરી નથી. ડૉક્ટરો કનેક્ટેડ મેડિકલ ડિવાઇસ સાથે ટેલિમેડિસિન પ્રદાન કરી શકે છે. જે માત્ર ટેલિમેડીસીન દરમિયાન દર્દીના પરિમાણોને જ પ્રદર્શિત કરતું નથી પરંતુ સતત સક્રિયપણે બાયોમેટ્રિક્સનું નિરીક્ષણ પણ કરે છે.
IOT એપ્લિકેશન્સ વ્યક્તિ માટે શું કરી શકે છે તે સમજવા માટે અહીં કેટલાક ઉદાહરણો આપવાનો એક પ્રયાસ કર્યો છે.
- ડાયાબિટીસ કેર : ડાયાબિટીસ એ એક ગંભીર ડિસઓર્ડર છે. જે હાઈપરગ્લાયકેમિઆ દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ છે. દર્દીઓ માટે વિનાશક અસરોમાં લાંબા ગાળાના નુકસાન અને વિવિધ અવયવોની નિષ્ક્રિયતા આ રોગની અસરો પૈકીની છે. IoT-આધારિત બ્લડ ગ્લુકોઝ મોનિટરિંગ એ તમામ જોખમોને અટકાવી શકે છે, જે આ રોગ દર્દીઓને નુકશાન પહોંચાડી શકે છે.
- બ્લડ પ્રેશર મોનિટરિંગ : રક્ત દબાણનું નિરીક્ષણ એ રુધિરાભિસરણ સમસ્યાઓની સારવાર માટે એક આવશ્યક ઘટક છે. IoT- આધારિત એપ્સ દર્દી અને આરોગ્ય કેન્દ્રો વચ્ચે રિમોટલી કંટ્રોલ કરે છે.
- ઓક્સિજન સેચ્યુરેશન મોનિટરિંગ : કોવિડ-19 રોગચાળા દરમિયાન બ્લડ ઓક્સિજન સેચ્યુરેશન મોનિટરિંગને ખૂબ મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. ઓક્સિજન સંતૃપ્તિ પલ્સ ઓક્સિમેટ્રી દ્વારા માપી શકાય છે. બિન-આક્રમક અને સતત દેખરેખ સિસ્ટમ, પલ્સ ઓક્સિમેટ્રી સાથે IoT-આધારિત એપ્લિકેશનનું એકીકરણ ઓક્સિજન સંતૃપ્તિ મોનિટરિંગને મોટા પ્રમાણમાં સરળ બનાવે છે.
- વ્હીલચેર મેનેજમેન્ટ : હવે, વિકલાંગ દર્દીઓ માટે સમાવિષ્ટ ઓટોમેશન સાથે સ્માર્ટ વ્હીલચેર છે.
ઇન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ (IoT) પહેલાં, તબીબી વ્યવસાય સાથે દર્દીઓનું કમ્યુનિકેશન મર્યાદિત હતું. તે વ્યક્તિગત મુલાકાતો અથવા ઇમેઇલ દ્વારા ટેલિફોન અથવા ટેક્સ્ટ કમ્યુનિકેશન હતું. દર્દીને સતત દેખરેખ રાખવાનો કોઈ અન્ય રસ્તો નહોતો. ત્યારે ગેમ ચેન્જર તરીકે IoT ઉભરી આવ્યું છે. IoT-સક્ષમ ઉપકરણોએ રિમોટ મોનિટરિંગનો રસ્તો ખુલ્લો મુક્યો છે. એટલું જ નહીં દર્દીઓની સારવાર કરવાની અને તેમને સુરક્ષિત રાખવાની ક્ષમતાને વધુ સારી બનાવી છે. તે ઉપરાંત ઉચ્ચ-વર્ગની સંભાળ પૂરી પાડવા માટે ડોકટરોને ગેલ્વેનાઇઝ કરવામાં પણ IoT ઉપયોગી બન્યું છે. ત્યારે તેના વધુ આકર્ષક ફાયદાઓ વિશે વાત કરવી જરૂરી બને છે. જેમાં કમ્યુનિકેશનના ઝંઝટમાંથી મુક્તિ, દર્દીની સંલગ્નતામાં વધારો, રિમોટ મોનિટરિંગથી હોસ્પિટલમાં દાખલ રહેવાના દિવસોમાં ઘટાડો, આરોગ્ય સંભાળ ખર્ચમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો અને સારવારના પરિણામોમાં સુધારો, IoT દ્વારા જનરેટ કરવામાં આવેલ ડેટા ભૂલોમાં ઘટાડો અને વધુ સારી રીતે નિર્ણય લેવામાં સહુલિયતનો સમાવેશ થાય છે. દીર્ઘકાલિન રોગના ઉચ્ચ સ્તરો ધરાવતી વૃદ્ધ વસ્તી માટે આ ખૂબ જ મદદરૂપ છે. ટેક્નોલોજિકલ નવીનતાઓ દર્દીઓની જરૂરિયાતોને અનુરૂપ હોય તેવા કનેક્ટેડ હેલ્થ વિકસાવવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. તબીબી વિજ્ઞાનને હજુ પણ ઘરમાં દર્દીઓના ડેટા સેન્સિંગની પ્રક્રિયાને ફાઇનટ્યુન કરવાની જરૂર પડશે. જેથી દર્દીની ચોક્કસ જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને મોનિટરિંગ પ્રોટોકોલ તૈયાર કરવામાં આવે.
