બાળક ચોરી કરે તો આપણે અતિશયોક્તિ કે નાટ્યજનક ન થવું જોઈએ

બાળક ચોરી કરે તો આપણે અતિશયોક્તિ કે નાટ્યજનક ન થવું જોઈએ

બાળક ચોરી કરે ત્યારે ! બાળકોની ખરાબ આદતો કઈ રીતે તોડવી ? તમારા બાળકોને ખરાબ આદતોમાંથી કઈ રીતે કાઢવા તે શોધી રહ્યા છો? ચાલો, તે જાણીએ. એક છોકરો તેના સહાધ્યાયીના દફતરમાંથી પૈસા ચોરી લે છે. તે માને છે કે તેને જે કંઇ જોઇતું હોય તે મેળવવા માટેનો આ શ્રેષ્ઠ ઉપાય છે. તેને તેની જરૂરિયાતો માટે માતા પિતા પાસે વિનંતિ કરવાની કે તેમને સમજાવવાની જરૂર નહિ રહે. શું આ બરાબર છે ? શું કરી શકાય ?

બાળક ચોરી કરે તો આપણે અતિશયોક્તિ કે નાટ્યજનક ન થવું જોઈએ, પરંતુ આપણે તેને સુધારવું જોઈએ જેથી તે અસામાન્ય અને વર્તનને દૂર કરવામાં મુશ્કેલ ન બને. ચાલો જોઈએ કે તે શું છે કારણો કે બાળક ચોરી કરે છે અને આ પરિસ્થિતિમાં માતાપિતા/ શિક્ષકોએ શું પગલા ભરવા જોઈએ.

આપણે બદલાઈશું તો બાળકો આપોઆપ બદલાશે :

સોલ, કોરિયાના શિક્ષણ ખાતાના ચેરમેને કહ્યું: “બાળકને શીખવવાની સૌથી સારી રીત માબાપનું પોતાનું ઉદાહરણ છે.” જો માબાપ પોતે મન ફાવે એમ કરતા હોય, તો બાળકને કઈ રીતે સલાહ આપી શકે? બાળક એટલું નાદાન નથી કે જાણી ન શકે કે માબાપ ‘કહે છે એક અને કરે છે બીજું.’ પછી બાળક પોતે હા જી હા તો કરશે, પણ પોતાની મન-માની જ કરશે. જેમ કે, માબાપ બાળકને કહેશે કે ‘બેટા, જૂઠું કદી ન બોલવું.’ પરંતુ, શું માબાપ પોતે જ સાચું બોલે છે? જ્યારે મમ્મી-પપ્પાને ફોન પર વાત કરવી ન હોય, ત્યારે બાળકને કહેશે કે “કહી દે, મારા પપ્પા (કે મમ્મી) ઘરે નથી.” હવે તમે જ વિચાર કરો કે બાળકના કુમળા મન પર કેવી છાપ પડશે? સમય જતાં તેને સાચું-ખોટું કરતા આવડી જશે, પછી ખોટું બોલતા તેનું દિલ જરાય ડંખશે નહિ. તેથી, માબાપ આશા રાખતા હોય કે ફૂલ જેવું પોતાનું બાળક સાચી વ્યક્તિ બને, તો પોતે સાચું બોલે અને પોતાનું વચન પાળે. એક વાત બહુ જ સ્પષ્ટ છે. બાળક જેવું જુએ છે તેવું જ શીખે છે. આપણા વર્તનમાંથી બાળક ઘણું બધું શીખે છે. પરંતુ બાળકના વિચારોમાંથીયે આપણે ઘણું બધું શીખવાનું છે. બાળકના વિચારો બદલાશે તો જ બાળકનું વર્તન બદલાશે. પણ એ પહેલાં આપણે આપણું બાળક સાથેનું વર્તન બદલશું તો જ બાળકના વિચારો બદલાશે.

