લગ્નગીતોમાં અશ્વ
વીરા રે શકન જોઈ જોઈ ઘોડે ચડજો‚ વરરાજા શકન જોઈ જોઈ ઘોડે ચડજો…
પાવઠડે પગ દઈ ચડો રે વરરાજા‚ બેની તે છેડલા સાહી રહ્યાં…
કુંવર ઘોડે ચડયા ને જગ જોવા મળ્યું‚ મારી શેરીમાં હાટ નો માય ; કુંવર ઘોડે ચડયા રે.
કેસરિયા ચડો વરઘોડે‚ ચડો વરઘોડે ને લાલ અંબોડે‚
મીઠડાં લઉં તારા માથાની મોળ્યે‚ ધન્ય તારી માતા મોડબંધી આવે‚
વાલો વીર ઘોડલડે ચડે ને‚ હું તો જોઈ રહી છું…
વાલા વીર જોયાં તમારાં પીતળિયાં પલાણ રે ; ભમરલો તો બહુ રમે રે…
વરરાજા એટલે ગામ સમસ્તે અંતરથી ઠાલવેલા રૂપનો‚ ઉમંગનો સરવાળો‚ ઢોલી‚ શરણાયો‚ ગામના ગલઢેરા‚ વરના ભાઈબંધ‚ જોડીદારો‚ ઘોડાં અને સૌ… વિશે સ્ત્રીસમુદાય… જાન વળાવતાં સુધી વરરાજામાં રૂપ ભર્યાં કરે છે. પછી વરરાજા થોડોકં કુરૂપ હોય તો પણ વરઘોડે ચડીને‚ પરણીને પાછો વળે ત્યાં સુધી રૂપાળો રૂપાળો જ લાગે. વળી પાછું વરરાજાનું રૂપ કાઢનાર ઘોડીને માઠું ન લાગી જાય એટલે ઘોડીના પણ ગુણગાન ગવાય.
ઘોડી ખાય ખારેક ચાવે ટોપરાં‚ ઘોડી વચલે ઓરડીએ બંધાય ઘોડી રે રાજા રામની…
ઘોડી કિયે તે ભાઈ એ મૂલવી‚ ઘોડી કિયે ભાઈએ ખરચ્યાં દામ ઘોડી રે રાજા રામની…
ઘોડીને લલવટ ગાલમશુરિયાં ‚ ઘોડી લાડડાના પગડે જાય ઘોડી રે રાજા રામની…
આ જગની ઘોડી‚ ચરણે ચરણે પગ દેજે રે ;
ધન ખરચે ને ખરચાવે‚ લાડડાના દાદા રે ;
લડસડતાં માતાજી‚ મોતીડે વધાવે રે…
ઘોડી હાલે ચાલે ને ઘોડી ચમકે છે.
ઘોડી રાખે મારા વીરાનાં જતન દલાલી ઘોડી ચમકે છે…
ઘોડી કિયો રે નાના વરનો દાદલો
ઘોડી લેજો રે માતા નાં નામ દલાલી ઘોડી ચમકે છે…
હરિયાળી ઘોડી દાદાનાં મન મો શે રે
દાદા અમરભાઈ આણી પેરે જોશે
લળી લળી મોઢા સામું જોશે રે હરિયાળી રે ઘોડી…
વરઘોડાની અપ્સરા જેવી રૂપાળી સાજ સાજેલી ઘોડી હોય‚ માથે લ્હેરખડો વરરાજા ઘોડીને ય શોભાવે એવો બેઠો હોય‚ ઢોલ શરણાયું એ ફૂલેકાના સૂર નાદે જરા પ્રલંબિત પણ મધુર સ્વરે વધાઈ દઈ રહી હોય ત્યારે એની સમજદારી સાથે ઘોડી ઠમકંતી ડગલાં માડે છે. વરઘોડાની ઘોડીની આ રૂપાળી મનમોહક ચાલ માથે મંગલ ગીતો ગાતી ઓળઘોળ થઈ જાય છે અને ઘોડીના જ ગીતો પ્રથમ ઉપાડયાં છે ગ્રામનારીએ. ઘોડીનું એક એક ધીરું ધીરું ડગલું એના પ્રત્યેક સૌષ્ઠવભર્યા સ્નાયુનાં નર્તન પેદા કરે છે. ઘોડીના આ ઠેકાથી ઉપર બેઠેલા વરરાજાનું અગપણ વિવિધ છટાભર્યાં થડકાથી સવારનું રૂપ ખડું કરે છે. આ દ્રશ્ય આકર્ષક અને મનમોહક હોય છે. કૃષ્ણ ને રૂક્ષ્મણીના વિવાહનું એક લગ્નગીત ગવાય છે.
