ಊರಿನಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದ ನಾಯಕನ ಸಿದ್ಧ ಪರ್ವತದ ಕೆಳಗಿರುವ, ಹಳೆ ಮನೆಗಳಿದ್ದ ಸಣ್ಣ ಬೀದಿಯೊಂದರಲ್ಲಿದ್ದ ಚಿಕ್ಕ ಗಣೇಶ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರು ದೊಡ್ಡ ಆಲದ ಮರವಿತ್ತು. ಆ ಮರದ ದೊಡ್ಡ ಕೊಂಬೆಯೊಂದರ ಮೇಲೆ ಒಬ್ಬ ವಿಕಾರ ರೂಪಿಯಾದ ಮನುಷ್ಯ ಕುಳಿತುಕೊಂಡಿದ್ದ. ಆತ, ಯಾರು ಇಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚರು? ಎಂದು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಕೂಗುತ್ತಾ ಜನರತ್ತ ಕೈಬೀಸಿ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದ. ನೂರೆಂಟು ಚಿಂದಿ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಸುತ್ತಿಕೊಂಡ ಆತನ ತಲೆಯ ಮೇಲಿದ್ದ ವಿಕಾರವಾದ ಕೇಶರಾಶಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಲದ ಬೀಜಗಳೂ, ಒಣಗಿದ ಎಲೆಗಳೂ ಇತ್ತು. ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಜನರತ್ತ ದಿಟ್ಟಿಸಿ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ಆತನ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ರಕ್ತದ ಕಲೆಗಳಿತ್ತು. ಅವನ ಕೂಗು ದೆವ್ವದ ಕೂಗಿನಂತಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಅಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಅವನ ಬಳಿ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಆತನ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿ, ಅಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದ ಜನರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ, ಕಿರಿದಾದ ಮೀಸೆ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದ, ಕೊಂಚ ಬಕ್ಕತಲೆಯ ಮುದಿಯೊಬ್ಬ, ಅವನೊಬ್ಬ ಹುಚ್ಚ, ನೀವೇಕೆ ಅವನ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ಅವನ ಹುಚ್ಚುತನಕ್ಕೆ ಹುಚ್ಚರಾಗುವಿರಿ? ಎಂದು ಅಸಹನೆಯಿಂದ ಗದರಿದ. ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಜನ ಗುಸುಗುಸು ಮಾತನಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಅವನತ್ತ ತಿರುಗಿ ನೋಡಿದರು.
ಆತ ಆ ಗುಂಪಿನಿಂದ ಹೊರಬಂದು, ಯಾರು ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚರಿಲ್ಲ? ಎಂದು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಕೂಗಿದ. ಅವನ ಕೂಗು ಕೇಳಿ, ದೂರದಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ನಾಲ್ವರು ಹರೆಯದ ಯುವಕರು ನಕ್ಕರು. ಆ ಯುವಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ, "ನಾನು ಹುಚ್ಚನಲ್ಲ, ನಾನು ಬುದ್ಧಿವಂತ ಎಂದು ಕೊಂಚ ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ನುಡಿದ. ಆ ಮಾತು ಕೇಳಿ, ಮರದ ಮೇಲಿದ್ದ ವಿಕಾರರೂಪಿ, "ನೀನು ಹುಚ್ಚನಲ್ಲ, ಹಾಗಾದರೆ ನೀನು ಯಾರು? ನಿನ್ನನ್ನು ಈ ಹಳ್ಳಿಯ ಜನರು ಹುಚ್ಚರೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಗೇಲಿ ಮಾಡಿದ. ಆ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಕೋಪಗೊಂಡ ಯುವಕ, ನೀನು ಹುಚ್ಚ. ನಿನ್ನನ್ನು ನಾನು ಸಾಯಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ರೇಗಿದ. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿದ, ಜನರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ಮುದುಕ, ಯಾರಾದರೂ ಹುಚ್ಚನಾದರೆ ಈ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯದು" ಎಂದ. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ, ಅಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದ ಜನರು ಅವನನ್ನು ಹುಚ್ಚನೆಂದು ಕರೆದರು. ಆಗ, ಮರದ ಮೇಲಿದ್ದ ವಿಕಾರರೂಪಿ ನಗುತ್ತಾ, ನಾಳೆ ಹುಚ್ಚರ ಸಂತೆ ಎಂದು ಕೂಗಿದ. ಅವನ ಕೂಗು ಕೇಳಿ, ಜನರು ಭಯಗೊಂಡು, ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಓಡಿ ಹೋದರು. ಮರುದಿನ, ಅದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ, ಹುಚ್ಚರ ಸಂತೆ ನಡೆಯಿತು. ಆ ಸಂತೆಯಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹುಚ್ಚರು ಸೇರಿದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಯುವಕ, ನಾನು ಹುಚ್ಚನಲ್ಲ ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಾ, ನಾನು ಈ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯ ಹೇಳಿದರೂ, ಜನರು ನನ್ನನ್ನು ಹುಚ್ಚನೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ತನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನ ದುಃಖವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ. ಅವನ ಮಾತು ಕೇಳಿ, ಅಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದ ಹುಚ್ಚರೆಲ್ಲರೂ ನಕ್ಕರು.
