વાંચક મિત્રો સહજ સાહિત્ય ટીમ ધાર્મિક બાબતો વિશે માહિતી લઈ અવાર નવાર આપ સમક્ષ હાજર થાય છે. અમારી ચેનલ પર ધાર્મિક બાબતો વિશે અલગ અલગ સભ્યો દ્વારા આલેખન કરવામાં આવ્યું છે. જેના ઘણા એપિસોડ આપ અમારી ચેનલ પર વાંચી શકશો આજે પણ આપણે "પુરાણ" વિષયક માહિતી મેળવવાની છે. હિંદુ ધર્મમાં 18 જેટલાં પુરાણો છે. જેના વિશે આપણે થોડી માહિતી મેળવવાની છે.
1 - બ્રમ્હ પુરાણ - બ્રહ્મનો વિવર્ત થતાં બ્રહ્માંડની રચના બ્રહ્મા દ્વારા થઈ અને તેથી તેમની સાથે સંકળાયેલું પુરાણ તે આ બ્રહ્મપુરાણ. આ પુરાણ દેવીભાગવતની પુરાણાનુક્રમણિકા અનુસાર પાંચમું પુરાણ છે. નારદીય પુરાણ અનુસાર 10,000 અને લિંગ, વારાહ, કૂર્મ, પદ્મ, મત્સ્ય જેવાં પુરાણો અનુસાર 13,000 શ્લોકો ધરાવતું આ પુરાણ છે.
તે તમામ કાવ્યસંગ્રહોમાં પ્રથમ મહાપુરાણ તરીકે સૂચિબદ્ધ છે, તેથી તેને આદિ પુરાણ પણ કહેવામાં આવે છે.આ લખાણનું બીજું શીર્ષક સૌર પુરાણ છે, કારણ કે તેમાં સૂર્ય, સૂર્ય સાથે સંબંધિત ઘણા પ્રકરણો છે. બ્રહ્મ પુરાણ એ ભૌગોલિક માહાત્મ્ય (પ્રવાસ માર્ગદર્શિકાઓ) અને વિવિધ વિષયો પરના વિભાગોનું સંકલન છે.બ્રહ્માંડ પુરાણની હસ્તપ્રતો તેમના કવરેજમાં જ્ઞાનકોશીય છે, જેમાં કોસ્મોગોની, સંસ્કાર (પસંદગીનો વિધિ), વંશાવળી, નૈતિકતા અને ફરજો (ધર્મ), યોગ, ભૂગોળ, નદીઓ, સારી સરકાર, વહીવટ, મુત્સદ્દીગીરી, વેપાર, તહેવારો જેવા વિષયો આવરી લેવામાં આવ્યા છે. કાશ્મીર, કટક, જેવા સ્થળોની પ્રવાસ માર્ગદર્શિકા પણ છે...
2 - પદ્મ પુરાણ - આ ગ્રંથમાં બ્રહ્માંડશાસ્ત્ર, પૌરાણિક કથાઓ, વંશાવળી, ભૂગોળ, નદીઓ અને ઋતુઓ, મંદિરો અને ભારતમાં અસંખ્ય સ્થળોની તીર્થયાત્રાઓનો સમાવેશ થાય છે - ખાસ કરીને પુષ્કર રાજસ્થાનમાં બ્રહ્મા મંદિર, વાલ્મીકિની રામાયણમાં જોવા મળેલી રામ અને સીતાની વાર્તાની આવૃત્તિઓ અલગ છે, તહેવારો, મહિમા મુખ્યત્વે વર્ણવવામાં આવ્યો છે...પદ્મ પુરાણ વિવિધ ધાર્મિક વિધિઓ, તહેવારો અને હિંદુ ધર્મમાં મહત્વ ધરાવતા પૂજાના સ્વરૂપોની સમજ આપે છે. તે ધાર્મિક વિધિઓનું પ્રદર્શન, તહેવારોનું પાલન કરવાનું મહત્વ અને વિવિધ દેવી-દેવતાઓની પૂજા કરવાથી થતા ફાયદાઓનું વર્ણન કરે છે.પદ્મ પુરાણ એ વિષ્ણુ દ્વારા તેમના પ્રતિમાશાસ્ત્રમાં જન્મેલા ચાર લક્ષણોમાંથી એક છે. તે પાણી પર વિષ્ણુના નિવાસ સાથે તેમજ સર્જન અને જન્મમાં તેની ભૂમિકા સાથે સંકળાયેલું છે.પદ્મ પુરાણ સૌપ્રથમ બ્રહ્માજીએ પુલસ્ત્ય ઋષિને અને પુલસ્ત્ય ઋષિએ ભીષ્મને સંભળાવ્યું હતું. પદ્મ પુરાણમાં બ્રહ્માંડની સમગ્ર ઉત્પત્તિ ભગવાન બ્રહ્મા દ્વારા કહેવામાં આવી છે.
3 - વિષ્ણુ પુરાણ - વિષ્ણુ પુરાણ એ ટૂંકા પુરાણ ગ્રંથોમાંનું એક છે, જેમાં લગભગ 7,000 શ્લોકો વર્તમાન સંસ્કરણોમાં છે. તે મુખ્યત્વે હિંદુ ભગવાન વિષ્ણુ અને તેમના અવતાર જેમ કે કૃષ્ણની આસપાસ કેન્દ્રિત છે, પરંતુ તે બ્રહ્મા અને શિવની પ્રશંસા કરે છે અને ભારપૂર્વક જણાવે છે કે તેઓ તેમના પર નિર્ભર છે.વિષ્ણુ પુરાણ, તમામ મુખ્ય પુરાણોની જેમ, તેના લેખક વેદ વ્યાસને આભારી છે.વિષ્ણુ પુરાણ એ હિંદુ ધર્મની વૈષ્ણવ શાખાનો પ્રાથમિક પવિત્ર ગ્રંથ છે, જે આજે કદાચ અન્ય કોઈપણ કરતાં વધુ અનુયાયીઓ ધરાવે છે. તે પ્રામાણિક પુરાણોમાંનું એક છે, જે વેદિક પછીના પવિત્ર સાહિત્યની એક શાખા છે જે પ્રથમ વખત લખવા માટે પ્રતિબદ્ધ હતું.
સામાન્ય યુગનો પ્રથમ સહસ્ત્રાબ્દી છે.એવું કહેવાય છે કે જેને વિષ્ણુપુરાણ સાંભળવાની તક મળે છે તેનો પુનર્જન્મ થતો નથી. કાશી અથવા પુષ્કર જેવા પવિત્ર સ્થળોની મુલાકાત લેવા કરતાં વિષ્ણુપુરાણ સાંભળવું વધુ પવિત્ર છે. તે વ્યક્તિને ઈશ્વરની નજીક જવા મદદ કરે છે. ઉપરોક્ત માહિતી બાદ હવે પછીના એપિસોડમાં આપણે આગળના પુરાણો વિશે માહિતી મેળવીશું...
નોંધ : ભાગ અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી વિવિધ સ્ત્રોત દ્વારા એકત્ર કરીત્યાર પછી પ્રસિદ્ધ આવેલી છે.
માહિતી સ્ત્રોત - વિવિધ માધ્યમ સંકલન અને આલેખન - જય પંડ્યા
