પ્રસ્તાવના: વરસાદ અને જૂની ડાયરી એક ચોમાસાની સાંજે, ગાંધીનગરના અમારા જૂના ઘરની ટીનની છત પર વરસાદના ટીપાં થડકતાં હતાં, જાણે ભૂતકાળની વાતો ગણગણતા હોય. હું બારી પાસે બેઠો હતો, જ્યાં ભીની માટીની સુગંધ હવામાં રેલાતી હતી. મારા હાથમાં દાદાની ડાયરી હતી — ચામડાનું કવર ઘસાઈ ગયું, ખૂણાઓ વળી ગયા, અને શાહી ઝાંખી પડી ગઈ. પણ એમાં લખાયેલા શબ્દો હજુ જીવંત હતા, જાણે હમણાં જ લખાયા હોય.“અમે, ભારતના લોકો…” મેં ધીમેથી વાંચ્યું. એ શબ્દો મારા હૃદયમાં ધબકાર બની ગુંજ્યા. એ માત્ર પાનાં પર નહોતા; એ દાદાના નિઃશ્વાસમાં, એમની આંખોની ચમકમાં, એમના અવાજની ગરજમાં હતા. મારા દાદા, જીવરામભાઈ, એક સામાન્ય ખેડૂત હતા,