ભગવાન શિવનાં મંદિરને શિવાલય અથવા શિવમંદિર કહેવામા આવે છે. બીજી એક એ પણ ખાસિયત છે કે અન્ય દેવી દેવતાઓનું સ્થાપન મંદિરોમાં મૂર્તિ સ્વરૂપે થાય છે પરંતુ અજન્મા એવા ભગવાન શિવનું સ્થાપન લિંગ સ્વરૂપે થાય છે. ભગવાન શિવ તો એવા દેવ છે કે જેમણે હંમેશા માણસોની વસ્તીથી અલગ અને એકાંત જગ્યા વધારે પસંદ કરી છે. તેવીજ રીતે તેમના શિવાલયો પણ જંગલ અથવા તો ગામથી થોડા દુર જોવા મળે છે.
મહાદેવનાં શણગાર તથા પૂજનવિધીમાં પણ જંગલની કુદરતી વસ્તુઓનો જ ઉપયોગ જોવા મળે છે. જેમાં વનનાં ફુલો ધતુરો, બીલીપત્ર, રૂદ્રાક્ષ શણગાર તરીકે, શરીર ઉપર ભસ્મનું લેપન, વાહનમાં પોઠીયો, વગાડવામાં ડમરૂં, શરીરે જટાજુટ સર્પોની માળા અને પોશાકમાં હાથી કે વાઘનું ચામડું હોય છે. પૂજનવિધીમાં પાણીનો લોટો અને થોડા બીલીપત્રનાં પાન. શિવને આમ તો મંદિરની પણ જરૂર નથી, પથ્થરનાં ઓટલે, ઝાડની નીચે, ડુંગરની ટોચે પણ આ ભોળિયોનાથ બીરાજી જાય છે.
સ્વયંભૂ ગણાતા બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશમાં શંકરને સદાશિવ કહેવાય છે. શિવનું મંદિર શાસ્ત્રોકત દ્રષ્ટિએ જીવનમાં માનવદેહ અને મનનું પ્રતીક અને ભાવના બની રહે છે. સર્વનું કલ્યાણ કરનારા શિવનાં શિવાલયમાં વાસ્તુશાસ્ત્ર-શિલ્પકલાવિધાનમાં તેમજ માનવજીવન માટે આશિષ ગણાતી અષ્ટાંગયોગ કલ્પના સાકાર થાય છે.
ડમરુના અવાજમાં અદ્ભુત ક્ષમતાઓ
□□□■■■■□□□□■■■■□□□□
સનાતન ધર્મ સંસ્કૃતિ માને છે કે સૃષ્ટિની રચના ધ્વનિ અને શુદ્ધ પ્રકાશથી થઈ છે! આત્મા જ આ સંસારનું કારણ છે! સનાતન ધર્મમાં કેટલાક ધ્વનિ પવિત્ર અને રહસ્યમય માનવામાં આવે છે, જેમ કે મંદિરની ઘંટડી, શંખ, વાંસળી, વીણા, મંજીરા, કરતાલ, પુંગી અથવા બીન, ઢોલ, નાગડા, મૃદંગ, ચિમટા, ટુનટુના, ઘતમ, દોતાર, તબલા અને ડમરુ!
ડમરુ કે ડુગડુગી એક નાનકડું સંગીત વાદ્ય છે! હિંદુ, તિબેટીયન અને બૌદ્ધ ધર્મમાં ડમરુને ઘણું મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે! ભગવાન શંકરના હાથનું ચિત્રણ કરવામાં આવ્યું છે ડમરુ! સાધુ-મદારીઓને વારંવાર ડમરુ મળશે!
શંકુ આકારના આ ડ્રમમાં તેના પહેલા અને બીજા છેડાના ચુસ્ત ભાગની વચ્ચે પથ્થર અથવા કાંસાથી દોરડું બાંધેલું છે! જ્યારે ડ્રમને વચ્ચેથી પકડીને હલાવવામાં આવે છે, ત્યારે આ ગાંઠ (ટુકડો) પહેલા ચહેરાની ચામડી પર અથડાવે છે અને પછી બીજા ચહેરા પર પલટીને 'ડુગ-ડુગ' અવાજ ઉત્પન્ન કરે છે, તેથી જ તેને ડુગડુગી પણ કહેવામાં આવે છે!
ડમરુના 14 અવાજો:- વેબવર્લ્ડના સંશોધન મુજબ જ્યારે ડ્રમ વગાડે છે ત્યારે 14 પ્રકારના અવાજ નીકળે છે! પુરાણોમાં આ મંત્ર ગણાતો! આ અવાજ નીચે મુજબ છે:- 'Iun, Trillruk, AOD, AOUCH, Hyvert, Lan, Nmd. નાનમ, ભજભત્ર, ગધશ, જબગદશ, ખફછથ, ચત્તવ, કપાય, શસર, હોલ! એ અવાજોમાં સૃષ્ટિ અને વિનાશ બંનેના અવાજો છુપાયેલા છે! વ્યાકરણ રચનાની સૂત્ર ધાર પણ એ જ છે! ધાર્મિક પુસ્તકો પણ આ સ્ત્રોતોના આધારે બનાવવામાં આવ્યા હતા!
ડમરુ વગાડવાના ફાયદાઃ- પુરાણ અનુસાર, તેમના ડમરુમાંથી ભગવાન શિવ નટરાજના કેટલાક અક્ષમ અને ચમત્કારિક મંત્રો નીકળ્યા હતા! કહે છે આ મંત્ર ઘણી બીમારીઓ દૂર કરી શકે છે! મહેનત ભલે ગમે તેટલી હોય, ઝડપથી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે! સાપ અને વીંછીના ડંખના ઝેરનો જાપ સાબિત મંત્ર કે સૂત્રો પછી દૂર થાય છે! ઉપલા અવરોધ દૂર થાય છે! એવું માનવામાં આવે છે કે આનાથી તાવ પણ દૂર થાય છે, ઈલાજ વગેરે થાય છે!
રહસ્ય- ઢોલનો અવાજ આપણી અંદર પણ વગાડે છે, જેને A, U અને M કે ઓમ કહેવાય છે! હ્રદયના ધબકારા અને બ્રહ્માંડના અવાજમાં ડમરુનો સ્વર ભળી ગયો!
લયમાં ડ્રમ્સ સાંભળવાથી મગજને શાંતિ મળે છે અને તમામ પ્રકારના તણાવમાંથી મુક્તિ મળે છે! તે આજુબાજુની બધી નકારાત્મક ઉર્જા અને શક્તિઓને દૂર કરે છે!
ડમરુ એ ભગવાન શિવનું માત્ર એક સાધન નથી, તે ઘણું બધું છે! આ રમીને ભૂકંપ લાવી શકાય અને વાદળ ભરેલું પાણી પણ વરસાવી શકાય! જો ડ્રમનો અવાજ સતત એક જ વગાડતો હોય તો તે આસપાસના વાતાવરણને બદલી નાખે છે!
આ ખૂબ ભયાનક અને સુખદ પણ હોઈ શકે છે! ડમરુનો ભયંકર અવાજ લોકોના હૃદયમાં પણ વિસ્ફોટ કરી શકે છે! કહેવાય છે કે ભગવાન શંકર આ રમીને સર્વનાશ લાવી શકે છે! આ ખૂબ જ આપત્તિજનક સાબિત થઈ શકે છે! ડમરુના અવાજમાં ઘણા રહસ્યો છુપાયેલા છે! મહાદેવની પૂજામાં ડમરુના નાદનું છે વિશેષ મહત્વ!
ॐ ભગવાન શિવની જય!
