ಅದು ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಿಲ್ಲದ ಹಾಳೆಯಂತೆ ಮೌನವಾಗಿತ್ತು. ದೊಡ್ಡ ಬೂದು ಬಣ್ಣದ ಕಲ್ಲಿನ ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಸುಣ್ಣದ ಸೀಲಿಂಗ್ ಹೊಂದಿದ್ದ ಆ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದೇ ಒಂದು ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣ ಬಾಗಿಲಿನ ಸಣ್ಣ ರಂಧ್ರದಿಂದ ಒಳಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ತೇಲುತ್ತಿದ್ದ ಧೂಳಿನ ಕಣಗಳನ್ನು ಕಣ್ಣು ಮಿಟುಕಿಸದೆ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ಆತನ ಹೆಸರು ಸೂರ್ಯ.
ಸೂರ್ಯನ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ರಾಗವೊಂದರ ನಿಶ್ಯಬ್ದ ನೆನಪು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿತ್ತು. ಅವನು ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಪಿಟೀಲು ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಪಿಟೀಲು ಅವನಿಗೆ ಕೇವಲ ವಾದ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಅದು ಅವನ ಆತ್ಮದ ವಿಸ್ತರಣೆ, ಮನಸ್ಸಿನ ಮಾತಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಆ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ, ಅವನ ಕೈಗೆ ಪಿಟೀಲು ತಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ, ಕಾಲ ಸದ್ದು ಮಾಡದೆ ನಿಂತಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿರುವುದು ಕೇವಲ ಮೌನ, ಮತ್ತು ಮೌನವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಅಪೂರ್ಣವಾದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಅದು ನಿರೀಕ್ಷೆಯ ಸ್ವರ, ವಿಷಾದದ ಲಯ.
ಅವನು ಏಕೆ ಇಲ್ಲಿದ್ದಾನೆಂಬುದು ಒಂದು ಕಥೆ. ಕೇವಲ ಒಂದು ಅಪಸ್ವರ, ಒಂದು ಸಣ್ಣ ತಪ್ಪು ನಿರ್ಧಾರದಿಂದ ಆರಂಭವಾದ ದುರಂತ ಅದು. ಸೂರ್ಯ ಒಬ್ಬ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ಸಂಗೀತಗಾರ. ಅವನ ತಂದೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವೈಣಿಕರು. ಒಂದು ದಿನ, ಸೂರ್ಯನು ತನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯ ಪಿಟೀಲನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ. ಅದು ಕಳುವಾಯಿತೋ ಅಥವಾ ಮುರಿದುಹೋಯಿತೋ ತಿಳಿಯದು. ಆ ವಾದ್ಯದ ಮೇಲಿದ್ದ ವಿಪರೀತ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಆಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದ ಸೂರ್ಯನು, ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಕುಗ್ಗಿ, ಪಿಟೀಲಿನ ನೆನಪಿನಲ್ಲೇ ತನ್ನ ಜೀವನವನ್ನು ಕಳೆಯತೊಡಗಿದ. ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಸಂಪರ್ಕ ಕಡಿದುಕೊಂಡು, ಕೇವಲ ತನ್ನ ಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲೇ ಆ ಪಿಟೀಲಿಗೆ ಹೊಸ ರಾಗಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ತಂದೆ-ತಾಯಿ ಮಗನ ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಇಲ್ಲಿಗೆ, ಈ ಆಶ್ರಯಧಾಮಕ್ಕೆ ಕರೆತಂದಿದ್ದರು.
ಒಂದು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ, ಆಶ್ರಯಧಾಮದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕರಾದ ಡಾ. ಶಾರದಾ ಅವರು ಒಂದು ಹಳೆಯ ಮರದ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ಸೂರ್ಯನ ಕೋಣೆಗೆ ಬಂದರು.
ಸೂರ್ಯ, ನಿನ್ನ ಹತ್ತಿರ ಮಾತನಾಡಲು ಯಾರಿಗೋ ತುಂಬಾ ಇಷ್ಟವಿದೆ, ಎಂದು ಅವರು ನಕ್ಕರು. ಅವರ ನಗುವಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ತಾಯಿಯ ಪ್ರೀತಿ ಇತ್ತು.
ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಮುಚ್ಚಳ ತೆರೆದಾಗ, ಸೂರ್ಯನ ಕಣ್ಣುಗಳು ಅರಳಿದವು. ಒಳಗೆ, ಧೂಳಿನ ಪದರದಲ್ಲಿ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿದ್ದದ್ದು ಒಂದು ಹಳೆಯ, ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಮರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಪಿಟೀಲು. ಅದರ ಬಣ್ಣ ಕಂದು-ಕೆಂಪು ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಆ ವಾದ್ಯಕ್ಕೆ ಕೇವಲ ಮೂರು ತಂತಿಗಳಿದ್ದವು. ನಾಲ್ಕನೇ ತಂತಿ ಕಾಣೆಯಾಗಿತ್ತು.
ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿದೆ, ಇದು ನಿನ್ನದಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಇದನ್ನು ನೋಡಿದ ತಕ್ಷಣ, ಇದು ನಿನ್ನ ಬಳಿಯೇ ಇರಬೇಕು ಅನಿಸಿತು. ಇದರ ಮಾಲೀಕರು ಒಬ್ಬ ವಯಸ್ಸಾದ ಸಂಗೀತಗಾರರು. ಅವರು ನಿನ್ನನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದರು. ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಏನೋ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಇದೆ ಡಾ. ಶಾರದಾ ಹೇಳಿದರು.
ಸೂರ್ಯನ ಕೈಗಳು ನಡುಗಿದವು. ಐದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಅವನ ಬೆರಳುಗಳು ತಂತಿಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದವು. ಆ ಕ್ಷಣಕ್ಕೆ, ಆ ಕೋಣೆಯ ಗೋಡೆಗಳು ಕರಗಿದಂತೆ, ಮೌನವು ಸೀಳಿದಂತೆ ಭಾಸವಾಯಿತು. ಅವನು ಪಿಟೀಲನ್ನು ಹೆಗಲ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡನು. ಅವನು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ನುಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನು. ಮೊದಲಿಗೆ, ಹೊರಬಂದ ಸ್ವರಗಳು ಅಸಮಂಜಸವಾಗಿದ್ದವು, ಕೇವಲ ಶಬ್ದ. ಪಿಟೀಲು ಸಹ ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿತ್ತು, ಕೇವಲ ಮೂರು ತಂತಿಗಳಿಂದ ಯಾವ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗವನ್ನೂ ನುಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಸೂರ್ಯ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಅವನು ತನ್ನ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು, ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ನೋವನ್ನು, ನಿರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಆ ಮೂರು ತಂತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹೊರಹಾಕಲು ಯತ್ನಿಸಿದನು. ಅವನು ನುಡಿಸಿದ ಪ್ರತಿ ಸ್ವರವೂ ಪೂರ್ಣ ರಾಗದ ತುಣುಕುಗಳಂತೆ ಕೇಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಅದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಅದರಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಸೌಂದರ್ಯ ಅಡಗಿತ್ತು. ಹೊರಬರುತ್ತಿದ್ದ ಆ ರಾಗಕ್ಕೆ ಸೂರ್ಯನು ಅರ್ಧ ಸತ್ಯ (The Half Truth) ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದ. ಅದು ಒಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಯಂತೆ ಕೇಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು, ಉತ್ತರವನ್ನು ಕಾಯುತ್ತಾ ನಿಂತಂತಿತ್ತು.
ಮರುದಿನ, ಡಾ. ಶಾರದಾ ಅವರು ಆ ಪಿಟೀಲಿನ ಮಾಲೀಕರನ್ನು ಕರೆತಂದರು. ಅವರು ವೃದ್ಧರಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವರ ಕಣ್ಣುಗಳು ತೀಕ್ಷ್ಣವಾಗಿದ್ದವು. ಅವರ ಹೆಸರು ಗುರು ರಂಗನಾಥನ್. ಗುರುಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಆಟವನ್ನು ಆಲಿಸಿ, ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಲು ಶುರು ಮಾಡಿದರು.