બાળકની સમજ શક્તિ અને કાર્ય વિશેનો અભિપ્રાય બદલો :

બાળકોને ચોરીની ખરાબ આદત માંથી કઈ રીતે છોડાવવું તે માટે આ ચાવીનો ઉપયોગ કરવો જોઇએ. જ્યારે બાળક ચોરી કરે છે, અથવા કોઇ ખરાબ આદત છે, માતા પિતાએ સૌ પ્રથમ તો તેઓને વઢવું ન જોઇએ અને તેઓની સમજણમાં ફેરફાર કરવાના પ્રયત્નો કરવા જોઇએ. દરેક કાર્ય એ પરિણામ છે. અને જ્યારે કારણ બદલાય જાય ત્યારે પરિણામ આપોઆપ બદલાય છે. તેના બદલે તમે તો પરિણામ ઉપર જ ધ્યાન આપો છો અને કહેતા ફરો છો કે, “ મારું બાળક સાવ આવું છે; સાવ નકામો છે, ચોર છે,” પછી બાળક શું કરે? તે મનમાં ગાંઠ વાળે છે કે, ‘તેઓને જે ગમે તે બોલવા દો, હું તો આવું ગમે તે રીતે કર્યા જ કરીશ.’ આ રીતે, માતા પિતા તેઓના બાળકને વધુ ને વધુ ચોર બનાવી દે છે. માટે, તેણે જે કંઇ કર્યું છે તે વાતને છોડી દો અને અત્યારે તો એના ભાવને બદલવાનો પ્રયાસ કરો! તેઓના અભિપ્રાયમાં બદલાવ લાવો! તેઓના માથા ઉપર પ્રેમથી હાથ ફેરવો અને કહો, ” અહીં આવ બેટા! જે રીતે તું કોઇના લઈ લે છે તે રીતે જો કોઇ તારા ખિસ્સામાંથી પૈસા લઈ લે તો તને સારૂં લાગે, તે સમયે તને કેટલું દુ:ખ થાય? તે જ રીતે, શું તેને પણ દુ:ખ નહિ થતું હોય?” તમારે આ રીતે બાળકને વિગતવાર સમજાવવું જોઇએ. જ્યારે તમે તેના માથા ઉપર હાથ મૂકો છો ત્યારે બિચારા બાળકને ખૂબ સારું લાગે છે. તેને હ્રદયમાં ખૂબ સારું લાગે છે. પછી કહેવું, “ બેટા, આપણે પ્રતિષ્ઠિત કુટુંબના છીએ”, પછી તે તેનો ભાવ ફેરવશે કે, ‘આવું કરવું ખરેખર સારું નથી’.બાળક અભિપ્રાય બદલશે. બાળક એવું માનવા લાગવું જોઇએ કે ચોરી કરવી એ સારૂં નથી. તેની માન્યતા ક્રમ ૨થી વધુ દ્રઢ થશે.

બાળકને પોતાની ભૂલ સમજાય તે રીતે સમજાવો :

એક બાળક અને તેનાં પિતા વચ્ચેનો સંવાદ પરથી સમજાશે કે બાળકને પોતાની ભૂલ કેવી રીતે સમજાઈ.
એક બાળકને ટી.વી. જોઈને પૈસાની ચોરી કરવાની ટેવ પડી ગયેલી. પરંતુ નાનો હોવાથી પોતાના ઘરમાંથી જ પૈસા ચોરતો. થોડા સમય પછી માબાપને આ વાતની જાણ થઈ. જો કોઈ સામાન્ય વાલી હોત તો બાળકને મારત. પરંતુ આ બાળકના વાલી સમજદાર હતા. તેઓ સમજદારીથી આગળ વધ્યા. તેમણે રજાના દિવસે દીકરાને પાસે બોલાવી તેની સાથે રમવાનું શરૂ કર્યું. બાળક રમતમાં તલ્લીન થઈ ગયું એટલે પિતાએ પૂછ્યું. “બેટા ! તને સૌથી વધારે શું ગમે ?” બાળક કહે, “પૈસા.” પિતાએ પૂછ્યું, “કેમ ?” બાળક કહે, “મારે ગાડી લેવી છે. બંગલો લેવો છે.” પિતાએ બાળકને કહ્યું, “બેટા ! તને ખબર છે કે પૈસા બે રીતે આવે ?” બાળકે કહ્યું, “ના.” તેના પિતાએ પ્રેમથી તેને સમજાવ્યું કે, “એક તો મહેનતથી અને બીજું ચોરીથી એમ બે રીતે પૈસા પ્રાપ્ત થાય. પણ ચોરી કરીએ તો ભગવાન સજા કરે. પોલીસ પકડીને લઈ જાય. અને મહેનતથી પૈસા કમાઈએ તો ગાડી-બંગલો, માન-સન્માન, સુખ-શાંતિ બધું જ મળે.” આ સાંભળી બાળક પિતાના ગળે વળગીને રડી પડ્યો. તેણે પોતાની ભૂલ સ્વીકારી.

