પરેન્ટિંગ એ માતા-પિતા દ્વારા પોતાના સંતાનને શારીરિક, માનસિક, બૌદ્ધિક, નૈતિક અને સામાજિક રીતે વિકસાવવા માટે કરવામાં આવતી સતત પ્રક્રિયા છે.
તેમાં માત્ર ભોજન, કપડાં કે શિક્ષણ પૂરું પાડવું જ નહીં પરંતુ સંતાનના સ્વભાવનું ઘડતર, મૂલ્યોનું સંસ્કારણ અને જીવન જીવવાની કળા શીખવવી પણ આવરી લેવાય છ.
“એક પિતાની નજર”
રાજેશભાઈ અમદાવાદમાં એક સરકારી ઓફિસમાં કામ કરતા. જીવન સામાન્ય હતું – નાની નોકરી, મકાનના હપ્તા, અને બે સંતાનો – દીકરો આરવ (ઉંમર 12 વર્ષ) અને દીકરી આર્યા (ઉંમર 8 વર્ષ). જીવનની દોડધામમાં રાજેશભાઈએ ક્યારેય વિચાર્યું નહોતું કે તેઓ પોતાના સંતાનો સાથે કેટલો સમય પસાર કરે છે. સવારે કામે જવું, સાંજે થાકેલા ઘરે આવવું, બાળકોને ભણવા બેસાડવા કહેવું, અને પછી પોતાનું મોબાઇલ કે ટીવીમાં વ્યસ્ત થઈ જવું – એ જ દિનચર્યાનો ભાગ બની ગયો હતો.
એક દિવસ સ્કૂલમાં પેરન્ટ્સ-ટીચર્સ મીટિંગ હતી. શિક્ષિકાએ રાજેશભાઈને કહ્યું:
“આરવ બહુ હોશિયાર છે, પરંતુ છેલ્લે થોડો એકલો રહે છે, મૌન રહે છે. ક્લાસના ગ્રુપ એક્ટિવિટીમાં જોડાતો નથી. કદાચ તેને ઘરે વધુ વાતચીત અને પ્રોત્સાહનની જરૂર છે.”
રાજેશભાઈને પહેલી વાર ઝાટકો લાગ્યો. તેઓ વિચારવા લાગ્યા કે શું હું ખરેખર સારો પિતા છું? સંતાનોને સારું ભોજન, કપડાં, સ્કૂલ, બધું આપું છું, પણ શું સાચો સમય આપું છું?
તે જ સાંજે ઘેર આવ્યા પછી રાજેશભાઈએ મોબાઇલ એક બાજુ મુક્યો અને આરવને પૂછ્યું:
“બેટા, આજે તારો દિવસ કેવો ગયો?”
આરવે થોડું સ્મિત કર્યું અને ધીમેથી પોતાના સ્કૂલના અનુભવ શેર કરવા લાગ્યો. એ દિવસ પછી રાજેશભાઈએ રોજે પાંચ-દસ મિનિટ માટે પણ બાળકો સાથે બેસીને વાતચીત શરૂ કરી.
થોડા મહિનામાં મોટો ફેર જોવા મળ્યો. આરવ હવે વધુ આત્મવિશ્વાસી બન્યો, ક્લાસમાં ગ્રુપ એક્ટિવિટીમાં જોડાવા લાગ્યો, અને દીકરી આર્યા પણ પપ્પા સાથે પોતાની વાર્તાઓ શેર કરવા લાગી.
રાજેશભાઈએ ત્યારે સમજ્યું કે પરેન્ટિંગ માત્ર ખર્ચ કરવાનું નામ નથી, પણ સંતાન સાથેનું લાગણીસભર જોડાણ છે.
બાળકોને ભોજન-કપડાં આપવું જરૂરી છે, પણ તે કરતાં વધુ જરૂરી છે – સમય, પ્રેમ, ધીરજ અને માર્ગદર્શન.
આ અનુભવથી રાજેશભાઈએ નક્કી કર્યું કે ભલે કામ કેટલું પણ વ્યસ્ત હોય, રોજ થોડો સમય પરિવાર સાથે હસીને, વાતચીત કરીને પસાર કરવો જ જોઈએ.