ಆ ಪಿಟೀಲು, ನನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯ ಪಿಟೀಲು. ಅದಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕನೇ ತಂತಿ ಎಂದಿಗೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ನಾನು ಅದರಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ರಾಗವನ್ನು ನುಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ, ಜೀವನದಲ್ಲಿನ ಕೆಲವು ಸತ್ಯಗಳು ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿಯೇ ಸುಂದರ. ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಪೂರ್ತಿಗೊಳಿಸಬೇಕಾದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲ. ಗುರು ರಂಗನಾಥನ್ ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ನಾನು ಇದನ್ನು ಕೇವಲ ಅಭ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ನನ್ನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರಾಗದಲ್ಲೂ ಆ ನಾಲ್ಕನೇ ತಂತಿಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನಾನು 'ಮೌನ'ದಿಂದ ತುಂಬುತ್ತಿದ್ದೆ. ಆ ಮೌನವೇ, ನುಡಿಸದ ಆ ಸ್ವರವೇ, ಉಳಿದ ಮೂರು ಸ್ವರಗಳಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿತ್ತು. ನಿನ್ನ ಜೀವನವೂ ಹಾಗೆಯೇ. ನೀನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಪಿಟೀಲು ನಿನ್ನ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕತ್ತಲೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ. ಆ ಕತ್ತಲೆಯೇ ನಿನ್ನ ನಾಲ್ಕನೇ ತಂತಿ. ಅದನ್ನು ತುಂಬಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಡ. ಅದನ್ನು 'ಮೌನ'ವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸು, ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮೂರು ತಂತಿಗಳಿಂದ ರಾಗವನ್ನು ನುಡಿಸು. ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ದಿಢೀರ್ ಜ್ಞಾನೋದಯವಾಯಿತು. ಅವನ ಜೀವನದ ದುಃಖಕರ ಘಟನೆಗಳು, ಕಳೆದುಹೋದ ಪಿಟೀಲಿನ ನೆನಪು ಇದೆಲ್ಲವೂ ಅವನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿರುವ ನಾಲ್ಕನೇ ತಂತಿ. ಅವನು ಈ ಅಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ತುಂಬಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಾಗಲೆಲ್ಲಾ ನೋವು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಆ ನೋವನ್ನು ಮೌನವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು, ಈಗ ಇರುವ ಮೂರು ತಂತಿಗಳಿಂದಲೇ ಜೀವನದ ರಾಗವನ್ನು ನುಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೆ? ಅವನು ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿದನು. ಈ ಬಾರಿ, ಅವನು ನುಡಿಸಿದ ರಾಗ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿತ್ತು. ಆ ಮೂರು ತಂತಿಗಳು ಆಡಿದ ಸ್ವರಗಳಲ್ಲಿ ದುಃಖವಿತ್ತು, ಆದರೆ ಈಗ ಅದು ಶಾಂತ ವಿಷಾದವಾಗಿತ್ತು. ನಾಲ್ಕನೇ ತಂತಿಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ಉಸಿರಾಟದ ಲಯ, ಕೋಣೆಯ ಮೌನ ಮತ್ತು ಅವನ ಒಳಮನಸ್ಸಿನ ಸ್ವೀಕಾರದ ಭಾವನೆ ಅಡಗಿತ್ತು. ರಾಗವು ಹರಿಯಿತು, ಇಡೀ ಕೋಣೆಯನ್ನು ತುಂಬಿತು. ಅದು ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿತ್ತು.
ಅದು ಅಪೂರ್ಣವಾದ ಸಂಗೀತ ಜೀವನದ ನೋವು, ನಷ್ಟ, ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಸ್ವೀಕಾರದ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಸಾರುವ ರಾಗ. ಸೂರ್ಯನ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನಗು ಮೂಡಿತು. ಪಿಟೀಲು ಅವನ ಕೈಯಲ್ಲಿದೆ, ಜೀವನದ ಅರ್ಥವು ಅವನ ಬೆರಳುಗಳಲ್ಲಿದೆ.