સારા નરસા પાસાનું વિશ્લેષણ કરો :

બાળકોને એવું વિશ્લેષણ કરવા દો કે ચોરી કરવાથી શું ફાયદો થવાનો છે અને જો તે પકડાય જશે તો તેનું પરિણામ આવશે. દાખલા તરીકે, બાળકે તેના મિત્રના બેગમાંથી મીઠાઇ ખરીદવા ૧૦ રૂપિયા ચોરી લીધા. જે મીઠાઇ તેને જોઇતી હતી તે ખરીદવાથી અને ખાવાથી તે ખુશ થશે. તેને પ્રેમથી પૂછો, જ્યારે તે ચોરી કરી રહ્યો હતો ત્યારે તેને કેવો અનુભવ થતો હતો. શું તેને પકડાવાનો ડર લાગતો હતો? ચોરી કરવાના પરિણામો વિશે તેણે વિચાર્યું હતું? સમગ્ર પ્રક્રિયા દરમિયાન તેનું હ્રદય ભારે હતું કે હળવું? પકડાય જાત તો તેના વર્ગમાં તેની શી દશા થાત? શું કોઇ તેના પર ફરી વખત વિશ્વાસ કરશે, તમારે તેને એવું કહીને ખાતરી આપવી જોઇએ કે જો તેને કશું જોઇતું હોય, તો તે લઈ દેવા માટે તેઓએ માતા પિતાને સમજાવવું જોઇએ, દુ:ખદ પરિસ્થિતિમાં તેમની જાતને નાખવા કરતા.

ભૂલોના ઉપરાણા ન લો :

જ્યારે પણ બાળક એકની એક ભૂલ ફરી વખત કરે છે, ત્યારે તેની ખાતરી લો કે તેઓ તેમની ભૂલનું રક્ષણ ન કરે. તેઓએ તે સ્વીકારવું જોઇએ કે આ તેમની જ ભૂલ છે અને ફરી ક્યારેય ન થાય. દાખલા તરીકે, જ્યારે તેઓ ચોરી કરે છે અને કહે છે કે પરીક્ષા માટે પેન ખરીદવી જરૂરી હતી અને તે સમયે આવું કરવું જરૂરી હતું. જ્યારે તેને એવું લાગે છે કે તે પરિસ્થિતિમાં ચોરી કરવી એ સાચી વાત હતી, તો તેઓ ભૂલનું રક્ષણ કરે છે. જે ભૂલનું રક્ષણ કરવામાં આવે છે તે ક્યારેય જતી નથી. તેથી, કારણ ગમે તે હોય, તેઓની માન્યતા એ જ હોવી જોઇએ કે ચોરી ક્યારેય ન કરવી જોઇએ. તેઓનો આવો શુધ્ધ ભાવ હોવા છતાં પણ એવું બનશે કે તેઓની ક્રિયા ખોટી હોય. પરંતુ તેઓ ક્રિયાનો પક્ષ નહિ લે તો, તેઓની ભૂલની તીવ્રતા ઓછી થશે અને પછી તેઓ અંત આવશે. માતા પિતા પ્રેમાળ હોવા જોઇએ અને ધીરજ રાખવી જોઇએ, એવી ખાતરી રાખીને કે ઉપરના તબક્કા અનુસરવાથી બાળક તેની ભૂલમાંથી બહાર આવશે જ.

Download Our App

The Author

Current Read

Share

Featured Books

Categories

Share