ભારતમાં ઈન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ આધારિત કરવામાં આવેલા સંશોધનની વાત કરીએ તો, કોરોના દરમિયાન ડો. ભીમરામ આંબેડકર યુનિવર્સિટીના ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ એન્જીનીયરિંગ એન્ડ ટેક્નોલોજી (IET)ના ડિરેક્ટર પ્રો. વીકે સારસ્વતે વિક્રમ યુનિવર્સિટીના કમ્યુટર વિજ્ઞાન સંસ્થાના ડિરેક્ટર ડો. ઉમેશ કુમાર સિંહ તેમજ જુદી જુદી શૈક્ષણિક સંસ્થાના આઠ શિક્ષકો સાથે મળી હેલ્થ મોનીટરિંગ સિસ્ટમનું એક મોડેલ તૈયાર કર્યું હતું. જે ઈન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ (IoT) પર આધારિત હતું. જેનો ઉપયોગ કરી દર્દીના સાત પ્રકારના જુદા જુદા રિપોર્ટ મેળવી શકાય છે.
તેમના સંશોધન વિષે પ્રો. વીકે સારસ્વતે જણાવ્યું હતું કે, મોડેલને પેટન્ટ કરાવવામાં આવ્યું છે. હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમના ઉપયોગથી કોરોના સંક્રમિત દર્દીની સારસંભાળમાં સહુલિયત રહેશે. આ સિસ્ટમના ઉપયોગથી મેળવવામાં આવેલા ડેટાને આધારે દર્દીની સારવાર સહેલી બનશે. વર્તમાન સમયમાં દર્દીના અલગ અલગ રિપોર્ટના આધારે તેની તપાસ કરી તેની સારવાર કરવામાં આવે છે. પરંતુ તેમાં રિપોર્ટ અલગ અલગ સમયે મળવા તેમજ સતત ન મળતા હોવાના કારણે સારવાર સારી રીતે થઇ શક્તિ ન હતી. જેથી દર્દીને સજા થવામાં વધારે સમય લાગતો હતો. આ હેલ્થ મોનીટરિંગ સિસ્ટમનો ઉપયોગ કરવાથી એક જ ડિવાઈઝ, મોબાઈલ અથવા મશીન પર તમામ ટેસ્ટના રિપોર્ટ મોકલી દેવામાં આવે છે. તમામ ટેસ્ટના રિપોર્ટ એક સાથે અને સતત મળતા હોવાથી ડોક્ટર્સ વધારે ઝડપ અને સચોટ રીતે દર્દીની સારવાર કરી શકે છે.
પ્રો. વીકે સારસ્વતે તેમના દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલા મોડેલ વિષે જણાવ્યું હતું કે, હેલ્થ મોનિટરિંગ સિસ્ટમમાં આઠ સેન્સરનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. જે સેન્સર કોરોનાના દર્દીના તાપમાન, ઓક્સિજન લેવલ,. બ્લડ શુગર લેવલ, દબાણનું લેવલ, રેસ્પિરેશન રેટ, હાઇડ્રેશન અને સ્લીપ ક્વોલિટીનું સતત નિરીક્ષણ કરશે. જેના ડેટા સતત સ્ટોર કરવામાં આવશે અને સતત તે મળી રહે તેવી વ્યવસ્થા ગોઠવવામાં આવશે. જેથી તેનો ઉપયોગ કરી ડોક્ટર્સ દ્વારા દર્દીની સારવાર વધુ સારી રીતે કરી શકાય.
બોટમ લાઈન : કોરોનાકાળ પેહલા પણ ઈન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સના ઉપગયોથી મેડિકલ ક્ષેત્રમાં અનેક સંશોધનો કરવામાં આવ્યા હતા. એટલું જ નહીં સ્માર્ટ હેલ્થ મોનિટરિંગના કારણે ડિજિટલ હેલ્થમાં એક ક્રાંતિ પણ આવી હતી. પરંતુ તેની જરૂરિયાત ઓછી હોવાથી તેની માહિતી પણ લોકો સુધી ઓછો પ્રમાણમાં પહોંચી હતી. પરંતુ કોરોનાકાળ દરમિયાન અને તે બાદ ડિજિટલ હેલ્થમાં આવેલી ક્રાતિએ હેલ્થ કેરના સેક્ટરમાં એક નવીન સ્વરૂપ ધારણ કર્યું છે. ખાસ કરીને દર્દીની સારવાર આપતા પહેલા તેના હેલ્થ ડેટા અથવા તો તેની પૂર્વ સારવાર દર્મિયાનાં રિપોર્ટ અને તેને લગતા ડેટા ખુબ જ મહત્વના સાબિત થઇ રહ્યા છે. તેમાં પણ પહેરી શકાય તેવા સેન્સરનો ઉપયોગ કરવાથી વ્યક્તિના શરીરમાં થતા ફેરફારો સતત જાણી શકાતા હોવાથી વ્યક્તિની સારવાર કરતા સમયે તેનો ઉપયોગ કરી યોગ્ય અને ઝડપી સારવાર આપી શકાય છે. તેની સાથે સાથે ઈન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સના કારણે માર્કેટમાં આવેલા એક્ટિવિટી ટ્રેકર્સે પણ વ્યક્તિને ખુબ જ ઉપયોગી બની રહ્યા છે.