કૃષ્ણની જાને રૂડા ઘોડલા શણગારો ઘોડલે પીતળિયાં પલાણ રે મારા ગણેશ દુંદાળા…
ઘોડી અગન ગગન પગ માંડ‚ કે ચાલ ઉતાવળી રે‚
ઘોડી અજલે ચાલે ને મજલે ડગ ભરે‚
ઘોડી જઈ ઊભી ગામને ચોક ; વિવા આવ્યા ઢુકડા…
લીલુડી ઘોડી પાતળિયો અસવાર આ હે ચૌદ રતનનો વીરને ચાબખો
ઘોડી તે બાંધી આંબલિયાની ડાળ આ હે ચાબખડો વળગાડયો આંબાડાળખી.
તમારા દાદાને ચાડણ ઘોડલાં તમારી માડીને માફા વેલ્યું ને હું વારી જાઉં…
મોકલાવું મારા ખવલ વછેરા‚ બેસી આવો મુજ પાસ…
અવલ વછેરા તો નાચે ને ખૂંદે‚ તેથી ડરું વરરાજ…
પરશાળેથી કેસર ડે‚ ઘોડવેલ્યું આવે રે ઉતાવળી
ઘોડવેલ્યે બેસી બેનીબા ચાલ્યાં દાદા તે રામભાઈ વળામણે…લગ્નગીતોમાં અશ્વ
વીરા રે શકન જોઈ જોઈ ઘોડે ચડજો‚ વરરાજા શકન જોઈ જોઈ ઘોડે ચડજો…
પાવઠડે પગ દઈ ચડો રે વરરાજા‚ બેની તે છેડલા સાહી રહ્યાં…
કુંવર ઘોડે ચડયા ને જગ જોવા મળ્યું‚ મારી શેરીમાં હાટ નો માય ; કુંવર ઘોડે ચડયા રે.
કેસરિયા ચડો વરઘોડે‚ ચડો વરઘોડે ને લાલ અંબોડે‚
મીઠડાં લઉં તારા માથાની મોળ્યે‚ ધન્ય તારી માતા મોડબંધી આવે‚
વાલો વીર ઘોડલડે ચડે ને‚ હું તો જોઈ રહી છું…
વાલા વીર જોયાં તમારાં પીતળિયાં પલાણ રે ; ભમરલો તો બહુ રમે રે…
વરરાજા એટલે ગામ સમસ્તે અંતરથી ઠાલવેલા રૂપનો‚ ઉમંગનો સરવાળો‚ ઢોલી‚ શરણાયો‚ ગામના ગલઢેરા‚ વરના ભાઈબંધ‚ જોડીદારો‚ ઘોડાં અને સૌ… વિશે સ્ત્રીસમુદાય… જાન વળાવતાં સુધી વરરાજામાં રૂપ ભર્યાં કરે છે. પછી વરરાજા થોડોકં કુરૂપ હોય તો પણ વરઘોડે ચડીને‚ પરણીને પાછો વળે ત્યાં સુધી રૂપાળો રૂપાળો જ લાગે. વળી પાછું વરરાજાનું રૂપ કાઢનાર ઘોડીને માઠું ન લાગી જાય એટલે ઘોડીના પણ ગુણગાન ગવાય.