ಆಗ, ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಹುಚ್ಚ, ನಾನು ಹುಚ್ಚನಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ, ನಾನು ಈ ದೇಶದ ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ಪ್ರಜೆಯಾಗಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ವರ್ಣಿಸಿಕೊಂಡ. ಅವನ ಮಾತು ಕೇಳಿ, ಅಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದ ಎಲ್ಲರೂ ಅವನನ್ನು ಹುಚ್ಚನೆಂದು ಕರೆದರು. ಆಗ, ಮೂರನೆಯ ಹುಚ್ಚ, ನಾನು ಈ ದೇಶದ ಮಹಾಜ್ಞಾನಿ ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ಅವನ ಮಾತು ಕೇಳಿ, ಅಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದ ಜನರು ನಕ್ಕರು.
ಆಗ, ಆಲದ ಮರದ ಮೇಲಿದ್ದ ವಿಕಾರರೂಪಿ ಕೆಳಗೆ ಇಳಿದು, ಯಾರು ಈ ಸಂತೆಗೆ ಬರಲಿಲ್ಲವೋ, ಅವರೆಲ್ಲ ಹುಚ್ಚರು ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿ, ಸಂತೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದ ಜನರು ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾದರು. ಆಗ, ಆತ ನಗುತ್ತಾ, ಈ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಹುಚ್ಚರಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಎಲ್ಲರೂ ಹುಚ್ಚರೇ ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ಈ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿದ ಜನರು ಆತನ ಬಳಿ ಹೋಗಿ, ನೀನು ಹುಚ್ಚನಲ್ಲ, ಹಾಗಾದರೆ ನೀನು ಯಾರು? ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. ಆಗ ಆತ, ನಾನು ನಿಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಹುಚ್ಚತನವನ್ನು ನೋಡಿದ ಒಬ್ಬ ಮಹಾಜ್ಞಾನಿ ಎಂದು ನಕ್ಕ. ಅವನ ಉತ್ತರ ಕೇಳಿ ಜನರು ಮೌನವಾದರು. ಆಗ, ಆತ, "ಯಾರು ಹುಚ್ಚರಲ್ಲವೋ, ಅವರೆಲ್ಲ ಹುಚ್ಚರು ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ನಂತರ, ಆತ ಅಲ್ಲಿಂದ ಮಾಯವಾದ. ಆತನ ಮಾತು ಕೇಳಿದ ಜನರು, ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ಹುಚ್ಚರೆಂದು ಭಾವಿಸಿ, ನಗುತ್ತಾ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದರು. ಆದರೆ, ಸಂತೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎಲ್ಲ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ದೂರದಿಂದ ಒಬ್ಬ ಸನ್ಯಾಸಿ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ. ಆತ ಸಂತೆಯ ನಂತರ ಜನರ ಬಳಿ ಬಂದು, ನೀವು ಹುಚ್ಚರಲ್ಲ, ನೀವೆಲ್ಲರೂ ಬುದ್ಧಿವಂತರು ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ಅವನ ಮಾತು ಕೇಳಿ, ಜನರು ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾದರು. ಆಗ, ಆ ಸನ್ಯಾಸಿ, ಆ ಹುಚ್ಚ ಯಾರು? ಅವನು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದನು? ಎಂದು ಕೇಳಿದ. ಆಗ, ಅಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದ ಜನರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ, ಅವನೊಬ್ಬ ಹುಚ್ಚ, ಅವನು ನಮ್ಮನ್ನೆಲ್ಲ ಹುಚ್ಚರೆಂದು ಕರೆದನು ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ಆಗ, ಆ ಸನ್ಯಾಸಿ ನಗುತ್ತಾ, "ಯಾರು ಹುಚ್ಚನಲ್ಲವೋ, ಅವರೆಲ್ಲ ಹುಚ್ಚರು" ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ನಂತರ, ಸನ್ಯಾಸಿಯೂ ಅಲ್ಲಿಂದ ಮಾಯವಾದ. ಆತನ ಮಾತು ಕೇಳಿದ ಜನರು, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ತಲೆ ಕೆರೆದುಕೊಂಡು, ಯಾರು ಹುಚ್ಚರು? ನಾವು ಹುಚ್ಚರೋ, ಆ ಹುಚ್ಚರು ಹುಚ್ಚರೋ? ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿದರು. ಹೀಗೆ, ಹುಚ್ಚರ ಸಂತೆಯಲ್ಲಿ, ಯಾರು ಹುಚ್ಚರು, ಯಾರು ಬುದ್ಧಿವಂತರು ಎಂದು ಯೋಚಿಸುತ್ತಲೇ ಜನರು ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆಯಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಅವರನ್ನು ಹುಚ್ಚರನ್ನಾಗಿಸಿತು. ನಂತರ, ಒಂದು ದಿನ, ಒಬ್ಬ ಮುದುಕ ಮರದ ಬಳಿ ಬಂದು, ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಹುಚ್ಚರು ಎಂದು ಕೂಗಿದ. ಅವನ ಕೂಗು ಕೇಳಿ, ಅಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದ ಜನರು ಆತನನ್ನು ಹುಚ್ಚನೆಂದು ಕರೆದರು. ಕೊನೆಗೆ, ಆ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಯಾರು ಬುದ್ಧಿವಂತರು, ಯಾರು ಹುಚ್ಚರು ಎಂದು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಉಂಟಾಯಿತು. ಪ್ರತಿ ಸಲ ಹುಚ್ಚರಂತೆ ವರ್ತಿಸಿದಾಗ, ಜನರು ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಹುಚ್ಚರು ಎಂದು ನಕ್ಕರು. ಈ ಕಥೆಯು ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ ಮತ್ತು ಹುಚ್ಚುತನದ ನಡುವಿನ ಗೊಂದಲ ಮತ್ತು ಈ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಹೇಗೆ ಜನರ ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