વાર્તાનો સંદેશ:
પરેન્ટિંગ એ માત્ર જવાબદારી નથી, એ જીવનની સૌથી સુંદર સફર છે. સંતાનને ઘડવાની તક દરેક માતા-પિતા માટે આશીર્વાદ સમાન છે. સાચું પરેન્ટિંગ એ છે કે બાળકને પ્રેમ આપવો, સાંભળવું, સમજવું,
અને જીવનના મૂલ્યો શીખવવા.
“માતાની ધીરજ”
સુરતની અંજલિબેન એક ગૃહિણી હતી. દીકરો માનસ ખુબ ચંચળ સ્વભાવનો. અભ્યાસ કરતાં રમતમાં વધુ રસ. સ્કૂલમાંથી વારંવાર ફરિયાદ આવતી. પતિ ગુસ્સે થઈને ઘણી વાર તેને ડાટતા.
પણ અંજલિબેન ક્યારેય ગુસ્સે ન થતા. તેઓ માનસને પ્રેમથી સમજાવતા –
“બેટા, અભ્યાસ પણ જીવનનો એક રમત છે. તું રમતો હોય ત્યારે જેમ જીતવાનો પ્રયત્ન કરે છે, એમ જ અભ્યાસમાં પ્રયત્ન કરજે.”
ધીરે ધીરે માતાના ધીરજભર્યા શબ્દો માનસના મનમાં વેરાયા. તેણે અભ્યાસને રમત જેવી મજા માનવી શરુ કરી. થોડા વર્ષોમાં માનસે સાયન્સમાં ગજબનું નામ કમાયું.
સંદેશ: માતા-પિતાની ધીરજ અને સમજણ બાળકના સ્વભાવને ઘડતી હોય છે. ગુસ્સો નહીં, પણ પ્રેમથી સમજાવવાથી મોટો ફેર આવે છે.
---
“પિતાની જવાબદારી”
વડોદરાના વિજયભાઈ પોતાના દીકરા કૃશ માટે ખુબ મહેનત કરતા. નોકરીમાં વ્યસ્ત હોવાથી તેઓ દીકરાને સમય આપી શકતા નહોતા. કૃશ હંમેશા કહેતો –
“પપ્પા, તમે ક્યારેય મારી સાથે ક્રિકેટ કેમ રમતા નથી?”
એક દિવસ કૃશ સ્કૂલમાં સ્પોર્ટ્સ ડે જીત્યો. પણ વિજયભાઈ ઓફિસના કામમાં વ્યસ્ત હોવાથી હાજર રહી શક્યા નહોતા. દીકરાની આંખોમાં નિરાશા જોઈને તેમને સમજાયું કે પૈસા કમાવાથી વધારે મૂલ્યવાન છે – બાળકો સાથેનો સમય.
તે દિવસથી વિજયભાઈ રોજ સાંજે અડધો કલાક કૃશ સાથે ક્રિકેટ રમવા લાગ્યા. દીકરો ખુશ થઈ ગયો, પિતાનું પ્રેમાળ સાથ તેને આત્મવિશ્વાસ આપતું ગયું.
સંદેશ: બાળકોને આપણો સમય સૌથી મોટું ગિફ્ટ છે. પૈસા પછી પણ કમાઈ શકાય, પણ સંતાનનો બાળપણનો સમય પાછો નથી આવતો.
---
“મૂલ્યોનો વારસો”
ગાંધીનગરની નેહાબેન શિક્ષિકા હતી. તેઓ પોતાના દીકરી શ્રેયાને હંમેશા એક જ વાત કહેતા –
“સાચું બોલજે, ભલે તને સજા મળે, પણ ખોટું બોલીને ક્યારેય જીતતી નથી.”
એક દિવસ શ્રેયાએ સ્કૂલમાં ભૂલથી મિત્રની પેન્સિલ તોડી નાખી. શિક્ષકને પૂછ્યું ત્યારે શ્રેયાએ હિંમત કરીને સાચું કહ્યું. શિક્ષક આશ્ચર્ય પામ્યા, પણ સાચાઈ બદલ તેને બધાના સામે વખાણી.
ધીરે ધીરે શ્રેયા સત્યવાદી અને નિડર બની. જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં તેના આ ગુણોએ તેને આગવી ઓળખ આપી.
સંદેશ: માતા-પિતાએ સંતાનને ભણતર ઉપરાંત સારા મૂલ્યોનો વારસો આપવો સૌથી અગત્યનું પરેન્ટિંગ છે.
ગૌતમ પટેલ