ઘોડી ખાય ખારેક ચાવે ટોપરાં‚ ઘોડી વચલે ઓરડીએ બંધાય ઘોડી રે રાજા રામની…
ઘોડી કિયે તે ભાઈ એ મૂલવી‚ ઘોડી કિયે ભાઈએ ખરચ્યાં દામ ઘોડી રે રાજા રામની…
ઘોડીને લલવટ ગાલમશુરિયાં ‚ ઘોડી લાડડાના પગડે જાય ઘોડી રે રાજા રામની…
આ જગની ઘોડી‚ ચરણે ચરણે પગ દેજે રે ;
ધન ખરચે ને ખરચાવે‚ લાડડાના દાદા રે ;
લડસડતાં માતાજી‚ મોતીડે વધાવે રે…
ઘોડી હાલે ચાલે ને ઘોડી ચમકે છે.
ઘોડી રાખે મારા વીરાનાં જતન દલાલી ઘોડી ચમકે છે…
ઘોડી કિયો રે નાના વરનો દાદલો
ઘોડી લેજો રે માતા નાં નામ દલાલી ઘોડી ચમકે છે…
હરિયાળી ઘોડી દાદાનાં મન મો શે રે
દાદા અમરભાઈ આણી પેરે જોશે
લળી લળી મોઢા સામું જોશે રે હરિયાળી રે ઘોડી…
વરઘોડાની અપ્સરા જેવી રૂપાળી સાજ સાજેલી ઘોડી હોય‚ માથે લ્હેરખડો વરરાજા ઘોડીને ય શોભાવે એવો બેઠો હોય‚ ઢોલ શરણાયું એ ફૂલેકાના સૂર નાદે જરા પ્રલંબિત પણ મધુર સ્વરે વધાઈ દઈ રહી હોય ત્યારે એની સમજદારી સાથે ઘોડી ઠમકંતી ડગલાં માડે છે. વરઘોડાની ઘોડીની આ રૂપાળી મનમોહક ચાલ માથે મંગલ ગીતો ગાતી ઓળઘોળ થઈ જાય છે અને ઘોડીના જ ગીતો પ્રથમ ઉપાડયાં છે ગ્રામનારીએ. ઘોડીનું એક એક ધીરું ધીરું ડગલું એના પ્રત્યેક સૌષ્ઠવભર્યા સ્નાયુનાં નર્તન પેદા કરે છે. ઘોડીના આ ઠેકાથી ઉપર બેઠેલા વરરાજાનું અગપણ વિવિધ છટાભર્યાં થડકાથી સવારનું રૂપ ખડું કરે છે. આ દ્રશ્ય આકર્ષક અને મનમોહક હોય છે. કૃષ્ણ ને રૂક્ષ્મણીના વિવાહનું એક લગ્નગીત ગવાય છે.
કૃષ્ણની જાને રૂડા ઘોડલા શણગારો ઘોડલે પીતળિયાં પલાણ રે મારા ગણેશ દુંદાળા…
ઘોડી અગન ગગન પગ માંડ‚ કે ચાલ ઉતાવળી રે‚
ઘોડી અજલે ચાલે ને મજલે ડગ ભરે‚
ઘોડી જઈ ઊભી ગામને ચોક ; વિવા આવ્યા ઢુકડા…
લીલુડી ઘોડી પાતળિયો અસવાર આ હે ચૌદ રતનનો વીરને ચાબખો
ઘોડી તે બાંધી આંબલિયાની ડાળ આ હે ચાબખડો વળગાડયો આંબાડાળખી.
તમારા દાદાને ચાડણ ઘોડલાં તમારી માડીને માફા વેલ્યું ને હું વારી જાઉં…
મોકલાવું મારા ખવલ વછેરા‚ બેસી આવો મુજ પાસ…
અવલ વછેરા તો નાચે ને ખૂંદે‚ તેથી ડરું વરરાજ…
પરશાળેથી કેસર ડે‚ ઘોડવેલ્યું આવે રે ઉતાવળી
ઘોડવેલ્યે બેસી બેનીબા ચાલ્યાં દાદા તે રામભાઈ વળામણે…
